Azərbaycan ilə Litva arasında iqtisadi əməkdaşlığı dərinləşdirən güclü potensial var. Məsələn, hər iki dövlət bərpaolunan enerji sahəsinə yatırımlar baxımından eyni istiqamətdə fəaliyyət göstərir, Baltik və Xəzər dənizlərində çox böyük külək enerjisi mənbələrini hərəkətə gətirir. 

Hazırda Azərbaycan və Litvada bu istiqamətdə bir sıra layihələr gerçəkləşdi­rilir. Respublikamızda enerji təhlükəsizliyi mövcuddur. Lakin bununla belə, Azər­baycanın qarşısında ixrac məqsədləri üçün daha çox təbii qaza qənaət etmək və elektrik enerjisinin istehsalı üçün tə­biətimizin günəş və külək enerjilərindən yararlanmaq önəmli vəzifə kimi durur. Ötən ilin iyulunda Avropa Komissiyası və Azərbaycan tərəfindən “Enerji sahəsində Strateji Tərəfdaşlıqla bağlı Anlaşma Me­morandumu”nun imzalanması da bunun bariz ifadəsidir. Respublikamız məhz hə­min memorandumun əsasında 2027-ci ilə qədər Avropaya təbii qaz təchizatını iki dəfə artırmağı planlaşdırır. 

Yeri gəlmişkən, əgər 2021-ci ildə Av­ropaya təbii qaz təchizatı 8 milyard kub­metr olubsa, həmin göstəricinin bu il 12 milyard kubmetrə çatdırılacağı və bunun 2027-ci ilə qədər 20 milyard kubmetr təş­kil edəcəyi nəzərdə tutulur. Dövlətimizin başçısının sözlərinə əsasən, bu, minimal həddi təşkil edir, çünki potensial çoxdur. 

Ölkəmiz hazırda mövcud yataqlardan daha çox qaz hasil edir. Bu yaxınlarda Xəzərdə ən iri yataqlardan birində ha­silatın başlanacağı gözlənilir. Həmçinin bərpaolunan enerji mənbələrinə qoyulan sərmayələr təbii qaza ixrac məqsədlə­ri üçün qənaət etmək imkanını yaradır. Buna görə də Avropanın etibarlı təchizat­çısı kimi, Azərbaycan bu gün nefti, təbii qazı və elektrik enerjisini ixrac edir. Ha­zırda isə ölkəmiz hidrogeni, o cümlədən “yaşıl hidrogen”i tədarük etməyi planlaş­dırır. Bütün bunlar respublikamızın Avro­pa İttifaqı ilə əməkdaşlığının strateji çər­çivəsinin bir hissəsidir. 

Prezident İlham Əliyev mayın 22-də Vilnüsdə keçirilən Azərbaycan–Litva biz­nes forumundakı çıxışında işgüzar da­irələrin nəzərə alacaqları digər mühüm sahəyə–logistika, şəbəkələr və daşıma­larda olan böyük potensiala da toxunub. Dövlətimizin başçısı bununla bağlı deyib: “Biz daşımalar sektorunu yalnız tranzit gəlirləri baxımından yox, o cümlədən ki­çik və orta müəssisələr üçün marşrut bo­yunca istehsal qurmaq, biznes təmasları yaratmaq, xidmət göstərmək fürsəti kimi görürük”.

Həqiqətən də, ölkə rəhbərinin nitqin­də vurğulandığı kimi, bu gün Litva və Azərbaycan öz regionlarında mühüm daşımalar qovşağıdır. Bu isə Xəzər və Baltik regionları arasında şəbəkə qur­maq zərurəti yaradır. Onu da deyək ki, bu zərurətin gerçəkləşməsi neçə ildir ki, davam edir. Avropanın enerji xəritəsinin Azərbaycanın təşəbbüsləri sayəsində kəskin şəkildə dəyişməsi də məhz bu­nun əyani nümunəsidir. Bu məsələdə enerjidaşıyıcıları amili, neft-qaz xətləri­nin şaxələndirilməsi önəmli rol oynayır. Başqa sözlə, Azərbaycan neft və qaz boru kəmərləri ilə regionda tamamilə yeni vəziyyət yaradır. Prezident İlham Əliyevin fikirlərinə əsaslanaraq, eyni sözləri daşımalara da aid etmək müm­kündür. Azərbaycanın qonşuları və tərəf­daşları ilə yeni bağlantılar yaratması da bunun təsdiqidir. Bakının dəniz limanı infrastrukturuna, Xəzərdə daha çox yük daşıya biləcək əlavə gəmilərin tikintisinə böyük investisiya qoyması təbii ki, qeyd edilən bağlantıların möhkəmlənməsini, daşımaların həcminin daha da artmasını şərtləndirir. Litvanın biznes dairələrinin də bu fürsəti dəyərləndirmək üçün müna­sib vaxtdır. Bir sözlə, Azərbaycanın yük­daşımaları sistemində böyük imkanlar var. Belə bir şəraitin hazırkı geosiyasi və­ziyyətdə əlavə dəyərin əldə olunmasına da mühüm təsiri danılmazdır. 

Dövlətimizin başçısı biznes forumda iki ölkə arasında qarşılıqlı əməkdaşlığı ifadə edən iqtisadi göstəricilərə diqqət yetirərkən, Azərbaycanın dinamik inki­şaf yolunda uğurlu addımlar atdığını, xarici borcumuzun çox aşağı səviyyədə, ümumi daxili məhsulun 10 faizindən də az olduğunu bildirib. Ölkə rəhbəri, eyni zamanda, milli valyutamızın sabit qaldı­ğını, bunun isə xarici ticarət balansında artıqlıq yaranması ilə bağlılıqdan irəli gəldiyini söyləyib. Prezident İlham Əliyev daha sonra deyib: “Bu, kifayət qədər bö­yük həcmdir. Dövlət Neft Fondumuzda topladığımız valyuta ehtiyatlarımız və Mərkəzi Bankın ehtiyatları xarici borcu on dəfədən çox üstələyir. Beləliklə, iqtisadiy­yatımızın sabitliyi regional iqtisadi əmək­daşlıq və sərmayə mühiti üçün mühüm amildir, çünki münbit investisiya mühiti təkcə yaxşı qanunvericiliyin yazılması ilə şərtlənmir. Bu, kifayət deyil. Yaxşı biznes imkanlarının, çox dinamik yerli bazarın və qonşu bazarlara çıxışın olması vacib­dir. Buna görə, Azərbaycan bazarı geniş­lənir, əhali artır. Mərkəzi Asiya bazarları­na çıxış təmin edilir. Həmçinin ölkənizin yerləşdiyi regionla güclü bağlantıların qu­rulması birmənalı olaraq əlavə imkanlar yaradacaq”.

Litva Prezidenti Gitanas Nauseda da çıxışında Azərbaycanda həyata ke­çirilən islahatları yüksək dəyərləndirib. Dost ölkə rəhbəri çıxışında Azərbayca­nı nəhəng enerji potensialına malik və şaxələndirməyə can atan inkişaf edən iqtisadi güc kimi gördüyünü, Azərbaycan iqtisadiyyatının informasiya texnologiya­ları, logistika, istehsal, qabaqcıl ərzaq sənayesi, bərpaolunan enerji kimi müxtə­lif sahələrinin litvalı iş adamlarını cəlb et­diyini bildirib və keçmişdə Litvanın özünü yeni şəraitə asanlıqla adaptasiya olmaq və ondan öz xeyrinə yararlanmaq bacarı­ğını sübuta yetirdiyini söyləyib. 

Eyyub KƏRİMLİ,

iqtisadçı-ekspert

Litva–Azərbaycan iqtisadi əlaqələrinin zəngin tarixi ənənələri mövcuddur. Belə ki, hələ keçmiş Sovet İttifaqı dövründən respub­likalar arasında iqtisadi-mədəni əlaqələr yüksək səviyyədə olub. Müstəqillik dövründə Litva bizim müstəqilliyimizi tanıyan ilk respub­likalardan biri kimi tanınıb. 2007-ci ildə ölkələrimiz arasında strateji əməkdaşlıq haqqında dövlətləra­rası saziş imzalanıb. Hazırda döv­lətlər arasında müxtəlif sahələrdə əməkdaşlıq üzrə 41 sənəd möv­cuddur. Ötən il ölkələrimiz arasında iqtisadi dövriyyə 32 milyon 911 min dollar həcmində olub. 

Belə bir göstərici deməyə əsas verir ki, Litva–Azərbaycan iqtisadi əlaqələrinin geniş potensialı var və onun inkişaf etdirilməsi üçün əlve­rişli şərait mövcuddur. 

İqtisadi inkişaf baxımından Lit­va və Azərbaycan arasında oxşar cəhətlər də çoxdur. Belə ki, respub­likamız Cənubi Qafqazın ən inkişaf etmiş iqtisadiyyatına malikdirsə, Litva da Baltikyanı ölkələrdən ən inkişaf etmiş iqtisadiyyata sahibdir. Həmçinin Litvanın da ölkəmiz kimi nəqliyyat–loqistika infrastrukturu şaxələndirilib, müasir tələblərə ca­vab verən yollar var. 

Bu gün iki ölkənin həm siyasi, həm də iqtisadi cəhətdən bir-birinə verəcək töhfələr çoxdur. Belə ki, Litva Avropa İttifaqının təhsil səviy­yəsi üzrə ən inkişaf etmiş ölkəsidir. Burada ali təhsilli gənclərin sayı 56 faizdən yuxarıdır və bu göstəriciyə görə, Litva Avropa İttifaqında lider mövqedədir.

Litvada 7 Azad İqtisadi Zona fəaliyyət göstərir ki, bu zona inves­tisiya mühiti və Avropa İttifaqı ba­zarlarına çıxış əldə etmək üçün çox əlverişli bir məkandır. Bu, bizim sa­hibkarlar və qeyri-neft sektorunda fəaliyyət göstərən biznes subyekt­ləri üçün Avropa bazarlarına çıxışa əlverişli şərait yarada bilər. 

Ölkələrimiz arasında müxtəlif sahələrdə–energetika, yaşıl enerji, nəqliyyat təhlükəsizliyi, ətraf mü­hitin qorunması, gənclər, səhiyyə, pensiya islahatı, İT və mina əley­hinə layihələr üzrə əməkdaşlıq üçün sazişlər imzalanıb. Gələcək­də işğaldan azad olunan bölgələri­mizdə “ağıllı kənd” və “ağıllı şəhər” konsepsiyasının qurulmasında, İT sahəsində mütəxəssislərin yetiş­dirilməsində, qeyri-neft sektoru­nun inkişafında Litva əhəmiyyətli töhfələr verə bilər.

Vaqif BAYRAMOV, “Xalq qəzeti”