Qadın zorakılığına son!

Təhsildən, maddi təminatdan asılı olmayaraq qadınlara qarşı zorakılıq halları dünyanın hər yerində geniş yayılıb. Bu problemin qabardılması üçün 1999-cu ildə Birləşmiş Millətlər Təşkilatı noyabrın 25-ni rəsmi olaraq Qadın Zorakılığına Qarşı Beynəlxalq Mübarizə Günü elan edib. BMT-nin tövsiyəsi ilə hər il noyabrın 25-dən dekabrın 10-dək – 2 həftə ərzində qadınlara qarşı zorakılıq halları ilə bağlı, demək olar ki, dünyanın hər yerində tədbirlər təşkil edilir, maarifləndirmə işləri aparılır. 

Qlobal hesab olunan bu problemin aradan qaldırılması üçün mental dəyər­lər, adət və ənənələr, eləcə də min illər ərzində qəlibləşmiş düşüncələrdə müs­bət dəyişiklik olmalıdır. 

Bəs Azərbaycanda vəziyyət necədir? Ümumiyyətlə, Şərq təfəkkürünə görə oğul düşmən çəpəri hesab olunub, bir çox hallarda qıza ailədə ikinci dərəcəli övlad kimi baxılıb. Yurda, ocağa sahib çıxmaq baxımından da ailədə oğlan uşa­ğı arzulanıb. Xalqımız üçün də ənənəvi olan bu düşüncələr, təəssüf ki, yeni nəslə ötürülür. 

Adını müəyyən səbəblərdən çəkmək istəmədiyim tanışlarımdan birinin kədərli həyat hekayəsi bugünümüzün acı reallı­ğıdır:

– 6 qızım var. O vaxtlar uşağın cin­sini müəyyən etmək o qədər də rahat deyildi, özü də kənd yerində. Qızlarım dünyaya gəldikcə o qədər sıxıntı ke­çirirdim ki... hazırda qızım məndən də dəhşətli əzab və işgəncə içindədir. İlk hamiləliyində övladının qız olduğunu bilən qaynanası və həyat yoldaşının təkidi ilə uşağı doğulmadan məhv et­dilər. Ən dəhşətlisi də budur ki, sonra­dan qızımın ana olmayacağını dedilər. 

Bu söhbətin üstündən təxminən 7 il keçir, amma o xanım hələ də ana ola bilməyib. Bəlkə də, heç vaxt olmayacaq. Bugünümüzdə, ilk qız övladının belə na­razılıqlara, hətta boşanmaya səbəb ol­ması hallarına hələ də rast gəlirik. Buna görə, qadının həyat yoldaşı və onun va­lideynləri tərəfindən faktiki qətl hadisəsi olan selektiv aborta məcbur edilməsi ilə bağlı müdhiş faktlar var. Azərbaycan ar­tıq uşaqların cins seçiminə görə dünyada birinci yerdədir. Bu hal cəmiyyətimizdə böyük narahatlıq doğurub. 

“Azərbaycan Qadınları Respubli­ka Cəmiyyəti” İctimai Birliyinin sədri Bahar Qasımova XQ-yə müsahibəsin­də bildirdi ki, qadın zorakılığına qarşı mübarizə cəmiyyəti düşündürən ən həssas mövzulardandır:

–Təəssüf ki, bu sahədə görülən işlər istədiyimiz səmərəni vermir. Təbii ki, bu­nun da bir sıra obyektiv və subyektiv sə­bəbləri var. Bu mübarizəni hər qadın, ana əvvəlcə öz ailəsində aparmalıdır. Qızları­mız cəmiyyətə nümunə kimi böyüdükcə, kökləri çox dərinə gedən bu problemin həllinə nail ola bilərik. Bu günlər qurum olaraq biz də bir çox tədbirlər keçiririk ki, onların hər birində daha çox qadın və qızların iştirakına nail oluruq. Biz nəinki bu 2 həftə ərzində, əslində, il boyu təd­birlərdə maarifləndirmə işləri aparırıq. Keçirdiyimiz tədbirlərdə təhlükə anında insanların müraciət edə biləcəkləri müva­fiq təşkilatların qaynar xətt və əlaqə nöm­rələrini nəzərə çatdırır, eyni zamanda, televiziya, KİV-lər vasitəsilə cəmiyyətə çağırışlar edirik.

Bahar xanım sonra dedi: 

–Bu il həyat yoldaşları tərəfindən fiziki, həmçinin psixoloji zorakılığa məruz qalmış qadınların ailələrindən kəkələməyə görə 40, qorxu, özünə qapanma, həyəcana (mutizm) görə 60-dan çox uşaq təmənna­sız müalicə alıb. 50-dən çox ana və uşaq isə psixostom xəstəliyindən əziyyət çəkdi­yi üçün onlara yardım göstərilib. Son 3 il ərzində Sumqayıtda Reabilitasiya Mərkə­zində 150-dən çox insan müalicə alıb. Bu işlərin görülməsində qurumun rəhbər və idarə heyətinin üzvlərindən Şəfiqə Nağı­yeva, Ətrabə Gül, Vəfa Abbasova, İradə Hacıyeva, Məlahət Qəhrəmanova, Es­mira Qafarova, Zenfira Mustafayeva və başqaları böyük kömək göstərirlər. 

Bahar Qasımova narkomaniya və di­gər zərərli vərdişlər olan yerlərdə məişət zorakılığı hallarına daha çox rast gəlindi­yini vurğuladı. O qeyd etdi ki, bu ilin sent­yabrında Masallı, İsmayıllı və Abşeronda narkomaniya, məişət zorakılığı halları ilə bağlı geniş tədbirlər təşkil edilib. Bakının 41 məktəbində erkən nikah və boşanma­larla bağlı keçirilən maarifləndirici tədbirlər böyük marağa səbəb olub. 

Qadına qarşı zorakılıqlar bir çox hal­larda boşanmaya gətirib çıxarır ki, bu da tək ailənin yox, həm də cəmiyyətin faciə­sidir. 

İctimai Birliyinin sədri boşanma­larda bəzən qadınların da günahının olduğunu söylədi:

–Keçən ilə nisbətən boşanmaların sayı 2 dəfə çoxalıb. Son vaxtlar cənub və şimal zonasında, o cümlədən Quba və Qusarda boşanma ilə bağlı müraciətlər ar­tıb. Apardığımız araşdırmalar nəticəsində bəlli olub ki, qadınlar, əsasən 27-28 yaş­larında, kişilər isə 55-60 yaşlarında bo­şanma üçün müraciət edirlər. Alimentlərin uşaqlara verilməsi məsələsində boşluqlar var. Bəzi problemli ailələrdə qadınlar zəif­lik göstərir, çatışmazlıqları aradan qaldır­maq əvəzinə boşanmağa üstünlük verir­lər. Düşünürlər ki, boşanacaqları təqdirdə, hər uşağa 220 manat aliment ala bilərlər. Elə kişilər də var ki, alimentə görə uşaqları özlərində saxlamaq istəyirlər. 

Bahar Qasımovanın sözlərinə onu da əlavə etmək istəyirik ki, məhz qadın­ların zəifliyi, həm onların özlərinin, həm də azyaşlı övladlarının zorakılığa məruz qalmasına səbəb olur. Qanunla qada­ğan olunan erkən nikah halları da qadına qarşı zorakılığın açıq təzahürüdür. 15-17 yaşlı gənc anaların dünyaya gətirdikləri uşaqların sayı 2019-cu ildə 2320, 2021-ci ildə 1650 olubsa, ötən il bu rəqəm 2011-ə yüksəlib. Erkən nikaha məcbur edilən gənc qızlar bəzən intihardan başqa yol tapa bilmirlər. 

Azərbaycanın elm və təhsil naziri Emin Əmrullayevin sözlərinə görə, son dövrdə ali təhsil almaq üçün müraciət edən qız­ların sayı oğlanların sayını üstələməyə başlayıb. Ümid edək ki, məhz təhsilin üs­tünlüklərindən istifadə etməklə həyatdakı yerini və rolunu yaxşı dərk edəcək qızları­mızın sayı çoxaldıqca böyük bəlalara sə­bəb olan bu problem də aradan qalxacaq. Bunun üçün də qadınlarımız güclü olmağı bacarmalıdırlar.

Leyla QURBANOVA
XQ