Dünən Bakıda “İslamofobiya irqçiliyin və ayrı-seçkiliyin spesifik forması kimi: Yeni qlobal və transmilli çağırışlar” mövzusunda beynəlxalq konfrans işinə başlayıb. İki günlük konfrans BMT Baş Assambleyasının 15 mart tarixini islamofobiya ilə Beynəlxalq Mübarizə Günü kimi elan etməsinin bir illiyi ilə əlaqədar Bakı Beynəlxalq Multikulturalizm Mərkəzi, Beynəlxalq Münasibətlərin Təhlili Mərkəzi və G20 Dinlərarası Dialoq Forumunun birgə təşkilatçılığı ilə keçirilir.

Konfransda islamofobiya ilə mübarizədə kəsişən yanaşma, bəzi Avropa ölkələrində islamofo­biyanın təzahürləri, dünya media­sında islamofobiya mövzularında müzakirələr aparılır. Onun bölmə iclaslarından biri Fransada isla­mofobiya mövzusunu əhatə edir.

***

Əslində, Fransada islamo­fobiya mövzusunun konfransda müzakirəsi təsadüfi deyil. Avropa İttifaqının aparıcı dövlətlərindən biri, milli devizi “Azadlıq, bəra­bərlik, qardaşlıq” olan Fransanın digər qitələrdəki müstəmləkə ərazilərində yaşayanlarla birlikdə əhalisinin sayı 68 milyon nəfərə yaxındır. “The World Factbook” sorğu-almanaxının məlumatına görə, əhalinin 7-9 faizi İslam di­ninə etiqad edənlərdir. BBC rus xidmətinin saytında 14 noyabr 2020-ci ildə yerləşdirilən məqalə­də isə Fransada 5,7 milyondan çox müsəlmanın yaşadığı qeyd edilir. Bildirilir ki, bu da ölkə əhali­sinin təxminən 8,8 faizi deməkdir. O da bildirilir ki, bu, bütün Avro­pa ölkələri arasında ən yüksək göstəricidir. İslam dini tərəfdar­larının sayına və əhəmiyyətinə görə Fransada ikinci, böyümə sürəti baxımından isə birincidir.

Fransada müsəlmanların sayı artdığı kimi islamofobiya tə­zahürləri də getdikcə güclənir. Bunu Fransa Respublikasında baş verənləri gündəlik müşahidə edən hər kəs görə bilər. Həmçi­nin, Fransada islamofobiyanın nəzərəçarpacaq dərəcədə art­dığını politoloqlar və beynəlxalq münasibətlər üzrə ekspertlər tərəfindən hazırlanmış bir sıra elmi araşdırmalar da sübut edir.

Fransada islamofobiya hal­larının multikulturalizmin hökm sürəcəyi inklüziv, açıq və mükəm­məl cəmiyyətin qurulacağı vədi ilə 2017-ci ildə prezident seçilən və 2022-ci ildə vəzifəsini qoru­yub saxlayan Emmanuel Makro­nun dövründə daha da artması diqqətdən yayınmır. Onun özü­nün və rəhbərlik etdiyi hökumət üzvlərinin atdığı bu addımlar seç­kiqabağı dövrdə verilən vədlə zid­diyyət təşkil edir. Onun rəhbərliyi altında Fransa daha da islamofob dövlətə çevrilib.

Makron hökuməti müsəlman­ları təhlükə, İslamı isə daim nə­zarətdə saxlanmalı olan bir din kimi görür. İslam əleyhinə siste­min tərkib hissələrini Fransada müsəlman təşkilatlarına tətbiq edilən “İslam təməlçiliyinə qarşı dirəniş cəmiyyəti” layihəsi, “İslam separatizmi” əleyhinə qanun və Fransa İslamının Prinsipləri Xar­tiyası təşkil edir.

Fransa hakimiyyəti tərəfindən İslamın nəzarət olunmalı və sıxış­dırılmalı təhlükəli bir din kimi təq­dim edilməsi cəmiyyətin ölkənin müsəlman əhalisindən qorxma­ğa başlamasına gətirib çıxarıb. Makronun rəhbərliyi altında İslam əksər Fransa vətəndaşları tərə­findən sivilizasiya, adət-ənənə və yerli dəyərlər üçün potensial təhlükə mənbəyi kimi görünməyə başlayıb. Geniş yayılmış islamo­fobiya Makronun daim və israrla müsəlmanlara və İslama qarşı çıxışları, seçki strategiyası ilə gücləndirilir. Bu da öz növbəsində insan haqları təşkilatları və BMT tərəfindən pislənir. Son dövrlər müsəlmanların bir qismi Fran­sanı tərk edir, Parisin “yumşaq güc”ünə zərər verən “beyin axını” var. Fransa üçün, bu, beynəlxalq münasibətlərin, biznes mühitinin və diplomatiyanın bir çox sahələ­rində rol oynaya biləcək əhalinin bir hissəsinin, səs və fikirlərin iti­rilməsidir.

2019-cu ilin oktyabrında Makron hökumətində o vaxtkı daxili işlər naziri olan Kristof Kas­taner parlament komitəsinin din­ləmələrində radikallaşma əlamət­ləri kimi saqqal saxlamağı və Ramazanın “qəsdən” qeyd olun­masını göstərmişdi. Bir sözlə, islami görünən hər şey “radikal” kateqoriyasına düşür. İndi bu cür mühakimələr islamofob maska­lı Fransa elitası üçün vərdiş halı alıb.

***

Yazının girişində Fransada müsəlman əhalisinin faiz nisbə­tinin bütün Avropa üçün maksi­mum göstərici olduğunu qeyd etdik. Yəqin, oxuculara maraqlı gələ bilər ki, nə üçün məhz Fran­sada müsəlman əhali Avropanın digər ölkələri ilə müqayisədə daha çoxdur. Fransızlar bunun səbəbini bilməmiş olmazlar.

Müsəlmanların Fransa əra­zisinə kütləvi axını Birinci dünya müharibəsi zamanı Şimali Afrika­dakı müstəmləkələrdən (Əlcəza­ir, Tunis və Mərakeş) çox sayda insanın metropoliyanı müdafiə etmək üçün cəlb edildiyi zaman baş verib. Onların bir hissəsi sülh bağlandıqdan sonra Fransada qalıb. Ölkədə ən böyük məscid sayılan Paris cümə məscidi də məhz 1926-cı ildə Birinci dünya müharibəsində həlak olan müsəl­man əsgərlərin xatirəsinə ehtiram əlaməti olaraq Fransa Prezidenti Qaston Dumerqin iştirakı ilə açı­lıb. İndi isə Fransa öz keçmişinə, müsəlmanların ölkənin müda­fiəsində oynadığı rola, canlarını fəda etməsinə məhəl qoymadan onlara münasibətdə ayrı-seçkilik siyasəti yürüdür. Görünür, fransız olmağın bir özəlliyi də budur.

Elçin ƏSGƏROV, 
İslam Əməkdaşlıq Təşkilatı Gənclər Forumunun Avrasiya üzrə Regional Mərkəzinin sədri

– Fransada son illərdə, xü­susilə Emmanuel Makronun prezidentliyi dövründə islamo­fobiya ciddi şəkildə güclənib. Baxmayaraq ki, Makron se­çilərkən əsas rəqibi sağçı-mil­lətçi Marin Le Penin əksinə ola­raq, multikulturalizmə üstünlük verəcəyini, ksenofobiyanın, ra­sizmin olmayacağı bir cəmiyyət quracağına söz vermişdi. Məhz buna görə Makron üstünlük qa­zana bilmişdi.

Lakin Makron prezident seçiləndən sonra həm rasiz­min, həm də islamofobiyanın artması təzahürü açıq-aydın görünməyə başladı. Bu, tək­cə dövlət tərəfindən ayrı-ayrı aktlarda, yanaşmalarda deyil, konkret qanunvericilikdə də öz əksini tapdı. Məsələn, İslam separatizmi ilə bağlı Fransada qanun qəbul olundu. Bu, guya, radikalizmə çağıran İslam cərə­yanlarına qarşı qəbul olunmuş qanundur. Ancaq faktiki olaraq, bütün İslam icmalarına təzyiq vasitəsi kimi, bu qanundan istifadə olunur. Qanunun qə­bulundan sonra məscidlərin imamlarının çıxışlarına nəzarət edilməsinə, senzura olunma­ğa, hüquq-mühafizə orqanları din xadimləri ilə müxtəlif bə­hanələrə tez-tez görüşməyə, onlara təzyiqə başlanılıb. Fran­sanın özündə də bir sıra hüquq müdafiə təşkilatları bu qanuna qarşı çıxırlar.

Daha sonra Fransada bu qanunla bağlı tənqidləri boğ­mağa başladılar. Məsələn, Fransada “İslamofobiyaya qar­şı Kollektiv” adlanan təşkila­tın fəaliyyəti qadağan olundu. Qanuna əsaslanaraq, Fransa hökumətinin apardığı islamofo­biya siyasəti ilə bağlı istənilən tənqid cinayət kimi tanınmağa və İslam radikalizmi kimi qiy­mətləndirilərək onun qarşısının alınmasına başlandı. Bu da Fransada böyük narazılığın ya­ranmasına səbəb oldu.

Səxavət HƏMİD, “Xalq qəzeti”