Prezident İlham Əliyev regionların dinamik inkişafını reallaşdırmaq məqsədilə vaxtaşırı rayonlara səfər edir, yerlərdə investisiyaların qeyri-neft sektoruna, xüsusən də bölgələrin inkişafına yönəldilməsi, əlverişli sahibkarlıq və biznes mühitinin formalaşdırılması, əhalinin həyat şəraitinin yaxşılaşdırılması ilə maraqlanır, üzləşilən çətinliklərin aradan qaldırılması üçün icra strukturlarına zəruri tapşırıq və tövsiyələrini çatdırır. Bütün bunlar isə ölkəmizin iqtisadi qüdrətinin daha da artacağına, müasir həyat standartlarına əsaslanan yüksək sosial rifah cəmiyyətinin formalaşacağına zəmin yaradır.

Şübhəsiz ki, müxtəlif vaxtlarda qəbul edilən dövlət proqramları da indiyədək respublikada qeyri-neft sektorunun da­vamlı yüksəlişinə, sosial infrastrukturun keyfiyyətinin yüksəldilməsinə, sahibkarlıq mühitinin daha da yaxşılaşdırılmasına, iş yerlərinin açılmasına, nəticədə, əhalinin məşğulluğunun artırılmasına təkan verib. 

Dövlətimizin başçısının rayonlara səfərləri çərçivəsində müxtəlif təyinatlı müəssisələrin açılış mərasimlərindəki çıxışları, imzaladığı sərəncamlar da böl­gələrimizə yeni nəfəs gətirməklə yanaşı, yeni imkanlar açıb, rayon mərkəzləri və kəndlərimiz daha da tərəqqi edib, abad­laşıb.

Regionlarda makroiqtisadi sabitliyin qorunması, iş yerlərinin və məşğulluğun saxlanılması, eləcə də inkişafı, büdcə gə­lirlərinin iqtisadi bazası olan daxili tələbin və investisiyaların dəstəklənməsi, habelə “kölgə iqtisadiyyatı”nın aradan qaldırıl­ması istiqamətində ciddi addımlar atılma­sı da bölgələrdə iqtisadi dinamikaya öz müsbət təsirini göstərib.

Regionlarda iş yerlərinin yaradılma­sına, özünüməşğulluğun təmin olunma­sına da prioritet istiqamət kimi yanaşılıb. Buna görə də Azərbaycanda əmək və məşğulluq sahəsində həyata keçirilən is­lahatlar nəticəsində əmək qanunvericiliyi beynəlxalq əmək normalarına uyğunlaş­dırılıb, əmək bazarının təkmilləşdirilməsi, əmək münasibətlərinin sosial dialoq, kol­lektiv müqavilələr və sazişlərlə tənzim­lənməsi istiqamətində uğurlu nəticələr əldə olunub. 

Ötən illər ərzində Azərbaycanda əha­linin məşğulluğunun təmin edilməsi daim diqqət mərkəzində saxlanılıb. Buna, ilk növbədə, qeyri-neft-qaz sektorunun get­dikcə böyüməsi, iqtisadiyyatın diversifi­kasiyası və prioritet sahələrə irihəcmli in­vestisiyaların yatırılması sayəsində yeni istehsal-emal müəssisələrinin fəaliyyətə başlaması zəmin yaradıb. 

Beləliklə, iqtisadiyyatın şaxələndi­rilməsi, xüsusilə qeyri-neft sektorunun inkişafı ilə bağlı qarşıya qoyulan priori­tetlər uğurla həllini tapıb. Eyni zamanda, qeyri-neft sektorunda kənd təsərrüfatı məhsullarının payı artıb. Nəticədə həm də emal müəssisələri çoxalıb. Bu isə ər­zaq təhlükəsizliyinin təmin olunması və idxaldan asılılığın aradan qaldırılması ilə yanaşı, həm də yeni iş yerləri deməkdir. 

Bütün bunlar Azərbaycanda investisi­yaların qeyri-neft sektoruna, xüsusən də regionların inkişafına yönəldilməsi, əlve­rişli sahibkarlıq və biznes mühitinin for­malaşdırılması, işsizlik probleminin həlli, əhalinin həyat şəraitinin yaxşılaşdırılması istiqamətində Prezident İlham Əliyevin ye­ritdiyi iqtisadi siyasətin məntiqi nəticəsidir.

Yeri gəlmişkən, regionlarda investi­siya qoyuluşunun diqqətdə saxlanılması da bölgələrin inkişafını sürətləndirir. İqti­sadiyyat naziri Mikayıl Cabbarovun “Twit­ter” səhifəsində yazdığına əsasən, cari ilin yanvar-mart aylarında Azərbaycanın regionlarına investisiya qoyuluşu ötən ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 22,7 faiz artıb. Bu ilin yanvar-mart aylarında Azər­baycanın regionlarına investisiya qoyulu­şu 4,7 milyard manat təşkil edib. 

Qeyd edək ki, 2022-ci ildə Azərbay­canda əsas kapitala investisiyaların həcmi 18 milyard 272 milyon manatdan çox olub. Real ifadədə artım 2021-ci illə müqayisədə 5,5 faiz təşkil edib.

Hazırda qeyri-neft sənayesinin inki­şaf etdirilməsi üçün regionlarda güclü iq­tisadi potensial mövcuddur və bu məsələ diqqətdə saxlanılır. Bu, “Azərbaycan Respublikası regionlarının 2019–2023-cü illərdə sosial-iqtisadi inkişafı Dövlət Proqramı”nda da aydın nəzərə çarpır. Belə ki, həmin sənəddə bölgələrdə iq­tisadiyyatın qeyri-neft sektorunun inki­şafını stimullaşdıran layihələrin icrasına üstünlük verilməsi mühüm önəm daşıyır. Şübhəsiz ki, belə bir yanaşma, öz növbə­sində, vergi daxilolmalarının artımına öz müsbət təsirini göstərir. 

Xatırladaq ki, dövlətimizin başçısının tapşırığına uyğun olaraq vergi orqanları tərəfindən gəlirlərin şəffaflaşdırılması və uçotun dürüstləşdirilməsi istiqamətində həyata keçirilmiş sistemli tədbirlər, eləcə də sahibkarlıq mühitinin daha da yaxşı­laşdırılması nəticəsində vergi daxilolma­ları getdikcə artır.

Kənd təsərrüfatı, turizm, informasi­ya-kommunikasiya texnologiyaları, emal sənayesi respublikada qeyri-neft sekto­runun inkişafında əsas prioritet sahələr hesab edilir. Kənd təsərrüfatının subsi­diyalaşdırılması və vergi azad olmaları, texnika və gübrələrin güzəştli şərtlərlə verilməsi, investisiyaların və ixracın təş­viqi, digər dövlət dəstəyi mexanizmləri regional inkişafın sürətlənməsində mü­hüm rol oynayır.

Mirağa ƏHMƏDOV,
iqtisadçı-ekspert

Regionların inkişafından bəhs edərkən, son illərdə bölgələrimizdə yaradılan sənaye parkları və aqro­parkların fəaliyyətinə nəzər salmaq istərdik. Bununla bağlı əvvəlcə onu bildirim ki, Prezident İlham Əliyev çıxışları zamanı daim qeyri-neft sek­torunun inkişaf perspektivləri barədə fikirlər səsləndirib və onun önəmini vurğulayıb: “Bizim iqtisadi inkişafımız bundan sonra da qeyri-neft sektoru hesabına davam etdirilməlidir. Buna nail olmaq üçün son illər böyük işlər görülüb, sənaye zonaları yaradılıb, orada xüsusi vergi rejimi tətbiq olu­nub. Aqroparklar yaradılıb və orada da məhsuldarlıq daha yüksəkdir”.

Dünya təcrübəsi də göstərir ki, sənaye parkları və aqroparkların ya­radılması ölkə iqtisadiyyatının ixrac, rəqabət qabiliyyətinin, idxalı əvəz edən məhsulların istehsalının artı­rılması, məşğulluğun təmini, investi­siyaların və müasir texnologiyaların cəlbi kimi prioritet vəzifələrin həyata keçirilməsində xüsusi önəm daşıyır. Adları çəkilən təsərrüfat qurumlarının təsis olunması həm də kənd sakinləri­nin sosial vəziyyətinin yaxşılaşmasına müsbət təsir göstərir. 

Azərbaycanda lazım olan bütün is­tehsalat sahələrinin yaradılması, yeni investisiyalar cəlb edilməsi üçün gözəl biznes mühiti, siyasi sabitlik, xalq-iq­tidar birliyi, təhlükəsizlik təmin edilib, əlverişli coğrafi yerləşmə, infrastruk­tur, hazırlıqlı peşəkar kadrlar, ixrac ba­zarları, qonşu ölkələrlə yaxşı işgüzar münasibətlər var.

Sənaye zonaları və aqroparkların təşəkkülü də belə demək mümkünsə, bax, bu cür əlverişli mühitin məhsu­ludur. Bu müəssisələrdə sahibkarlar üçün stimullaşdırıcı biznes və inves­tisiya mühiti yaratmaq üçün dövlət tərəfindən müxtəlif dəstək tədbirləri mövcuddur. Belə ki, sahibkarlara təş­kilati dəstəklə yanaşı, vergi və gömrük güzəştləri, eləcə də hazır infrastruk­turla təminat təklif edilir. 

Sənaye parklarının rezidentlə­ri qeydiyyata alındıqları tarixdən 10 il müddətinə əmlak, torpaq, gəlir və ya mənfəət vergilərindən, istehsal məqsədilə idxal etdikləri texnikanın, texnoloji avadanlıqların və qurğuların idxalı zamanı ƏDV-dən və 10 il müd­dətinə gömrük rüsumlarından azad olunurlar.

Vaqif BAYRAMOV, “Xalq qəzeti”