Fransada yenə xalq küçələrə axışır. Hökumətin pensiya islahatlarına qarşı çıxan fransızlar Emmanuel Makronun nazirlərinə lənətlər yağdırırlar. Təqaüd yaşının 62-dən 64-ə qaldırılmasına etiraz edən fransızlar hökuməti “fasilə”yə göndərəcəklərini bildirirlər. İndi hamını bu sual maraqlandırır: Beçinci Respublikada küçə “diktaturası” qalib gələcək, yoxsa qanun dikraturası? 

Fransada yenə qarışıqlıqdır. Fəhləsindən tutmuş deputatınadək hamı pensiya islahatını müzakirə edir. Cəmiyyət iki yerə bölünüb, bə­ziləri hökuməti lənətləyir, digərləri dəstəkləyir. Amma birincilərin sayı çoxdur. Dünənki mən­zərə də belə deməyə əsas verir. Etirazçılar iqtisadiyyatın, demək olar ki, bütün sektorları­nı əhatə edirlər. Tətillər səbəbindən qatarların və ictimai nəqliyyatın hərəkətinin ciddi şəkildə pozulduğu bildirilir. Parisin Şarl de Qoll, Orli və Bove hava limanlarının, eləcə də ölkənin ən böyük şəhərlərinin aeroportlarının uçuş sayını təqribən 30 faiz azaldacağı vurğulanır. 

Energetika sektorunun əməkdaşları da eti­raz edirlər. Bazar ertəsindən onlarla qaz sekto­runun işçiləri də həmrəylik göstərirlər. Fransa­nın dörd LNG terminalından üçünün işçiləri bir həftəlik işə çıxmayacaqlarını bildirirlər. Ölkənin aparıcı həmkarlar ittifaqları da sərt bəyanatlar səsləndirirlər. Onlar hökumətin pensiya yaşını yüksəldəcək islahat layihəsini geri götürməyə­cəyi təqdirdə “Fransa iqtisadiyyatını diz çök­dürmək” üçün mümkün qədər geniş tədbirlər görəcəklərini diqqətə çatdırırlar. Fransa Kiçik və Orta Müəssisələr Konfederasiyasının (CPME) baş katibi Jean-Eud du Mesnil ötən bazar ertəsi günü bildirmişdi ki, ölkədə ümummilli tətilin bir günü ölkəyə 1,5 milyard avroya başa gələcək.

Belə güclü ictimai narazılıq və təzyiq altında fransalı deputatlar və senatorlar pensiya islahat­larını müzakirə edirlər. Qanun layihəsinin daxil olduğu martın 2-dən qızğın müzakirələr aparan fransalı qanunvericilər hamını razı salan formul tapmağa çalışırlar. Amma fransalı analitiklər bu məsələdə nikbin proqnozlar səsləndirmir­lər. Hamını razı salmağın mümkün olmayaca­ğını bildirən siyasi şərhçilər qarşıdakı günlərdə təzyiqin daha da artacağını düşünürlər. Bunu Parlamentin yuxarı palatasında da yaxşı bilir­lər. Vaxtın onların xeyrinə işləmədiyini anlayan senatorlar qanun layihəsini qısa zaman ərzində qəbul etməyə çalışırlar. Martın 12-dək layihənin birinci oxunuşunu başa çatdırmalıdırlar. Fransa mətbuatı yazır ki, bunun üçün qanunvericilər axşam saatlarına qədər qanun layihəsinin hər bir bəndini müzakirə edirlər. 

Amma müzakirə prosesinin istənilən sürət­lə getmədiyi bildirilir. İndiyə qədər yalnız ictimai nəqliyyat işçilərinin, elektriklərin və qaz səna­yesi işçilərinin deyil, həm də notariusların və ya Fransa Dövlət Bankının funksionerləri kimi uzun müddət imtiyazlarını qoruyan digər ixti­sasların nümayəndələrinin xüsusi pensiya re­jimlərinin tədricən ləğv edilməsini nəzərdə tutan maddə üzrə razılığının əldə olunduğu vurğula­nır. Eyni zamanda, Senatın bəzi üzvləri bildi­rirlər ki, adi dövlət qulluqçuları ilə müqayisədə daha çox imtiyazları var və bu ədalətsizliyi ləğv etməyə çağırırlar. Amma senatorların imtiyazla­rından imtina edib-etməyəcəkləri sual altında­dır. Bu debatlar ictimaiyyət arasında o qədər narahatlıq doğurmur. Əsas diqqətin layihənin 7-ci maddəsində yazılanlara yönəldiyi bildirilir. Həmin maddədə təqaüd yaş həddinin 62-dən 64-ə qaldırılması təklif edilir. İctimai rəy göstərir ki, hökumətin bu təklifi vətəndaşların böyük ək­səriyyətini qane etmir.

Küçənin nəbzini tutan həmkarlar ittifaqları Makron hökumətini divara dirəməyə çalışırlar. Etirazlar zamanı nəqliyyat işçiləri, müəllim­lər, şəhər işçiləri işə çıxmırlar. Dəmiryolçuların həmkarlar ittifaqı qatarların hərəkətini dayan­dırır, bir çox xətlərdə isə reyslər tamamilə ləğv edilir. Bəzi metro xətləri bağlanır, digərləri isə yalnız pik saatlarda və azaldılmış rejimdə işlə­yir. Hava limanlarında da eyni vəziyyət müşa­hidə olunur. Həmkarlar ittifaqları on günlük tə­tillə və Parisi ən azı iki həftə sonu bağlamaqla hədələyir. Enerji sektorunun əməkdaşları da etiraz edirlər. Artıq onlar da enerji təchizatını kəsirlər və neftayırma zavodlarını bağlamaq və ya bloklamaqla süni şəkildə yanacaq çatışmaz­lığı yaratmaqla hədələyirlər. Fransızlar narahat­lıqla təmizlik işçilərinin tətilini gözləyirlər. Çünki Paris kimi meqapolisdə zibil yeşiklərinin daşın­maması ciddi gigeyenik problemlər yaradacaq. Müəllimlər də məktəbləri bağlamağa hazırlaşır­lar. Solların lideri və LFI (Tabe olmayan Fran­sa) partiyasının rəhbəri Jan-Lyuk Melenşon isə daha radikal çağırışlar edir. O, gəncləri bacar­dıqları qədər hər şeyi bloklamağa səsləyir.

Etirazçıların sayını nəzərə alan hakimiyyət orqanları da tətilçilərin hücumuna müqavimət göstərməyə hazırlaşırlar. Keçmiş tətillər zamanı Paris küçələrinin barrikadalara çevrildiyini hamı yaxşı xatırlayır. Buna görə də, Makron hökumə­tinin nümayəndələri hamını inandırmağa ça­lışırlar ki, tətilin ziyanı ilk növbədə fransızların özlərinə dəyəcək. Hakimiyyət nümayəndələri insanları inandırmağa çalışırlar ki, sıravi fran­sızlar metro və elektrik qatarlarından istifadə edirlər və nəqliyyatın dayanması ciddi problem­lər yaradacaq. Yerli mətbuat yazır ki, hökumətin bildirdikləri ciddi nəticə vermir və etirazçıların sayına təsir göstərmir. Bununla belə, hakimiy­yət geri çəkilmək istəmir. Fransanın Baş naziri Elizabet Born bildirir ki, pensiya yaşına yenidən baxılması imkanını müzakirə etmək niyyətində deyil: “Pensiya yaşı artıq müzakirə mövzusu ola bilməz. 64 yaşında pensiya – işəgötürənlər, həmkarlar ittifaqları və müxtəlif parlament qrup­ları ilə fikir mübadiləsindən sonra təklif etdiyimiz kompromisdir”. 

Lakin əhalinin böyük əksəriyyəti pensiya is­lahatına qarşıdır. Son rəy sorğularına görə də, fransızların yalnız 32 faizi hökumətin islahatını dəstəkləyir. Digərləri hökumətin təşəbbüsünü rədd edirlər. Bununla belə, respondentlər küçə diktaturasının qanun diktaturasına qalib gələ­cəyinə inanmırlar. İslahatın rədd edilməsinə baxmayaraq, fransızların yalnız 34 faizi tətil və nümayişlərin qanun layihəsinin ləğvinə səbəb olacağına inanır. Bununla belə, mütəxəssislər düşünürlər ki, istənilən halda Makron hökumə­tini qarşıda çətin günlər gözləyir. Ən əsası, qa­nun layihəsinin qəbulu hökumətin reytinqinə mənfi təsir göstərəcək. 

Səbuhi MƏMMƏDOV, “Xalq qəzeti”