Dünyanın ən böyük ərazisinə malik olan Rusiya Federasiyası əhalisi özündən təxminən üç dəfə az olan Ukraynaya qarşı 2022-ci il fevralın 24-dən müharibə aparır və lakin ötən müddət ərzində tərəflərin heç biri bu qanlı savaşda ciddi uğura nail ola bilməyib. Ekspertlər bunu daha çox Ukrayna xalqının öz doğma torpaqlarını nəyin bahasına olursa-olsun müdafiə etmək əzmində olması ilə izah edirlər. 

Rusiya Silahlı Qüvvələri müharibənin ilk günlərində Ukraynanın bir çox şəhər və kəndlərini ələ keçirməyə müvəffəq ol­salar da, sonrakı həftələr və aylar ərzin­də onların bir hissəsini geri qaytarmağa məcbur olublar. Bununla bərabər, son böyük gözləntilərə rəğmən, Qərb müttə­fiqlərindən çox sayda silah-sursat alan Ukrayna Ordusu rəqibə qarşı genişmiq­yaslı uğurlu əks-hücum əməliyyatı hə­yata keçirə bilmir. Bu dəfə artıq Rusiya hərbçiləri ciddi müdafiə istehkamları ya­radaraq qarşı tərəfin çoxsaylı cəhdlərinin qarşısını ala bilirlər. 

Bir çox analitiklər Rusiya–Ukrayna cəbhəsindəki hazırkı vəziyyəti mövqe döyüşləri kimi səciyyələndirirlər. Cəbhə­də hazırda şahmatçıların dili ilə desək, faktiki olaraq pat vəziyyəti yaranıb. Bu­nun nə qədər davam edəcəyini ehtimal etmək çətindir. Politoloqlar düşünürlər ki, Ukrayna qış ayları düşənə qədər döyüş­lərdə ciddi dönüş yaradıb parlaq qələbə qazana bilməzsə, Qərbin Kiyevə hərbi və maliyyə dəstəyi kəskin azala bilər. Əslin­də, Moskva məhz Ukraynanın hərbi ehti­yatlarını tükəndirmək niyyətilə müharibə­ni hər vəchlə uzatmağa çalışır. 

Qeyd etmək lazımdır ki, tərəflər ara­sında mövqe döyüşlərinin getməsi heç də o demək deyil ki, digər ərazilərdə müharibənin dağıdıcı təsiri hiss olunmur. Əksinə, son günlər ərzində rəqiblər pilotsuz uçuş aparatları – PUA-lar vasitəsilə bir-birlərinin hərbi və mülki obyektlərini intensiv olaraq raket zərbələrinə məruz qoyurlar. Bu zaman hər iki tərəfdə infrastruktur dağıdılır və dinc əhali arasın­da ölən və yaralananların sayı durmadan artır.

Rusiya Federasiyasının rəsmi dövlət agentliyi olan TASS-ın məlumatına görə, dünən səhər saat 10 radələrində Ukray­nanın Nikolayev və Odessa şəhərlərinə raket zərbələri endirilib. Xarkov vilayətin­də hava zərbələri nəticəsində ağır partla­yışlar olub. Başqa bir xəbərdə isə deyilir ki, Ukrayna Silahlı Qüvvələri son sutka ərzində Rusiyanın nəzarətində olan ya­şayış məntəqələrini 36 dəfə yaylım atə­şinə məruz qoyublar. 

Dünən Rusiyanın Belqorod və Kursk yaşayış məntəqələrinə dron zərbələ­ri endirildiyi barədə məlumatlar yayı­lıb. Ukrayna Silahlı Qüvvələri Donetsk vilayətinin Baxmut (şəhərinin şimal və cənubundan), Melitopol və Beryansk is­tiqamətlərində əks-hücumu davam etdi­riblər. 

Qərb dövlətləri tərəfindən Ukraynaya hərbi yardımlar davam etdirilir. Bu günlər­də ABŞ Müdafiə Nazirliyi Ukraynaya 400 milyon dollarlıq yeni hərbi yardım paketi təqdim edəcəyini açıqlayıb. Hərbi yar­dım paketinə hava hücumundan müda­fiə, artilleriya və döyüş sursatları, zirehli maşınlar, tank əleyhinə silahlar və digər avadanlıqlar daxildir.

Lakin rəsmi Vaşinqton və avropalı müttəfiqləri Qərbin Kiyevə təhvil verəcə­yi “F-16” döyüş təyyarələrini idarə etmək üçün ukraynalı pilotlara təlim keçmək planları ilə bağlı razılığa gələ bilməyiblər.

Aydın İBRAHİMOV,

BDU-nun xarici ölkələrin iqtisadi-siyasi coğrafiyası və
turizm kafedrasının müdiri, professor

– Göründüyü kimi, Rusiya–Ukray­na müharibəsi üzunmüddətli xarakter alır. Tərəflər kompromisə getmək istə­mir, yalnız öz şərtləri daxilində sülhdən bəhs edirlər. 

Ukrayna özü üçün qırımızı xətt kimi, Krım da daxil olmaqla, hazırda iş­ğal altında olan bütün ərazilərinin geri qaytarılmasını tələb edir. Kiyevin Qərb­dəki müttəfiqləri bu məsələdə onu dəstəkləyir. Belə çıxır ki, Ukrayna sülh danışıqlarına yalnız Rusiyanın məğlu­biyyətindən sonra başlaya bilər. 

Rusiya isə elan edir ki, sülh Uk­raynanın “denasifikasiya”sından sonra mümkündür. Bu nə deməkdir, rəsmi Moskva tərəfindən bu, tam açıqlanmır. 

ABŞ Dövlət katibi Entoni Blinken bu münaqişədə Rusiyanı artıq məğlub hesab edir. Rusiya Prezidenti Vladimir Putinin fikrincə isə, Ukraynanın itkilə­ri daha çoxdur və Qərbin dəstəyinin heç bir faydası olmayıb və olmayacaq. Onun sözlərinə görə, Qərbin müdaxilə­si münaqişənin daha da uzanmasına gətirib çıxaracaq. 

Reallıq budur ki, Rusiya cəbhənin bütün təmas xətti boyu dərin müdafiə istehkamları qurub və bu minalanmış əraziləri yarıb keçmək olduqca çətin və təhlükəlidir. 

Ukrayna əvvəllər tezliklə uğurlu əks-hücum əməliyyatı keçirəcəyini və ərazilərini azad edəcəyini vəd edirdi. Lakin bu, baş vermədi. İndi Ukrayna­nın bütün ümidləri ABŞ istehsalı olan “F-16”-laradır. 

Son vaxtlar Ukrayna Rusiyanın mərkəzi rayonlarına, hətta Moskvaya raket zərbələri endirir. Buna cavab ola­raq, Kreml Odessa, Xarkov və Zaporojye şəhərlərini havadan atəşə tutur.

Kritik məsələlərdən biri taxıl sazi­şidir. Rusiya bu sazişdən çıxıb. Qərb bundan çox hiddətlənib. Rusiya Ukray­nanın Qara dənizdəki limanlarını mü­hasirəyə alıb. Qərb indi Ukrayna taxılı­nı quru yolla daşımaq barədə düşünür. 

Hələlik müharibə uzanır, hansısa gizli oyun davam edir və planetin geo­siyasi mənzərəsi dəyişir. 

Rusiya dünyanın müxtəlif yerlərin­də, eləcə də Afrikada özünə yeni müttə­fiqlər axtarır. Qərb buna mane olmağa çalışır. Münaqişə qlobal xarakter alma­ğa başlayıb. Gələcək barədə proqnoz vermək çətindir, bununla bərabər, ümid etmək istərdik ki, sağlam düşüncə qa­lib gələcək və dünya gücləri, nəhayət, ümumi bir məxrəcə gələcəklər. 

Sonda yekun nəticə çıxarmalı ol­saq deyə bilərik ki, geosiyasi planda dünya yeni fazaya daxil olub. Gözü­müzün önündə iki hissədən ibarət blok yaranır. Bunlar ənənəvi və yeni bloklar­dır. Yeni bloka keçmiş sosialist respub­likaları və Baltikyanı ölkələr daxil edilir. Bu ölkələr Rusiyanı ideoloji və mədəni anlamda qəbul etmirlər. 

Digər tərəfdən, Çin və Rusiya Fe­derasiyası başda olmaqla, Şərq bloku formalaşır. Və bu bloka dünyanın bir çox inkişaf etməkdə olan dövlətləri də qoşulur. 

Göründüyü ki, yeni dünya nizamı çox mürəkkəb və proqnozlaşdırılması çətin olan bir şəraitdə formalaşır. 

Məsaim ABDULLAYEV, “Xalq qəzeti”