Azərbaycan ilə Şimali Makedoniya arasında iqtisadi əməkdaşlıq potensialı hələ də istifadə olunmayıb, bizim çoxlu imkanlarımız var. Biz təkcə rəsmi şəxslər deyil, həm də işgüzar dairələr, müxtəlif biznes forumları, sahə nazirliklərinin müxtəlif nümayəndə heyətləri arasında daha çox əlaqələrə malik olmalıyıq.

AZƏRTAC xəbər verir ki, bu fikirləri Azərbaycan Respublikasının Birinci vit­se-prezidentinin köməkçisi Elçin Əmirbə­yov Şimali Makedoniyanın “MIA” media informasiya agentliyinə müsahibəsində səsləndirib.

Şimali Makedoniyaya səfəri çərçivə­sində jurnalist Aleksandar Atanasovun suallarını cavablandıran Elçin Əmirbəyov səfərin məqsədlərindən, ölkələr arasında ikitərəfli münasibətlərin hazırkı vəziyyə­tindən və iqtisadi əlaqələrin perspektiv­lərindən bəhs edib. Bildirilib ki, səfərin iki məqsədi var. İlk növbədə, məqsəd Şimali Makedoniya hakimiyyəti ilə ikitərəfli mü­nasibətləri nəzərdən keçirməkdir. İki ildən sonra Azərbaycan ilə Şimali Makedoniya arasında diplomatik münasibətlərin qurul­masının 30 illiyi qeyd olunacaq. 

“Əldə olunan nəticələri və gələcəkdə nələri daha yaxşı edə biləcəyimizi düşün­mək üçün yaxşı vaxtdır. İkinci məqsəd isə Şimali Makedoniya hazırda Azərbaycanın da üzv dövlət olduğu ATƏT-in fəaliyyət­də olan sədri rolunu yerinə yetirir. Bunu nəzərə alaraq, məqsədimiz Şimali Ma­kedoniya rəsmilərini Cənubi Qafqazda regional təhlükəsizlik baxımından mövcud vəziyyət, konkret olaraq Azərbaycan və Ermənistan arasında gedən sülh prosesi haqqında məlumatlandırmaqdır”, - deyə E.Əmirbəyov qeyd edib.

Birinci vitse-prezidentin köməkçisi deyib ki, iki ölkə arasında siyasi dialoq baxımından çox yaxşı münasibətlər var. Ölkə liderləri və nazirlər müntəzəm olaraq görüşürlər, xüsusən də xarici işlər nazir­ləri son vaxtlar bir neçə dəfə görüşüblər. Şimali Makedoniyanın xarici işlər naziri bu ilin aprelində Azərbaycana səfər edib. E.Əmirbəyov, həmçinin bildirib: “Düzdür o, bu səfəri ATƏT-in fəaliyyətdə olan sədri kimi edib, lakin səfər çərçivəsində həm də azərbaycanlı rəsmilərlə ikitərəfli məsələlər ətrafında fikir mübadiləsi aparılıb. Düşü­nürəm ki, ölkələrimiz iqtisadi əməkdaşlıq potensialından hələ çox yaxşı səviyyədə istifadə etməyib. Bizim yaxşı potensialı­mız, çoxlu imkanlarımız var. Ona görə də hesab edirəm ki, biz təkcə rəsmi şəxslər səviyyəsində deyil, həm də işgüzar da­irələr, müxtəlif biznes forumları, müvafiq nazirliklərin nümayəndə heyətləri arasın­da daha çox təmaslara malik olmalıyıq”. 

Görüşdə ölkələrimiz arasında ticarət dövriyyəsinin artırılmasının zəruri olduğu da vurğulanıb. 

Elçin Əmirbəyov deyib ki, ənənə­vi enerji təchizatçısı kimi tanınan Azər­baycan Avropa İttifaqının (Aİ) enerji təhlükəsizliyinə töhfə verir, Aİ-nin əsas strateji tərəfdaşlarından biridir. Şimali Ma­kedoniya Aİ-yə üzv olmaq üçün namizəd ölkə statusu almaq istəyir. Cənub-Şərqi Avropanın bir çox ölkəsi təbii qazın tə­darükünü razılaşdırmaq üçün hazırda Azərbaycanla müzakirələr aparır. “Lakin enerji yalnız bir sahədir və düşünürəm ki, biz hər iki ölkənin bir-birinə təklif edə bilə­cəyi əsas məhsulları ümumiləşdirməliyik. Bizim biznes və ticarət imkanları baxımın­dan müntəzəm ünsiyyət kanalımız olma­lıdır. Hesab edirəm ki, qarşıda görüləsi hələ çox iş var. Həmçinin Azərbaycan bu yaxınlarda Şimali Makedoniyaya yeni sə­firini akkreditə edib, Serbiyadakı səfirimiz indi Skopyedə də səfirdir. Hesab edirəm ki, ötən müddətdə qurulan əlaqələr bizə mövcud boşluqları doldurmaq imkanı verə bilər”.

Azərbaycan rəsmisi 2020-ci ilin so­nundan etibarən Xəzər dənizinin təbii qaz ehtiyatlarının Cənub Qaz Dəhlizi vasitə­silə İtaliyaya və bir sıra digər ölkələrə nəql edildiyini bildirərək qeyd edib: “Azərbay­candan təbii qaz alan ölkələrin sayı tez­liklə 10-a çatacaq. Şimali Makedoniyanın da Azərbaycan təbii qazının bir hissəsi­ni idxal etməkdə müəyyən marağı var. Həmçinin Azərbaycan Şimali Makedoniya məhsullarının bəziləri üçün də cəlbedici bazar ola bilər və eynilə də bunun əksi mümkündür”.

Jurnalistin Azərbaycan təbii qazının Şimali Makedoniyaya mümkün nəqli ilə bağlı sualına cavab olaraq Elçin Əmirbə­yov deyib ki, tədarükçü kimi Azərbaycan qazını Şimali Makedoniyaya da çatdır­maqdan məmnun olardıq. Bunun üçün lazımi ötürmə qabiliyyəti və ya paylayıcı şəbəkələr lazımdır. Şimali Makedoniya bu məsələni Avropa İttifaqı ilə müzakirə edə bilər. Çünki Aİ Cənub Qaz Dəhlizini çox dəstəkləyir, biz də öz tərəfimizdən Şimali Makedoniyanı alıcı ölkələr siyahı­sına daxil etməyə açıq və hazırıq. Bundan başqa, Azərbaycan təbii qazının qiyməti rəqabətədavamlı və istehlakçılar üçün daha aşağıdır”.

Moldovanın paytaxtı Kişineuda ke­çirilən “Avropa siyasi birliyi”nin 2-ci Zirvə toplantısı barədə fikirlərini bölüşən Elçin Əmirbəyov qeyd edib ki, bu təşəbbüs Fran­sa tərəfindən irəli sürülüb və indiyədək iki görüş olub. Yeni təşəbbüs kimi ona müəy­yən vaxt lazımdır ki, oturuşsun, insanlar bu platformanın artıq mövcud olan bütün digər təşkilat və platformalarla müqayisə­də üzv dövlətlərə hansı müqayisəli üstün­lüyü təmin edə biləcəyini həqiqətən başa düşsünlər. Amma şəxsi nöqteyi-nəzərdən deyə bilərəm ki, liderlərin toplantısı yaxşı keçdi, 45-dən çox ölkə təmsil olundu. Mü­zakirələrin və mübadilələrin qeyri-rəsmi xarakter daşıması müzakirələrin keyfiyyə­tinə bir qədər də dəyər qatdı. Bu, liderlərin müntəzəm olaraq bir-birini görmələri üçün yaxşı fürsətdir. 

Jurnalistin Azərbaycan ilə Ermənis­tan arasında sülh sazişinin əldə olunması istiqamətində səylərlə bağlı sualına ca­vabında isə Elçin Əmirbəyov qeyd edib ki, sülh üçün real imkanlar və ya şanslar İkinci Qarabağ müharibəsi başa çatdıq­dan sonra, Azərbaycan 44 gün ərzində 30 ilə yaxın erməni işğalı altında olan əra­ziləri azad etdiyi vaxt yaranıb. Beləliklə, Azərbaycan tarixi ədaləti və ərazi bütöv­lüyünü bərpa etdikdən sonra Ermənista­na münaqişədən sonrakı sülh proqramı təklif edib. Ona görə də sülh müqaviləsi layihəsini masaya qoyduq ki, bu da bizə düşmənçilik səhifəsini çevirməyə və mü­nasibətlərimizi normallaşdırmağa kömək edə bilər. Bu müqavilə bir-birinin ərazi bütövlüyünə, suverenliyinə və beynəlxalq səviyyədə tanınmış sərhədlərinin toxunul­mazlığına qarşılıqlı hörmətə, indi və gələ­cəkdə bir-birilərinə qarşı hər hansı ərazi iddialarının rədd edilməsinə əsaslanır. Hesab edirik ki, əgər Ermənistan təkcə bəyanatlarla deyil, real əməlləri ilə sülhə hazır olduğunu, Azərbaycana qarşı ərazi iddialarından əl çəkdiyini sübut etsə, yer­lərdə bunun həqiqi sübutunu görə bilsək, bizim böyük bu sülhə sahib olmaq şan­sımız yaranar. İndi hər hansı bir müddət göstərmək çətindir, çünki bəzən onlara əməl edilmədikdə müəyyən məyusluqlar yaranır, lakin biz erməni tərəfinin nə qə­dər səmimi olduğunu görməliyik. Odur ki, bir tərəfdən Ermənistanın baş naziri Azər­baycanın ərazi bütövlüyünə hörmətindən danışır, digər tərəfdən isə Azərbaycanın suveren ərazisində, Qarabağ bölgəsində hələ də 10 min erməni silahlı birləşmələri var. “Dağlıq Qarabağ” anlayışı artıq yox­dur. Bu gün bizim ərazimizin yeni inzibati ərazi bölgüsü - Qarabağın həm dağlıq, həm də aran hissələrini birləşdirən vahid Qarabağ iqtisadi rayonu var. Bu region həm də çoxmillətli olacaq. Çünki Ermənis­tan tərəfindən etnik təmizləməyə məruz qalmış Azərbaycan əsilli minlərlə məcburi köçkün geri qayıtdıqda bir neçə yüz min əhalisi olan bir bölgəmiz olacaq və ümid edirəm ki, ermənilər gələcəkdə oranın bir parçası olacaqlar. “Biz faktiki olaraq yerli ermənilərə təklif edirik ki, Konstitusiya­mıza uyğun olaraq onların Azərbaycan dövlətinin sosial, iqtisadi, humanitar və siyasi çərçivəsinə reinteqrasiya şərtlərini razılaşdırmaq üçün Azərbaycanın mərkə­zi hakimiyyət orqanları ilə müzakirələr və danışıqlar aparsınlar. Yenə də Ermənis­tanla Azərbaycan arasında bağlanmış sülh müqaviləsinə qayıdaq. Çünki bu, Azərbaycanın daxili məsələsidir və yerli Ermənistan vətəndaşları ilə müzakirələr, sülh danışıqları son vaxtlar intensivləşib. Mayın əvvəlindən biz xarici işlər nazirləri və liderlər səviyyəsində bir neçə raund müzakirələr aparmışıq. Ümid edirik ki, tezliklə müzakirələri davam etdirəcəyik. Sülh müqaviləsi əlçatandır. Biz Ermənis­tandan məsuliyyətli davranmasını və ver­diyi vədlərə əməl etməsini, bütün silahlı qüvvələrini Azərbaycanın suveren ərazi­sindən çıxarmaq da daxil olmaqla, üzərinə götürdüyü öhdəlikləri yerinə yetirməsini gözləyirik. Çünki bütün bunlar olmadıqda sülhdən danışa bilmərik. Biz istəyirik ki, bu problem həll olunsun və daha yaxşı şəra­itdə sülh danışıqlarına cəmləşək”, - deyə Birinci vitse-prezidentin köməkçisi qeyd edib.

Elçin Əmirbəyov vurğulayıb ki, danı­şıqlar müxtəlif yerlərdə aparılır və müxtəlif vasitəçilər var, Rusiya da onlardan biridir. Çünki atəşkəs sazişini imzalayan tərəf­lərdən biri rəsmi Moskvadır və onlar da müntəzəm olaraq görüşlərə ev sahibliyi edirlər. Avropa İttifaqı Şurasının Preziden­ti Şarl Mişelin təşəbbüsü ilə Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev və Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyanın iştirakı ilə Brüsseldə üçtərəfli görüşlər olub. ABŞ da danışıqlar prosesinin iştirakçısıdır. Uzun fasilədən sonra bu danışıqlar prosesini bərpa edən də məhz amerikalılar oldular. Beləliklə, sülh sazişinin mətninin razılaş­dırılması üçün ikitərəfli danışıq aparılır. Bu mətn iki xalq arasında münasibətlə­rin əsas prinsiplərini müəyyənləşdirəcək, həmçinin bağlanmış nəqliyyat əlaqələrini açmağa, indiyədək delimitasiya aparılma­yan sərhədi müəyyənləşdirməyə imkan verəcək. Bunlar bizim Ermənistanla danış­dığımız üç əsas məsələdir. Bu münaqişə başlayanadək Ermənistan tərəfindən 250 min azərbaycanlı etnik təmizləməyə məruz qalıb və bu ölkədən qovulub. Bu gün biz uzunmüddətli sülhdən, azlıqların hüquqlarından danışarkən, tarixi vətənlə­rinə qayıtmaq hüququ olan yüz minlərlə azərbaycanlının hüquqları məsələsini də gündəmə gətiririk. Beləliklə, biz Qarabağ bölgəsində ermənilərin hüquqlarını mü­zakirə edirik və bu, Azərbaycanın mərkə­zi hakimiyyət orqanları ilə yerli ermənilər arasında dialoqdur, ona görə də Ermənis­tan bu prosesdən kənardadır. Azərbaycan özünün etnik erməni əsilli vətəndaşları ilə əlaqə saxlamağa hazırdır. Lakin biz onlar­dan konstruktiv olmalarını, sosial, iqtisadi və digər hüquqlarından istifadə etmələri üçün bütün imkanların təmin olunacağı­nı başa düşmələrini gözləyirik. Ancaq bu məsələ Azərbaycan dövlətinin qanunları çərçivəsində, Azərbaycan Konstitusiyası­na uyğun olaraq edilməlidir.