Ötən əsrin sonlarında Azərbaycan mürəkkəb tarixi dövr yaşasa da, sosial-iqtisadi və mədəni həyatında böyük təkamül yolunu inamla keçərək sabit, təhlükəsiz və müasir həyat səviyyəsini təmin edən ölkə kimi dünyada tanındı. Respublikamızın beynəlxalq nüfuzu əhəmiyyətli dərəcədə artdı, cəmiyyətdə dövlətçilik ənənələri gücləndi, müasir sosial-iqtisadi infrastruktur quruculuğu uğurla həyata keçirildi. İqtisadi inkişafdan qaynaqlanan yüksək maliyyə imkanları uzun illər makroiqtisadi sabitlik və artıma mühüm töhfə verdi, təhlükəsizliyin təmini üçün güclü potensial yaratdı. 

Qələbə nəticəsində işğaldan azad edilən ərazilərin ölkənin ümumi iqti­sadiyyatına reinteqrasiyası, yeni bey­nəlxalq və regional nəqliyyat-logistika dəhlizlərinin imkanlarından faydalan­maq hazırda Azərbaycanın inkişafını sürətləndirib. Bu çərçivədə regionda təhlükəsizliyin, sabitliyin, rifahın və qarşılıqlı faydalı əməkdaşlığın forma­laşması, eləcə də iqtisadi və ticarət əlaqələrinin inkişafı Cənubi Qafqazın lider dövləti olan Azərbaycanın region iqtisadiyyatının ümumi arxitekturasının müəyyənləşdirilməsində rolunu daha da möhkəmləndirib.

Uğurlu sosial-iqtisadi və siyasi uğurlar, milli və multikultural dəyərlər qarşıdakı illərdə Şərqlə Qərbin qovşağı olan Azərbaycanın qüdrətinin daha da artacağına əminlik yaradır. Bu imkan­lar 2030-cu ilə qədər olan mərhələdə Azərbaycanın iqtisadi suverenliyinin möhkəmləndirilməsinə və müasir hə­yat standartlarına əsaslanan yüksək sosial rifah cəmiyyətinə malik qüdrətli dövlətə çevrilməsinə zəmanət verir. 

Ölkəmizin uzunmüddətli davamlı və sürətli inkişafı üçün cəmiyyət, biz­nes və dövlət üçlüyünün uğurlu əlaqəsi bundan sonra da möhkəmləndiriləcək. Dövlətin iqtisadiyyatda rolunun ba­zaryönlü islahatlar vasitəsilə səmərəli idarə olunması, özəl mülkiyyət insti­tutlarının gücləndirilməsi, biznesə dost dövlət idarəetməsi və xarici bazarla­ra yerli məhsulların çıxışını artırmaq məqsədilə ticarət rejimlərinin daha da liberallaşdırılması iqtisadi yüksəlişin təməl amilləri olacaq.

Bu məqsədlərin reallaşdırılması da­yanıqlı makroiqtisadi sabitliyə xidmət edən effektiv makroiqtisadi siyasət çər­çivəsinin formalaşdırılmasını, iqtisadi inkişafın ortamüddətli və uzunmüd­dətli “hərəkətverici qüvvələri”nin möh­kəmləndirilməsini ‒ insan kapitalının müasirləşdirilməsini, rəqəmsal iqtisa­diyyatın genişləndirilməsini və iqtisa­di suverenliyin tam təmin olunmasını tələb edir.

Bütün bunlar Prezident İlham Əli­yevin 2021-ci il 2 fevral tarixli sərən­camı ilə təsdiqlənən “Azərbaycan 2030: sosial-iqtisadi inkişafa dair Milli Prioritetlər”də öz aydın ifadəsini tapıb. Prioritetlərdə dayanıqlı artan rəqa­bətqabiliyyətli iqtisadiyyatın yaradılma­sı, dinamik, inklüziv və sosial ədalətə əsaslanan cəmiyyətin qurulması kimi məsələlər qarşıya mühüm vəzifələr kimi qoyulub. 

Bu məqamda onu da xatırladaq ki, uzunmüddətli dövrdə iqtisadi ar­tım sağlam və tarazlı olmalıdır. Belə iqtisadi artım ölkənin davamlı inkişafı üçün möhkəm zəminin yaradılmasını şərtləndirir.Ümumiyyətlə, iqtisadi artım vətəndaşların həyatına təsir göstərən başlıca amillərdən biridir. İqtisadiyyatı davamlı və yüksək templərlə artırmaq­la ölkədə adambaşına düşən milli gəli­rin yüksək səviyyəsinə nail olunmalıdır. İqtisadi artım yüksək gəlirli iş yerləri yaratmaqla həyat səviyyəsinin ilbəil yaxşılaşmasını təmin etməlidir.

Dövlət investisiyalarının və döv­lət şirkətlərinin fəaliyyətinin iqtisadi səmərəsi yüksəldilməli, bu sahədə şəffaflıq səviyyəsi artırılmalıdır. Döv­lət şirkətlərinin kommersiya prinsipləri əsasında fəaliyyət göstərmələri üçün zəmin yaradılmalı, qabaqcıl beynəlxalq təcrübə nəzərə alınmaqla korporativ idarəetmə standartları tətbiq edilməli və gəlirlilik səviyyələrinin artırılması tə­min olunmalıdır.

“Kölgə iqtisadiyyatı” minimuma en­dirilməli, özəl və dövlət sektorunda şəf­faflıq səviyyəsi ən yüksək standartlara çatdırılmalıdır. İqtisadi idarəetmədə müasir korporativ davranış mədəniy­yətinin tətbiqi genişləndirilməli və təş­viq olunmalı, korrupsiya ilə mübarizə gücləndirilməli, yeni çağırışlara cavab verən müasir dövlət qulluğu sistemi və etikası formalaşmalıdır.

Şübhəsiz ki, bütün bu məsələlər­də rəqəmsallaşma prinsipinin tətbiqi önəmli rol oynayır. Məsələn, vergi si­yasətində belə bir yanaşmanın diqqət mərkəzində saxlanılması müsbət nəti­cələrlə müşahidə edilir. Belə ki, ölkə­mizdə həyata keçirilən vergi siyasətinin əsas istiqamətlərindən biri olan vergi inzibatçılığında tətbiq edilən rəqəmsal yanaşma mövcud resurslardan mak­simum səmərəli istifadəni şərtləndirir. Vergi siyasəti rəqəmsal iqtisadiyyatda baş verən dəyişikliklərin tempinə və inkişafda olan iqtisadi mühitə uyğun­laşdırılır.

Yeri gəlmişkən, vergi orqanları tərə­findən rəqəmsal metodlar sırasında xüsusi yer tutan yeni nəsil nəzarət-kas­sa aparatlarının tətbiqi ölkədə biznes mühitinin daha da sağlamlaşdırılması və sahibkarlıq fəaliyyətinin keyfiyyətcə yeni müstəviyə qədəm qoyması baxı­mından olduqca əlamətdar hadisədir. Bu yeniliyin gətirdiyi faydalardan ən başlıcası həm sahibkarların, həm də dövlətin marağında olan şəffaflıq ami­linin artması ilə bağlıdır. Yeni kassa aparatlarından istifadə hesablaşma­ların daha şəffaf aparılmasına, malla­rın qanunsuz dövriyyəsinin qarşısının alınmasına, dövriyyəyə nəzarətin tə­min edilməsinə imkan yaradır. Bu kas­sa aparatlarının tətbiq dairəsinin geniş­ləndirilməsi, öz növbəsində, innovativ layihə olan “ƏDV geri al”a da müsbət təsir göstərir və bu istiqamətlə mühüm uğurların əldə edilməsini şərtləndirir. 

İsmət VAQİFZADƏ,
İqtisadi İslahatların Təhlili və
Kommunikasiya Mərkəzinin operatoru olduğu
Rəqəmsal Ticarət Qovşağının rəhbəri 

İqtisadiyyatın rəqəmsallaşması ölkənin investisiya cəlbediciliyinə mühüm təsir göstərən amillərdən bi­ridir. İnvestorlar tərəfindən rəqəmsal infrastrukturun, eləcə də elektron ti­carətin inkişaf etdiyi və bazarın daha da genişlənməsi üçün potensialın olduğu ölkələrdə imkanlar axtarılır. Belə ki, elektron ticarət sektorunun inkişafı paralel olaraq ölkədə sər­hədlərarası elektron ticarət imkan­larının, təhlükəsiz rəqəmsal ödəniş həllərinin genişləndirilməsi, etibarlı logistik şəbəkələrin təkmilləşdiril­məsi kimi güclü rəqəmsal infrast­ruktur zərurətini şərtləndirir. Həmçi­nin elektron ticarət sahibkarlığı və innovasiyaları təşviq edir və biznes anlayışları, qərarların qəbulu və təhlili üçün böyük həcmdə məlumat bazası yaradır. Bu amillər elektron ticarətin genişlənməsini yaxından izləyən investorlar üçün gəlir artımı və innovasiyalar sahəsində imkan­lar təqdim edir.

Azərbaycanda həyata keçirilən əsaslı islahatlar rəqəmsal transfor­masiya və elektron ticarətdə artım tempinin dayanıqlılığına səbəb olur. Beynəlxalq reytinqlərdə respubli­kamızın mövqeyinə nəzər salsaq, BMT-nin “Ticarət prosedurlarının sadələşdirilməsi məsələləri üzrə qlobal tədqiqatı”nda 2019-cu illə müqayisədə 2021-ci ildə şəffaflıq in­dikatoru üzrə 6,67 faiz, sərhədləra­rası kağızsız ticarət indikatoru üzrə isə 16,67 faiz artıma nail olunub. Ümumilikdə isə Azərbaycan Dünya Bankının hazırladığı “GovTech Yet­kinliyi İndeksi”nin (GovTech Maturity İndex - GTMI) 2022-ci il üzrə hesa­batında yüksək rəqəmsallaşma sə­viyyəsinə görə 35 faiz ölkələrin daxil ola bildiyi birinci qrupda yer alıb.

Bununla yanaşı, Azərbaycanda elektron ticarət sahəsində də tətbiq olunan vahid rəqəmsal platforma modeli investisiya mühitinin daha da yaxşılaşdırılmasında istifadə olu­na bilər. Belə ki, ölkənin investisiya üçün cəlbedici mühit olaraq təqdim olunması və mövcud elektron xid­mətlərə, o cümlədən elektron ticarət sahəsində təqdim olunan imkanlara çıxışın “bir pəncərə”dən mümkünlü­yü investisiya sahəsində böyük im­kanlar yaradacaq.

Vaqif BAYRAMOV, “Xalq qəzeti”