Avropa İttifaqı bölgədə “bölücü xətlər” cızmaqda davam edir 

İki gün bundan əvvəl Avropa İttifaqına üzv ölkələrin xarici işlər nazirləri Er­mənistana 10 milyon avro dəyərində çadırlar şəklində hərbi yardım göstərmək qərarına gəliblər. Bu satınalmaların maliyyələşdirilməsi Avropa Sülh Fondu va­sitəsilə həyata keçiriləcək. Bu barədə Aİ Şurası bəyanat yayıb.

Bəyanatda deyilir: “Aİ Şurası Er­mənistana Avropa Sülh Fondu (ASF) çərçivəsində 10 milyon avro məbləğində dəstək tədbirlərini təs­diqləyib. Konkret olaraq bu tədbirə batal­yon səviyyəli bölmə üçün çadır düşərgə­sinin salınması daxildir”. 

ASF-nun bu qərarı kollektiv Qər­bin ən müxtəlif yollarla Ermə­nistanı silahlandırmaq cəhdlə­rindən biri kimi dəyərləndirilməlidir. Bakı ilə İrəvan arasında sülhün əldə olunması yönündə birbaşa təmasların intensivləş­diyi, bu zəmində müsbət nəticələrin əldə olunduğu bir məqamda Aİ-nin bu “jesti” nəyə hesablanıb? Axı, şübhə yoxdur ki, İrəvan bu yardımdan hərbi məqsədlər üçün istifadə edəcək. Güman ki, Borrell “əməkdaşlığın daha da inkişafına ümid etdiyini” deyəndə İrəvandakı separat­çı-revanşist qüvvələri şirnikləndirmək məqsədini güdüb.

Azərbaycan Xarici İşlər Nazirliyinin Avropa Sülh Fondunun Ermənistana ayırdığı vəsaitlə bağlı yaydığı bəyanat­da rəsmi Bakının mövqeyi aydın şəkildə ifadə olunub. Bununla bağlı XİN rəsmisi Ayxan Hacızadə mediaya verdiyi açıq­lamasında vurğulayıb ki, Ermənistana ayrılan hərbi yardım bölgədə destruktiv fəaliyyətə xidmət edəcək: “Avropa İttifaqı tərəfindən bu kimi fəaliyyətlər açıq şəkil­də birtərəfli və qərəzli xarakter daşıyır, bölgədə “bölücü xətlər” yaratmaq siyasə­tinin təzahürüdür. Ermənistana sözüge­dən hərbi yardım və belə yardımın gələ­cəkdə artmasına çağırışlar Azərbaycan Respublikasının ərazilərinin bir hissəsini 30 ilə yaxın dövrdə işğal altında saxla­yan, hazırda da ərazi bütövlüyümüzə qarşı iddialardan əl çəkməyən Ermənis­tanın hərbi potensialını gücləndirməsinə və bölgədə destruktiv fəaliyyətinə xidmət edəcək”.

Bəyanatda, həmçinin bildirilib ki, Avropa İttifaqı bölgədə silahlanmaya və hərbiləşmə siyasətinə töhfə verən bu kimi addımlara son qoymalı, bölgə­də sülh və əməkdaşlığın alternativinin olmadığını anlamalıdır: “Əks təqdirdə, Ermənistanın sabitliyi pozan hər hansı mümkün təxribatına görə Avropa İttifaqı da məsuliyyəti bölüşəcək”.

Avropa İttifaqının Cənubi Qafqazda sülhə təhdidlər yaradan “barıt qoxulu” fəaliyyəti bu gün başlamayıb. Bu quru­mun iki ilə yaxındır ki, Ermənistan–Azər­baycan şərti sərhədində kəşfiyyat xa­rakterli “durbin diplomatiyası” ilə məşğul olan “mülki missiyası” hələ də xidmətini davam etdirir. Alman hərbçiləri və fransız jandarmlarından ibarət missionerlərin Azərbaycan, Rusiya, İran və Türkiyə ilə sərhəd zolaqlarında apardıqları monito­rinqləri barədə sahiblərinə hansı xarak­terli hesabatları ötürdüyü hətta rəsmi İrəvanı da əndişələndirib. Onlar Avro­padan və okeanın o tayından Ermənis­tana gələn yüksək çinli qonaqlara böyük həvəslə “moderatorluq” da edirlər. Yəni, Avropa İttifaqının bölgədə həyata ke­çirdiyi bölücülük fəaliyyəti heç kəsə sirr deyil. Bir müddət bundan əvvəl Ermə­nistana “Bastion” çoxməqsədli zirehli av­tomobilləri, ardınca “Sezar” özüyeriyən artilleriya qurğuları göndərən Fransanın dominantlıq etdiyi Aİ, sanki, Parisdən ve­rilən qərarların icraedicisi rolunda çıxış edir. Bakının istər ikitərəfli görüşlərdə, istərsə də beynəlxalq platformalarda bu iki ölkə – Fransa və Almaniya ilə məsafə­li davranmasının əsas səbəblərindən biri məhz budur. 

* * *

Oxuculara xatırladaq ki, üç il bundan əvvəl yaradılmış Avropa Sülh Fondu­nun məqsədi Aİ üzvü olmayan ölkələrə, yaxud beynəlxalq təşkilatlara həm mad­di, həm də hərbi baxımdan yardım et­məkdir. Fondun büdcəsi Aİ üzvlərinin ianələri hesabına formalaşır və 2023-cü il üçün təqribən 8 milyard avro təşkil edib.

Aİ məhz ASF vasitəsilə Ukrayna, Mozambik, Gürcüstan, Moldova, Bosni­ya və Herseqovina, Somali, Nigeriya və başqa ölkələrə yardımlar göndərib. Bu, fondun Ermənistan üçün nəzərdə tutdu­ğu ilk hərbi maliyyə yardımıdır. 

Azərbaycan torpaqlarının Ermənis­tan tərəfindən 28 illik işğalı dövründə ATƏT-in Minsk qrupu vasitəsilə bölgədə ikili standart yürüdən, ədalətsiz və qərəz­li davranış sərgiləyən Aİ-nin bir yandan sülh üçün Brüsseli “aradüzəldən” salma­sı, digər yandan isə Ermənistana hərbi yardım göstərməsi, bütövlükdə, Qərbin İrəvanı hərbi-siyasi cəhətdən gücləndir­mək planlarından xəbər verir. Aİ bu cür aşkar tərəfkeşliyi ilə Cənubi Qafqazda sülhə töhfə verən kənar aktor rolunda heç cür çıxış edə bilməz. Əgər həmin ASF Azərbaycana da maliyə yardımı göstərsəydi, bunu haradasa anlamaq mümkün olardı. Görünən odur ki, Aİ ABŞ və ya NATO-nun fəaliyyət dairə­sinə düşməyən coğrafiyada subpodratçı qismində fəaliyyəti həyata keçirən işlək mexanizmə çevrilib. Vaşinqtona gəldikdə isə o, Qafqazda bir tərəfdən Gürcüstan, digər tərəfdən Ermənistanla oynayaraq, Moskvanın əleyhinə qüvvələr mərkəzi yaratmağa çalışır. Ağ evin Ermənistan müdafiə nazirliyinə öz nümayəndəsi­ni göndərməsi, intensiv birgə hərbi tə­limlərin keçirilməsi, erməni ordusunun gücləndirilməsinə praktiki dəstəyin veril­məsi, aydın məsələdir ki, Ermənistanın mümkün qədər tez Rusiyadan qoparmaq səyləri kimi dəyərləndirilə bilər. Digər tərəfdən, bu, eyni zamanda, təkcə Ru­siyaya deyil, həm də İrana qarşı atılmış addımdır. Kollektiv Qərbin bu hərbi-si­yasi demarşları, gözlənildiyinin əksinə olaraq, Ermənistanın onların qucağına keçməsini sürətləndirməz, əksinə, onu qanlı tamaşaların oynanıldığı poliqona çevirə bilər.

Bir daha qeyd edək ki, aylar əvvəl Macarıstanın Avropa Sülh Fondundan Ermənistana üzvlərlə razılaşdırılmış 10 milyon avro məbləğində maliyyə dəstəyi­nin göstərilməsi layihəsini bloklaması ilə bağlı məlumat öz təsdiqini tapsa da, iki gün əvvəl Aİ-nin xarici işlər nazirləri İrə­vana yardım ayrılması qərarını rəsmən təsdiqləyiblər. ASF-nin yardım paketinin təsdiqindən bir gün əvvəl şərti sərhəd­də atəşkəsin Ermənistan tərəfindən po­zulması faktı da diqqət çəkdi. Bir qədər əvvəl isə Nikol Paşinyanın Londonda Av­ropa Siyasi Birliyinin IV Zirvə görüşü çər­çivəsində İlham Əliyevlə görüşməkdən boyun qaçırmasına da məhz bu konteks­tdən yanaşmaq daha doğru olar. 

Mətin MƏMMƏDLİ,
Beynəlxalq Münasibətlərin Təhlili Mərkəzinin baş məsləhətçisi 

– Bu addım Azərbaycanla Avropa İttifaqı (Aİ) arasında münasibətlərin strateji xarakterinə mənfi təsir göstərə­cək. Aİ Şurası Avropa Sülh Fondu çərçivəsində Ermənistanın müdafiə qabiliyyətinin artırılması üçün 10 mil­yon avro yardım göstərilməsinə qərar verdi. Ermənistanla Azərbaycan ara­sında yekun sülh müqaviləsi hələ də imzalanmayıb. Ermənistan o dövlətdir ki, 30 ilə yaxın dövr ərzində Azərbay­can ərazilərini işğal altında saxlayıb. Ayrılan vəsait məbləğindən asılı ol­mayaraq sülhə xidmət etməyəcək. Bu qərar Ermənistanda revanşizm meyil­lərinin güclənməsinə, onun təcavüzkar siyasət yürütməsinə təkan verə bilər. 

Aİ-nin bu addımı heç bir halda ədalətli yanaşma kimi qiymətləndirilə bilməz və Azərbaycan buna rəsmi mövqeyini bildirib. Ai-nin mövcud qə­rarı təsadüfi deyil. Son illərdə Aİ-nin bir sıra strukturları, o cümlədən, bəzi Avropa ölkələri regionda ermənipərəst siyasət yürüdürlər və hesab edirlər ki, bu yolla onlar İrəvanı tədricən öz siya­si orbitlərinə daxil edə biləcəklər. Əs­lində, Aİ geosiyasi maraqlarını təmin etmək, bölgəni Rusiya ilə geosiyasi qarşıdurma meydanına çevirmək istə­yir. Təbii ki, bu qərar Azərbaycan –Aİ münasibətlərinə təsirsiz ötüşməyəcək. Azərbaycan bu birliyə daxil olan bir sıra dövlətlərlə strateji tərəfdaşlıq münasi­bətlərinə malikdir. Bu gün Azərbaycan Avropa məkanında enerji təhlükəsiz­liyinin təmin olunmasında mühüm rol oynayır. Ancaq görünür, bütün bunlar Avropada müəyyən dairələr tərəfindən nəzərə alınmır. Mövcud tendensiya davam etsə, Ermənistan mərkəzli si­yasət yürüdülsə, bu, regionda davamlı sülhün təmin olunmasına deyil, ək­sinə, yeni hərbi-siyasi eskalasiyanın yaranmasına, bölgədə bölücü xətlərin ortaya çıxmasına səbəb olacaq. Bu isə nə region dövlətlərinin, nə də Avro­panın maraqlarına uyğundur.

Aydın QULİYEV,
politoloq

– Belə addımların atılması sülh gündəliyinə və mənafeyinə uyğun de­yil. Nəzərə almaq lazımdır ki, 30 ilə yaxın işğalçılıq siyasəti aparmış Er­mənistan hələ də Azərbaycanla sülh müqaviləsi imzalamayıb. Hətta sülh müqaviləsinin imzalanması üçün Azər­baycanın tələb etdiyi beynəlxalq nor­maların heç birinə əməl etmir. Bu şə­raitdə müəyyən dövlətlərin və Avropa İttifaqının Ermənistana hərbi yardım ayırması bölgədə heç də sülhün ya­ranmasına xidmət etmir. Aİ bu addımı ilə Ermənistanı müharibəyə hazırlayır. Onun Sülh Fondu xətti ilə Ermənistan silahlı qüvvələrinə 10 milyon avro yar­dım ayırması olduqca ziyanlı addımdır. Əslində, bu proses bir il bundan əvvəl başlamışdı. Azərbaycanın müttəfiqi olan bəzi dövlətlərin etirazları Avropa İttifaqı tərəfindən qulaqardına vuruldu. Məsələn, Aİ-nin fəal üzvlərindən olan Macarıstanın Baş naziri Viktor Orban açıq şəkildə bu qərara etirazını bil­dirmişdi. Budapeşt birmənalı şəkildə bəyan etdi ki, Azərbaycanla müharibə şəraitində olan Ermənistana belə bir yardımın ayrılması absurddur. Sülh müqaviləsi imzalanana qədər ya yar­dım edilməməli, ya da tərəflərin hər ikisinə yardım edilməli idi. Təəssüf ki, Aİ rəhbərliyi bu haqlı iradları qəbul etmədi. Belə bir addımın atılması Er­mənistanın Avropadakı müttəfiqlərinin birbaşa təsiri altında olub.

Avropa Sülh Fonduna Fransanın dəstək verdiyi açıq-aydın hiss olunur. O, Ermənistanı Azərbaycanla sülh müqaviləsi imzalamağa qoymur. Ye­lisey sarayı həm sülh müqaviləsinin imzalanmasına maneçilik törədir, həm də bu cür yardımlarla Ermənistanı yeni müharibəyə hazırlayır. Ona görə də bu yardımı Ermənistanı müharibəyə qızışdırmaq cəhdi, bölgədə pozuculuq siyasəti və Azərbaycana qarşı qərəz nümayişi adlandırmalıyıq.

İmran BƏDİRXANLI
XQ