Vətən müharibəsində Azərbaycan əsgəri döyüşə-döyüşə Qələbəyə doğru gedirdi. O, səngərdən başlayıb ürəklərdən keçən Qələbə yolunu müqəddəs yol bilirdi...

1992-ci ildən 2020-ci ilin payızına kimi ermənilər işğal etdikləri kəndlərə, qəsəbələrə, şəhərlərə aparan yolları-iz­ləri, çölləri-düzləri, qaraltısından çəkindi­yi meşələri, əzəmətindən eyməndiyi dağ­ların yan-yörəsini minalayırdı. Azərbycan əsgəri dağlarda, meşələrdə cığırları yola döndərirdi, minaları təmizləyə-təmizləyə irəliləyirdi. Yan-yörəsində gizlədilmiş mi­nalar aşkarlanırdı, zərərsizləşdirilirdi. 

İstehkamçılar minaaxtaran cihazın siqnal səsini haray bilirdi: Dayan! Daya­nırdılar, nəfəslərini dərib peşə vərdişi ilə ehtiyatla irəliləyirdillər. “Müharibədə neçə mina zərərsizləşdirdin?” – maraqdan ya­ranan suala aldığım cavabı bütün isteh­kamçıların mənəvi dünyasının işığı bilir­dim: Tarixi Zəfərimizə lazım olan qədər!

İstehkamçılar Füzuli rayonunun Yuxarı Əbdürrəhmanlı kəndi yaxınlığın­daydılar. Postumuz düşmənin postundan o qədər də aralı olmayan ərazidə idi. Diqqətlə baxanda postların arasındakı sahədə basdırılmış iki mina aydın görü­nürdü. Bir azdan döyüşçülərimiz bura­dan hücuma keçəcəkdilər. Həmin ərazi düşmənin də nəzarətində idi, bizim də. Baş leytenant Kənan Rzayev minanı əmr gözləmədən atəş altında zərəsizləşdirdi. Döyüşçülərimiz həmin ərazidən hücuma keçdilər. Kənd işğaldan azad edildi.

Yolun ortasında iri daş vardı. Nə sağda, nə də solda yüksəklik yox idi ki, daşın ordan düşdüyünü güman edələr. “Daşı yola ermənilər atıb!” – düşündülər. Ayaq saxladılar. Qrupun komandiri baxı­şıyla daşı göstərdi. Daşın sağına-soluna göz gəzdirdilər. Minaaxtarandan istifa­də etməyə ehtiyac olmadı–sağ tərəfdə bir-birinə çataqlı iki mina vardı. Tələsik basdırılmışdı. Riskli olsa da, hər iki mi­nanı yerindəcə zərərsizləşdirdilər. Sonra minaaxtaranı yerə qoyub avtomatı götür­dülər və döyüşənlərin sıralarına qoşuldu­lar.

Onlar komandanlığın müvafiq əmrini gözləyirdilər. Müşahidə postu düşmən mövqeyinə yaxın idi. Bir qədər diqqətlə baxanda arada qalan ərazidə iki təzə tor­paq qalağı görünürdü. Gümanlar gerçək­liyə meyilli gümanlarıydı: mina basdırılıb! Təcrübə gümanlara aydınlıq gətirdi. Bir də diqqət yetirdilər. Basdırılımış iki mina uzaqdan gözə çarpırdı. Düşmən minala­rın diqqəti çəkdiyini güman etmədiyinə görə, əsas qüvvələrini ərazinin qarşı tərəfindən başlayacaq döyüş xəttinə cəmləmişdi. Kəşfiyyatçıların bu məlumatı minanı atəş altında zərəsizləşdirməyə, ardında hücuma keçməyə imkan yaratdı. Döyüşçülərimiz kəndi işğaldan azad etdi.

Daşaltıdan Şuşaya aparan yolu ad­dım-addım yoxlaya-yoxlaya irəliləyirdilər. Yol minalardan təmizlənəndən sonra dö­yüşçülərimiz Şuşanın dağlarını nərdiva­na döndərib şəhərə qalxacaq, yüngül si­lahlarla nər kimi döyüşəcək, Qala-şəhəri işğaldan azad edəcəkdilər. 10-15 addım getmişdilər. Qəflətən çayın içindən sa­hilə uzanan məftilləri görəndə dayandı­lar. Minalara bağlanmış məftillər sahildə ağaclara bərkidilmişdi. Münasib olmayan yerdə, gərginlik içində, vaxt darlığında (el arasında belə məqama “izlə biz arasın­da” deyirlər) çataqlı minaların ikisini də yüksək peşəkarlıqla zərərsizləşdirdilər. Xüsusi təyinatlı qüvvələrimizin bir his­səsi Şuşanın dağlarına bu istiqamətdən yaxınlaşdı. Həmin istiqamət Zəfərə apa­ran döyüş yolu oldu.

Yol dünəndən gəlib sabahlara gedir. Əhmədbəyli kəndindən başlayan, Füzuli şəhərindən, Topxana meşəsindən, Daşaltı kəndindən keçən təzə yol müharibə ərəfəsində iz oldu, iz cığıra döndü. İkin­ci Qarabağ müharibəsində cığır hərbi əməliyyatlara görə genişləndi, yol oldu – Zəfər Yolu!

Zəfər yolu olacaq cığırda mina aş­karlayan, mina zərərsizləşdirən, cığırın yöndəmsizliyini yöndəmə gətirən mühən­dis-istahkamçılara xitabən deyirik: Cığır­ları minasızlaşdırdığınıza görə sağ olun. Zəfərə görə sağ olun. Cığırı yola döndər­diyinizə görə sağ olun!

Rəşid FAXRALI,
hərbi jurnalist