ÜST “Eris”in yayılmasından narahatdır

COVID-19-un yeni variantları olan “Eris” (EG.5) və BA.2.86-nın yayılması bir çox ölkədə koronavirus narahatlığını yenidən gündəmə gətirib. Pandemiya keçmişdə qalmış kimi görünsə də, reallıq budur ki, son mutasiyaya uğramış ştamlar səbəbindən yeni yoluxma halları artmaqdadır. 

“Eris” ölümcül virus olmasa da, daha sürətlə yayılması və yoluxucu­luğunun digər ştamlara nisbətən artıq olması səbəbindən Ümumdünya Sə­hiyyə Təşkilatını (ÜST) ciddi narahat edir. Hazırki vəziyyətlə bağlı təşkilat bütün dünya dövlətlərini erkən və ciddi tədbirlər görməyə çağırıb.

ÜST tərəfindən COVID-19 virusu­nun yeni ştamı (EG.5) “nəzarətdə sax­lanılan variantlar” siyahısından çıxa­rılaraq “diqqət tələb edən”lər sırasına daxil edilib. Bu dəyişikliyə səbəb “Eris” olaraq adlandırılan EG.5 ştamının rast­gəlmə tezliyinin dünya miqyasında gün keçdikcə artmasıdır. ÜST-nın məluma­tına görə hazırda virus surətlə yayıl­maqda davam edir. 

Təşkilat, xüsusilə, ABŞ başda ol­maqla, Avropa və Asiya ölkələrində ge­niş yayılan “Eris” ştammı ilə bağlı yeni hesabat dərc edib. Hesabatda bildirilir ki, EG.5 (“Eris”) COVID-19-un omikron variantının alt növüdür və bütün dün­yada yayılan digər variantlarla sıx bağ­lıdır. Statistikaya nəzər salsaq, avqust ayında 51 ölkədən 7 minə yaxın şəxsin məhz sözügedən varianta yoluxduğu bildirilir. Lakin quruma görə, bu ştamın ictimai sağlamlıq riski çox böyük deyil. Bu da özündən əvvəlki ştamlara bən­zərliyi ilə bağlıdır. 

Cons Hopkins Universitetinin Molekulyar Mikrobiologiya və İmmu­nologiya Departamentinin professo­ru Endryu Pekoş bildirib ki, EG.5 ştamı simptomlarına görə digər va­riantlara bənzəyir. Bura qızdırma, öskürək, ümumi halsızlıq, həmçinin burun axması, baş ağrısı və əzələ ağrıları daxildir. Bu varianta yo­luxanlar xəstəliyi soyuqdəymə, qrip və ya pnevmoniya kimi keçirirlər.

ÜST-nın koronavirusla müba­rizə komandasının rəhbəri Maria Van Kerkhove verdiyi açıqlamada digər omikron alt seriyaları ilə müqayisədə EG.5-in şiddətində heç bir dəyişiklik müşahidə edilmədiyini qeyd edib. 

Qeyd edək ki, ÜST-nın son bəya­natında qurumun hazırda 3 “izlənməli olan” və 7 “nəzarət altında saxlanılmalı olan” COVID-19 variantlarını diqqətdə saxladığı bildirilib. Buna baxmayaraq qeyd olunan ştam hazırda ABŞ-da do­minant ştam olaraq elan edilib. Aşkar­lanmış xəstələrin 17 faizi Amerika, 15 faizi isə İngiltərənin payına düşür.

Səhiyyə Nazirliyinin mütəxəs­sis-eksperti, infeksionist Təyyar Eyvazov ölkəmizdə virusa yoluxma hallarının artması səbəbindən in­sanlar arasında yaranan narahatlıq­la bağlı dedi:

– Hazırda dünyanın bir çox ölkələ­rində koronavirusun yeni altnövünə yoluxma hallarının sayı artmaqdadır. Azərbaycanda bu mutant variantın dövr etməsinin sübutu olmasa da vaxt keçdikcə ölkəmizdə yayılacağı istisna deyil. Ümumiyyətlə koronavirus dal­ğalarla yayılan infeksiyadır. Havaların soyuması insanların bağlı məkanlarda daha çox toplanması və sıx təmasların artması və s. kimi faktorlar bütün ha­va-damcı infeksiyaları kimi koronavi­rusun da yayılması üçün münbit şərait yaradır. 

Hazırda ölkədə epidemioloji durum yoluxma hallarında cüzi, əhəmiyyətsiz artımın olmasına baxmayaraq stabildir. Koronavirusun bütün növlərindən, o cümlədən, sonuncu mutant altnövlər­dən qorunmaq tədbirləri eynidir. Yəni pandemiya dönəmində əhalinin riayət etdiyi qaydalara yoluxma halları əhə­miyyətli artdıqca əməl olunmalıdır. Risk qrupuna daxil olan insanların isə növ­bəti profilaktikası, həm aşkarlanması, həm də müalicəsi üçün bütün imkanlar vardır və müvafiq qurumlar epidemio­loji prosesləri diqqətlə izləməkdədirlər.

Hər kəs, xüsusilə, immun sistemi zəif insanlar sağlamlıqlarına daha cid­di yanaşmalıdırlar. 65-dən yuxarı yaşı olanlar həmişəki kimi risk qrupuna daxildir. Verilən məlumatlara görə, hə­min ştama yoluxanlar arasında 65 yaş­dan yuxarı olanların sayı daha çoxdur. Bu da immun sisteminin zəif olması ilə bağlıdır. Doğrudur, “Eris” variantı­nın ölkəmizdə aşkarlanmadığına dair rəsmi açıqlama verilsə də, infeksiyalar sərhəd tanımır. Digər yandan, qarşıdan payız mövsümü gəlir. Məlum məsələdir ki, həmin mövsüm respirator infeksi­yaların baş qaldırdığı və daha sürətlə yayıldığı dövrdür. Odur ki, hər kəsə üç ildir tövsiyə edilən gigiyena qayda­larına əməl edilməsi, özündə əlamət­lər hiss edənlərin təcrid olunması və test verərək yoluxub-yoluxmadığını müəyyənləşdirməsi, vaksinasiyadan keçməyənlərin isə peyvənd olunması məsləhət görülür.

Bir sözlə, əvvəla, yoluxmamaq, iş-işdən keçəndən, yəni yoluxandan sonra xəstəliyi daha ağır keçirməmək üçün vaxtında tədbirlər görmək daha məsləhətlidir. Sözügedən xəstəlikdən qorunmaq üçün ilkin olaraq COVID-19-un buster dozası vurulmalıdır. Daha sonra şəxsi gigiyena qaydalarına əməl etmək, təmas olunan yerlərin tez-tez dezinfeksiyası olunması məsləhət görülür. İmmun sistemini yüksəltmək üçün sağlam qidalanmaq, təmiz ha­vada gəzmək, idmanla məşğul olmaq lazımdır. Əhalinin sıx olduğu yerlər, qa­palı məkanlardan ehtiyac olmadığı təq­dirdə uzaq durulmalı, məcburiyyət var­sa, tibbi maskadan istifadə edilməlidir.

Zərifə BƏŞİRQIZI
XQ