Rəşid FAXRALI,
şair-publisist

İkinci Qarabağ müharibəsindən əvvəl cəbhə bölgələrinə yaxın kəndlərdə yeniyetmələrin də, uşaqların da əsgərləşdiyini görəndə qəlbimiz dağa dönürdü. O vaxtlar əli silah tutanların hamısının döyüş əzmi məcrasını aşırdı, hamı “Hər birimiz Vətən üçün bir əsgərik!” çağırışını ürəkdolusu yaşayırdı. Bu, Vətənin çağırışı idi. 

Vətən müharibəsindən 2 gün əvvəl Beyləqanda ezamiyyətdə idik. Təlim başa çatmışdı. Zabitlər qürurla əsgər­lərə baxırdı; tapşırıq yerinə yetirilmiş­di. Söhbətləşirdik. Əsgərlərdən birinin baxış la rını bürüyən narahatlıqda bir doğmalıq görmüşdüm. Sözarası “Bu nə könül qübarıdı, igid əsgər?” soruş­muşdum. Əsgər yoldaşlarına baxmışdı. Bu baxışlarda çırpınan, sezilən, duyu­lan niyyət idi. Əsgər səmimi sualımı səmimiyyətlə cavablamışdı: “Həmişə səngərlərdən döyüşə başlamaq istə­mişik. Əmr verilməyib. Kaş bu təlimdən sonra döyüşə başlamaq əmri veriləydi”. Əsgərin dedikləri döyüş əzmini ifadə edirdi. Qürurlanmışdıq. Üç il əvvəl – sentyabrın 27-də düşmənin hücumu­nun qarşısını alanların sırasında hə­min əsgər də olub, digərləri də. Hamısı qətiyyətlə döyüşüblər. Əminliklə həmin günün könüllər dünyasını nurlandıran işığını görürəm. Mən də səsimi səslərə qatıb deyirəm: Yaşa, yaşa, Azərbaycan əsgəri!..

Ermənistan Azərbaycandan işğal etdiyi ərazilərdə yaratdığı sədləri möh­kəmləndirirdi, havadarlarının siyasi və hərbi yardımlarına sığınıb danışıqlardan yayınırdı, bu vəziyyəti siyasi (və hərbi) nəhayətsizliyə yönəltməyə niyyətliydi ki, Azərbaycanın torpaqları hesabına ikin­ci erməni dövləti yaratsın. Bunun üçün qurduğu sədləri sərhədlərə çevirməyəmi niyyətli idi? – Azərbaycanda isə azər­baycançılıq, vətənsevərlik, dövlətçiliyə, dövlətə sədaqət, döyüş əzmi, qələbə ruhu səngərlərə sığışmırdı, döyüş növ­bətçiliyindən döyüş üzünə can atırdı. Zamanında əsgər olmuş oğulların – şə­hidlərimizin ruhu deyirdi: “Döyüşün, əs­gər qardaşlarım!”. Harayların qanadları yorulmurdu...

İkinci Qarabağ müharibəsi başlan­dı. Azərbaycan Ordusunun hissələri əks-hücum əməliyyatı ilə düşmənin niyyət sədlərini çığnayıb keçdi, inadını qırdı, inamını çiliklədi, ümidini sındırdı. Düşmənin şikəst səsi daşlara çırpılanda “Qarabağ şikəstəsi” Azərbaycan əsgəri­ni döyüşlərə aparırdı. 

Vətən müharibəsiydi, Vətənin mü­haribəsiydi. Hər yan döyüşürdü, Azər­baycan əsgərinin döyüşləri yad gözünə heyrət idi, “Ana!”, “Vətən!”, “Ana Vətən!” deyənlərə “Heyratı”ydı, min illərin adı ilə Azərbaycan döyüşürdü...

Şuşa–Laçın yolunda düşmənlə qar­şılaşanda komandir döyüş əmri verib. Bu döyüşün sonunda Şuşa vardı, Şu­şadan o yanda – işğalı son nəfəsinə bürmələyəcək Qələbə. Şuşa üçün döyü­şürdülər, ürəklərdən keçib Şuşanın dağ­larına çatmış niyyəti gerçəkləşdirmək üçün döyüşürdülər. Bu döyüşü son dö­yüş bilib döyüşürdülər. Yolu keçmişdilər. 

Ağaclığa çata-çatda döyüşçülərdən biri yaralanıb. Sağ qoluna, ayağına gül­lələr dəyib. Tərpənməyə heyi qalmayıb. Döyüşçülərdən biri bunu hiss edincə atı­şa-atışa ona yaxınlaşıb. Əsgərin yara­larını sarıyıb. Qan kəsməyəndə, kimisə köməyə çağırmaq istəyib. Azca dikələn­də yaralının pıçıltısını eşidib: “Sağ ol, qardaş!”. Təşəkkür biçimli vida kəlmələri döyüşçünün gözlərindən yaş dərib, ya­ralının sarğısını isladıb...

Vətən müharibəsində şəhid anası döyüşən ordunun əsgərlərinə ünvan­ladığı məktubda yazmışdı: “Döyüşün, oğlum, qalib gəlin. Qələbənizdən sonra qarşıma çıxan ilk qalib əsgəri şəhid oğlu­ma əvəz bağrıma basacam...”. Əminəm ki, həmin Ana əhdini yerinə yetirib, göz yaşları yanağını közə döndərə-döndərə qarşısına çıxan əsgərlərin hamısına “Sağ ol, oğlum, sağ ol, Azərbaycanı­mın əsgər balasi!” deyib. Anaların səsi Ananın səsiylə doğmalaşıb. Bu doğma­laşma 8 Noyabrın qürurunun, sevincinin bayrağına dönüb: Ömrümüzə işıq oldu Zəfər günü!..

2023-cü il oktyabrın əvvəllərində müharibəyə aparan yollardan birinin yolçusuydum. Maşınımız dayananda xatırladım ki, 3 il öncə bir qədər aralıda döyüşə gedən əsgərlərlə uşaqların necə doğmalıqla sağollaşdığını görmüşdüm. 7-8 yaşlı uşaq hərbi səhra geyimli əsgə­rin boynunu qucaqlamışdı. Səsi bütün aydınlığıyla eşidilirdi: “Sağ ol, əsgər qar­daşım! Gedin, qalib gəlin!”

2020-ci ilin 8 noyabrında “Mən azər­baycanlıyam!” deyənlər də, Azərbayca­na ehtiramı olan dövlətlərin vətəndaşları da, dünyəvi niyyətlərlə yaşayanlar da var səsləriylə demişdilər: Yaşa, yaşa, Azərbaycan əsgəri!..

2023-cü il 19 sentyabr antiterror tədbirləri 2020-ci ilin 27 sentyabr–8 no­yabr döyüşlərinin məntiqi davamı oldu. Vətənə sevginin coşğusu, coşğunun ha­rayları göy üzünün tülünə döndü: Yaşa, yaşa, Azərbaycan əsgəri! Eyni ovqat bu ilin 20 sentyabrında da yaşandı. 8 no­yabrda Xankəndidə hərbi paradın yaşat­dığı qürur bu qürurları elə gözəl tamam­ladı ki!...

Ruhumuzun dolaşdığı yerlər əsgər­lərimizin nəfəsi ilə isinəndə də deyilə­cək: Yaşa, yaşa, Azərbaycan əsgəri!..