Separatçılar bu “həyat yolu”na iflas kimi baxırlar

Azərbaycan erməni sakinlərin ehtiyaclarının qarşılanması üçün Ağdam–Xankəndi yolundan istifadə edilməsi təklifinə Ermənistan tərəfinin etiraz bildirməsi, işğalçının bu yola beton maneələr düzməklə əraziyə girişi bloklaması və bununla Qarabağın erməni icmasının guya humanitar fəlakətlə üzləşməsi görüntüsü yaratması, əslində, işğalçı dövlətin siyasi şantaj və manipulyasiyasıdır. Ermənistanın bu çirkin niyyəti bölgəyə üçüncü tərəfləri cəlb etmək, gərginliyin coğrafiyasını genişləndirmək və sülh prosesini iflasa uğratmaqdan ibarətdir. Son vaxtlar baş verən bütün bu təxribatlara görə məsuliyyət şübhəsiz ki, Azərbaycan ərazilərində qanunsuz hərbi mövcudluğu yaşadan, separatizmi təşviq edən və reinteqrasiya səylərinə əngəl törədən işğalçı ölkənin və onun rəhbərliyinin üzərinə düşür.

Yeri gəlmişkən, erməni tərəfinin rədd etdiyi Bərdə–Ağdam avtomobil yolu İrəvan–Laçın marşrutundan daha sərfəlidir. Bu, hər iki magistralın iqtisadi göstəriciləri, relyefi baxımından müqa­yisəsində də aydın nəzərə çarpır. Xa­tırladaq ki, adıçəkilən birinci marşrut, yəni İrəvan–Laçın yolu demək olar ki, dağlıq ərazilərdən keçir. Bu magistra­la yaxından bələd olan şəxs kimi qeyd edə bilərəm ki, yol qış aylarında aram­sız yağan qar səbəbindən, əsasən, keçilməz olur. Bakı–Yevlax–Ağdam–Xankəndi magistralı isə həmin vaxtlar­da daim açıqdır. Bununla yanaşı, er­məni tərəfi, şübhəsiz ki, münaqişədən əvvəl Bakı–Yevlax–Ağdam–Xankəndi avtomobil yolunun, eləcə də Bakı–Ağdam–Xankəndi dəmir yolu xəttinin əlverişliliyini, Qarabağın inkişafında önəmli rol oynadığını çox yaxşı bilir. İşğal dövründə dəmir yolu Ermənistan tərəfinin barbarlığı üzündən tamamilə sıradan çıxsa da, avtomobil yolu ilə ge­diş–gəlişdə heç bir problem yoxdur.

Qeyd edək ki, 1980-ci illər­də Bakı şəhərindən Xankəndi və Şuşa şəhərlərinə getmək üçün respublika əhəmiyyətli Yevlax–Xocalı–Laçın avto­mobil yolundan Ağdam şəhə­rinin mərkəzindən keçməklə istifadə olunurdu. Həmin illər­də Ağdam–Bərdə avtomobil yolunun 40-cı kilometrindən ayrılmaqla, Ağdam şəhəri­nin mərkəzinə daxil olmadan Əsgəran rayonunun inzibati ərazisinədək 17,5 kilometr uzunluğunda yerli əhəmiy­yətli 2 hərəkət zolaqlı Ağdam dairəvi yolu çəkilib və Ermə­nistan tərəfindən Azərbaycan torpaqlarının işğalınadək Qa­rabağın bütün əhalisi, eləcə də Laçın rayonunun əhalisi daimi olaraq bu yoldan istifa­də edib.

Məlumat üçün xatırladaq ki, Ağdam şəhərindən Əsgə­ran rayonuna kimi məsafə 6 kilometr, Xankəndi şəhərinə 23 kilometr və Xankəndidən Şuşa şəhərinə qədər 11 kilo­metrdir. Bakı şəhərindən Ağ­dam şəhərinə kimi olan mə­safə 360 kilometr, Xankəndi şəhərinə 383 kilometr, Şuşa şəhərinə 394 kilometr və La­çın şəhərinə qədər 435 kilo­metr təşkil edir.

Hazırda Bakı–Yevlax–Ağ­dam–Xankəndi magistralının Bərdə–Ağdam hissəsinin ti­kintisi artıq yekunlaşmaq üzrədir. Başlanğıcını Bər­də şəhərindən götürən Bər­də-Ağdam avtomobil yolunun uzunluğu 44,5 kilometr təşkil edir. Avtomobil yolu 4 hərəkət zolaqlı olmaqla I texniki dərə­cəyə uyğun olaraq inşa edilir.

İndi yol əsasının və as­falt–beton örtüyünün 2 layının tikintisi başa çatıb. Layihədə nəzərdə tutulan yol qovşaqla­rı və körpülər üzrə tikinti işləri, həmçinin magistral boyunca dairəvi suötürücü boru, düz­bucaqlı su keçidi və zəruri yer­lərdə yeraltı keçidlərin inşası tamamlanıb.

Beləliklə, layihə üzrə nəzərdə tutulan işlərin 88 fa­izi icra olunub. Yaxın müddət ərzində yeni yolun tikintisinin başa çatdırılması nəzərdə tu­tulub. Bunun üçün əraziyə la­zımi sayda qüvvə cəlb olunub. 

Bununla yanaşı, Vətən müharibəsindən sonra başla­nan tarixi Bərdə–Ağdam dəmir yolu xəttində də yenidənqur­ma işləri sürətlə aparılıb. Artıq uzunluğu 47,1 kilometr olan yolun 90 faiz layihələndirilmə­si yerinə yetirilib. Uzunölçülü relslər 100 faiz quraşdırılıb, 128 mühəndis qurğusunun tikintisi başa çatdırılıb. Ümu­milikdə tikinti işlərinin 70 faizi tamamlanıb və layihənin bu il yekunlaşdırılması nəzərdə tutulub.

Xatırladaq ki, ötən əsrin 80-ci illərində Yevlax–Xankən­di xəttinin Bərdə–Ağdam dəmir yolu xətti hissəsi üzrə yük daşınmalarının illik döv­riyyəsi 1,5 milyon ton, Ağ­dam-Xankəndi (27 kilometr) dəmir yolu xətti hissəsi üzrə isə 1 milyon ton olub. Həmin dövrdə qatarların hərəkət sürəti Bərdə–Ağdam dəmir yolu xətti üzrə 60 kilometr/saat, Ağdam–Xankəndi dəmir yolu üzrə 40 kilometr/saat idi.

Göründüyü kimi, Bərdə–Ağdam avtomobil və dəmir yollarının inşası sürətlə apa­rılır və hər iki infrastrukturun tezliklə istismara veriləcəyi gözlənilir. Sözügedən tikinti prosesinə xüsusi əhəmiyyət verilməsi həm də Qarabağa böyük həcmdə digər yüklərin daşınması üçün Laçın yolu­na alternativ kimi, Ağdam–Xankəndi marşrutunun önə­mi ilə bağlıdır. Çünki əvvəla rəsmi Bakının təklif etdiyi və Brüsselin də dəstəklədiyi bu təşəbbüs Qarabağ iqtisadi zo­nasında yaşayan erməni əsilli Azərbaycan vətəndaşlarının reinteqrasiyası prosesinə mü­hüm töhfədir. Digər tərəfdən, İrəvan və Qarabağ separat­çı liderlərinin müqavimətinə baxmayaraq, Azərbaycanın dəstəklədiyi Ağdam–Xankən­di marşrutu ilə irihəcmli yüklə­rin daşınması daha sərfəlidir. 

Beləliklə, əgər məqsəd Azərbaycanın Qarabağ böl­gəsində yaşayan ermənilərə humanitar yardım göstərmək­dirsə, bəs niyə Ermənistan siyasi hakimiyyəti daha qısa və müasir standartlara uyğun qurulan yoldan istifadəyə ma­raqlı deyil?

Məsələ aydındır: Brüssel razilaşdırılmasından da mə­lumdur ki, Ağdam–Xankəndi yolu genişhəcmli humanitar yüklərin daşınmasına tam ola­raq hazırdır. Lakin bu yolun is­tifadəsinə icazə verilməməsi, yerli sakinlərin girov kimi istis­mar edilməsi, eləcə də ərzaq göndərilməsi prosesinin imita­siyalı formada təşkil olunması spekulyasiya, manipulyasiya və qarayaxmadan başqa bir şey deyil.

“Xalq qəzeti”