Aprelin 10-da, gecə saat 4-də İsrailin qırıcı təyyarələri İranın 10-a yaxın hərbi obyektinə güclü hava zərbələri endirib. ABC telekanalının bu barədə yaydığı məlumatda deyilir ki, İsrailin zərbələri “məhdud” xarakter daşıyır. İddia olunur ki, mülki və nüvə obyektləri yox, İranın hərbi obyektləri hədəfə alınıb.
Bir çox siyasi təhlilçilər hesab edirlər ki, İranda baş verən son partlayışlar ötən həftə sonu İranın hücumlarına İsrailin cavabıdır. Belə ki, aprelin 13-də axşam saatlarında İran hərbçiləri İsrailə pilotsuz təyyarələr və raketlər ataraq, bunu “çoxsaylı cinayətlərə”, o cümlədən İranın Dəməşqdəki səfirliyinin konsulluq bölməsinə edilən hücuma cavab adlandırıb.
İran rəsmiləri İsrailin hava hücumlarını pisləməklə bərabər bildiriblər ki, “düşmənin bütün zərbələrinin qarşısı alınıb, heç bir yerdə, eləcə də İsfahanda dağıntı yoxdur”. İsfahan vilayətində xidmət keçən briqada generalı Siyavuş Mihandust deyib: “Heç bir dağıntı və ya qəza baş verməyib. Hadisə heç bir ziyan vurmayıb”.
İranın dövlət televiziyası isə bir neçə kiçik pilotsuz təyyarənin vurulduğunu bildirib. Bununla bərabər, İran rəsmiləri qeyd ediblər ki, Tehranın İsrailə qarşı “dərhal cavab tədbirlərinin görülməsi ilə bağlı planı” yoxdur. Vəziyyət xeyli mürəkkəb və müəmmalıdır. Tehranın İsrailin son hücumlarına cavab verib-verməyəcyini demək çətindir.
Yeri gəlmişkən, İsrail aviasiyasının dünən Suriyanın şimalındakı hava hücumundan müdafiə obyektlərinə də raket zərbələri endirib. Bildirilib ki, hava hücumlarına daha çox hökumətin nəzarətində olan ərazilər məruz qalıb. Nəticədə bir sıra infrastruktur obyektlərinə ciddi ziyan dəyib. Hələlik insan tələfatı barədə məlumat verilmir.
Bu arada “Böyük yeddilik” (G7) ölkələrinin xarici işlər nazirləri aprelin 19-da İtaliyada keçirilən iclasda İsrailin İrana zərbələrindən sonra yaranmış vəziyyəti müzakirə ediblər. Kanadanın xarici işlər naziri Melani Joli “X” sosial şəbəkəsindəki hesabında qeyd edib ki, dünyanın ən zəngin 7 dövlətinin diplomatı tərəfləri regionda eskalasiyaya yol verməməyə çağırıb.
Atom Enerjisi üzrə Beynəlxalq Agentliyin (AEBA) rəhbərliyi də İsrail ilə İran arasında gərginliyin kəskin artmasından narahatdır. AEBA-nın direktoru Rafael Qrossi tərəfləri təmkinli olmağa çağırıb: “Nüvə obyektləri heç vaxt hədəf olmamalıdır. Vəziyyəti çox diqqətlə izləyirik”.
AEBA rəhbəri həmçinin ötən gecə baş verən hücumlar nəticəsində İranın nüvə obyektlərinə ziyan dəymədiyini təsdiqləyib. Bəllidir ki, İsrail İranın nüvə obyektlərini özünün milli təhlükəsizliyinə ciddi təhlükə hesab edir və onları məhv etməyə çalışır.
Regionda gərginliyin pik nöqtəyə çatması rəsmi Ankaranı da narahat edir. öz növbəsində regionda gərginliyin artmasını yolverilməz hesab edir. Dünən Türkiyə XİN bu məsələ ilə bağlı bəyanat imzalayıb. Sənəddə deyilir ki, “İsrailin Dəməşqdəki İran səfirliyinin konsulluğuna qanunsuz hücumu ilə başlayan gərginliyin daimi münaqişəyə çevrilmə riski var. Türkiyə hadisələri yaxından izləyir. Biz tərəfləri münaqişənin genişlənməsinə səbəb ola biləcək addımlardan çəkinməyə çağırırıq”.
Bəyanatda həmçinin qeyd olunub ki, beynəlxalq ictimaiyyətin prioriteti Qəzzada aylardır münaqişəyə son qoymaq və davamlı sülhü təmin etmək olmalıdır.
Şahbaz ŞAMIOĞLU,
Bakı Slavyan Universitetinin professoru
– İsrail ilə İran arasında gərginlik onillərdir ki, davam edir. Son aylar münaqişə barışmaz xarakter alıb və hətta ara-sıra baş verən hərbi qarşıdurmaya çevrilib. Tərəflər bir-birini düşmən kimi görür. Hər iki dövlət bir-birini açıq şəkildə məhv edəcəyini bildirir. Bu, çox təhlükəli vəziyyətdir.
Məlumdur ki, İran iqtidarı İsraili Fələstində müsəlmanların hüquqlarını pozmaqda günahlandırırlar və onu müstəqil Fələstin dövlətinin yaradımasına mane olmaqda suçlayırlar. Rəsmi Təl-Əviv isə Tehranın regionda terorçu qruplaşmaların arxasında durduğunu iddia edir və buna qarşı hər zaman qətiyyətlə mübarizə aparacağını bəyan edir.
Ötən il oktyabrın 7-də HƏMAS yaraqlılarının İsrail ərazisinə qəflətən hücum edərək təxminən 1200 dinc sakini qətlə yetirməsi və 250 şəxsi girov götürməsindən sonra, tərəflər arasında bugünədək davam edən və ağır zorakılıqlarla müşayiət edilən savaş başlayıb. Nəticədə Qəzzada böyük dağıntılar və canlı itkilər baş verib.
Bildirək ki, İsrail təkcə HƏMAS-la deyil, Livanın cənubunda İranın nəzarətində olan “Hizbullah” təşkilatına qarşı da mücadilə aparır. İsrail isə mütəmadi olaraq “Hizbullah”ın mövqelərini raket atəşlərinə məruz qoyur. “Hizbullah” da sakit durmur.
Problemdən çıxış yolu nədir? Qeyd edək ki, bir çox regional və qlobal güclər, o cümlədən qardaş Türkiyə dövləti bölgədə sülhün və sabitliyin bərqərar olunması üçün BMT-nin müvafiq qətnamələrinə uyğun olaraq Fələstin dövlətinin yaradılmasını zəruri hesab edir.
Təəssüf ki, bir çox obyektiv və subyektiv səbəblər üzündən bu problemi heç cür həll etmək mümkün olmur. Nəticədə hər iki tərəfdən günahsız insanlar həlak olurlar. İsrail ilə İran arasında geniş böyük müharibənin başlanması təhlükəsi artır ki, azalmır. Bu, baş verərsə, müharibənin alovu qonşu dövlətlərə də yayıla bilər.
Məsaim ABDULLAYEV
XQ
