Cari ilin ötən dövründə dünya iqtisadiyyatında sürətli transformasiya və enerji bazarlarında müəyyən dəyişikliklər baş verib. Dünyanın enerji bazarında müşahidə edilən qeyri-sabitliyə, həmçinin qlobal iqtisadi fəallığın zəifləməsinə baxmayaraq, Azərbaycan Dövlət Neft Şirkəti (SOCAR) 2023-cü ilin birinci rübünü uğurla başa vurmağa nail olub.

Rüb ərzində əldə edilən uğurlara şirkət üzrə idarəetmənin təkmilləşdiril­məsi, müəssisələrin inteqrasiyalı fəaliy­yəti, rəqəmsal enerji texnologiyalarının tətbiqi, biznes dayanıqlılığının güclən­dirilməsi və əməliyyat səmərəliliyinin artırılması sayəsində nail olunub. Bu kimi müsbət amillərin nəticəsidir ki, cari ilin ilk rübündə şirkətin əsas istehsa­lat göstəricilərində müsbət tendensiya müşahidə olunub. Səmərəli fəaliyyət istehsalat göstəricilərinə də öz müsbət təsirini göstərib.

Hazırda ölkəmizin quru və dəniz əraziləri üzrə 50-dən artıq yataqda bey­nəlxalq standartların tələblərinə uyğun olaraq yeni texniki vasitələr və texno­logiyalardan istifadə edilməklə, ətraf mühitə ziyan vurmadan və digər amil­lər nəzərə alınmaqla axtarış-kəşfiyyat və qazma işləri aparılır. Azərbaycan Respublikası Dövlət Neft Şirkətindən redaksiyamıza verilən məlumata görə, ölkədə neftçıxarmanın sabit saxlan­ması, qaz hasilatının isə artırılması istiqamətində tədbirlər cari ilin birinci rübündə də davam etdirilib. Belə ki, he­sabat dövründə SOCAR tərəfindən 20 min metrə yaxın qazma işləri həyata keçirilib. Bu isə ötən ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 7,6 faiz çoxdur. 

Bu ilin ilk rübündə şirkət tərəfindən 1,9 milyon tondan çox neft və 2,2 mil­yard kubmetrdən çox qaz hasil olunub. Neft hasilatı nisbətən sabit qalsa da, qaz hasilatında əvvəlki ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 15 faiz artım qeydə alı­nıb. Bütövlükdə isə, 2023-cü ilin birinci rübü ərzində ölkə üzrə 7,7 milyon ton­dan çox neft və 12,2 milyard kubmetrə yaxın qaz hasil edilib. İlin ötən dövrün­də ölkə üzrə qaz hasilatında 3 faizlik artım qeydə alınıb. 

Yeri gəlmişkən, ölkədə hasil olu­nan neftin və qazın dünya bazarlarına çıxarılması məqsədilə şaxələndirilmiş boru kəmərləri sisteminin yaradılması və müvəffəqiyyətlə istismar olunma­sı Azərbaycan neft sənayesinin şək­siz üstünlüklərindəndir. Azərbaycanın şaxələndirilmiş ixrac sisteminin uğurlu fəaliyyəti əvvəlki dövrlərdə olduğu kimi, 2023-cü ilin yanvar-mart aylarında da davam edib. 

Hesabat dövründə SOCAR tərə­findən dünya bazarına 4,6 milyon ton­dan çox xam neft, Gürcüstan bazarına isə 581 milyon kubmetr təbii qaz ixrac olunub. SOCAR-ın dünya bazarına ix­rac etdiyi neft həcmləri ötən ilin analoji dövrü ilə müqayisədə 13,2 faiz artıb. Qeyd edək ki, SOCAR öz imkanları ilə hasil etdiyi neftdən əlavə beynəlxalq konsorsiumlar çərçivəsində özünün və Azərbaycanın payına düşən neft həcm­lərini də ixrac edir. Bu baxımdan, cari ilin birinci rübündə ölkə üzrə 6,4 milyon tondan çox neft və 6,3 milyard kubmetr­dən artıq qaz ixrac edilib. Ölkə üzrə qaz ixracında əvvəlki ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 7,6 faiz artım baş verib. 

Son illər ölkə əhalisinin “mavi yana­caq”la təminatının daha da yaxşılaşdı­rılması üçün mühüm tədbirlər həyata keçirilir, indiyədək qaz almayan yaşayış məntəqələrində lazımi infrastruktur ya­radılır. Təkcə onu qeyd etmək kifayət­dir ki, 2022-ci ildə regionlarda 44 şəhər və rayonu, Bakı şəhərində isə 3 rayo­nu əhatə etməklə 100-ə yaxın kənd və yeni yaşayış massivində paylayıcı qaz şəbəkəsi qurulub. Bu il isə daha 150-yə yaxın yeni yaşayış massivində və kənd­də daşıyıcı və paylayıcı qaz kəmərləri­nin çəkilməsi nəzərdə tutulur. 

Bütün bu işlərin nəticəsidir ki, ölkə üzrə qazlaşmanın səviyyəsi ilbəil artır. Müqayisə üçün qeyd edək ki, 2009-cu ildə Azərbaycanda qazlaşmanın səviy­yəsi 62,2 faiz təşkil edirdisə, hazırda bu göstərici 96,3 faizə çatıb. Bu da son 13 ildə 34,1 faiz artım deməkdir. Yeni ya­şayış məntəqələrinin “mavi yanacaq”la təminatı isə ölkə üzrə qaz istehlakının artmasına səbəb olur. SOCAR-ın rüb­lük hesabatına əsasən, cari ilin birinci rübündə ölkə ərazisində təbii qaz isteh­lakı 4,8 milyard kubmetr təşkil edib. 

Azərbaycan dünya bazarında təkcə neft və qazın deyil, həm də neft məhsul­larının ixracatçısı kimi tanınır. Son illər ölkəmizin neft emalı kompleksində bir sıra yenidənqurma işləri həyata keçirilib ki, bu da neft məhsullarının istehsalının artırılmasına və keyfiyyətinin yaxşılaş­dırılmasına səbəb olub. Cari ilin birinci rübündə SOCAR-ın Azərbaycandakı emal kompleksində 1,7 milyon tona yaxın neft emal olunub ki, bu da ötən ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 140 min ton və ya 5,4 faiz artım deməkdir. Hesabat dövründə ölkə üzrə, həmçinin 892 milyon kubmetrdən çox təbii qaz emal olunub. 

İlin ilk rübündə SOCAR-ın Azər­baycandakı müəssisələrində istehsal olunan 478,1 min ton neft, neft-kimya və qaz-kimya məhsulları xarici ölkələrə ixrac edilib. 

Mirbağır YAQUBZADƏ, “Xalq qəzeti”