Bu il aprelin 22-də Bakı–Tbilisi–Ceyhan (BTC) boru kəməri ilə nəql edilən Qazaxıstan neftinin birinci partiyası Türkiyənin Ceyhan limanından tankerə yüklənərək dünya bazarına göndərilib. Qazaxıstan neftinin ilk partiyasının Ceyhan limanından yola salınması SOCAR və “KazMunayQaz” arasında tərəfdaşlığın möhkəmləndirilməsi istiqamətində önəmli nailiyyətdir. Bu hadisə Xəzər neftinin dünya bazarlarına nəqli üçün əsas marşrut kimi BTC boru kəmərinin strateji rolunu göstərərək regional enerji əməkdaşlığının əhəmiyyətini bir daha sübut edir.

SOCAR-ın törəmə müəssisəsi olan “SOCAR Midstream Operations” MMC-nin bununla bağlı yaydığı mə­lumatda bildirilib ki, “Tengiz” yatağın­dan hasil edilən 83,2 min ton (665 min barel) neft Ceyhan limanında “Alatau” tankerinə yüklənib. Yükləmə mərasi­mində SOCAR, “KazMunayQaz”, “Ten­gizşevroil”, “Kazmortransflot” və on­ların törəmə şirkətlərinin nümayəndə heyətləri iştirak ediblər.

Xatırladaq ki, Qazaxıstan neftinin BTC ilə nəqli SOCAR və Qazaxıstanın “KazMunayQaz” şirkəti arasında hər il 1,5 milyon ton neftin tranzitini nəzər­də tutan saziş çərçivəsində həyata keçirilir. SOCAR Qazaxıstan neftini BTC boru kəmərinə qəbul etmək üçün 2022-ci ildə Səngəçal terminalının əra­zisi və ətrafında toplayıcı boru kəmər­ləri şəbəkəsinin yenilənməsi istiqamə­tində mühüm layihələr həyata keçirib. Bu layihələr BTC-nin ötürmə gücündən istifadə səviyyəsini xeyli artırıb. 

Qazaxıstan neftinin BTC ilə nəqlinə isə 2023-cü ilin mart ayında başlanı­lıb. Belə ki, “Tengiz” yatağından hasil edilən Qazaxıstan neftinin ilk partiya­sı “Prezident Heydər Əliyev” tankeri ilə ötən ayın 23-də Aktau limanından Səngəçal terminalına çatdırılıb. Həmin vaxtdan etibarən Aktau limanından Səngəçal terminalına neft tədarükü da­vamlı şəkildə həyata keçirilib. Yeri gəl­mişkən, Ceyhan limanında Qazaxıstan neftinin növbəti partiyasının tankerə yüklənməsi 2023-cü ilin may ayının so­nuna planlaşdırılır.

Ötən həftə, həmçinin Qazaxıstan neftinin Ceyhandan Rumıniyaya nəq­linə başlanılıb. Bu barədə Qazaxısta­nın “Kazinform” informasiya agentliyi məlumat yayıb. Məlumatda bildirilir ki, “KazMunayQaz” ASC-nin rəhbəri Maq­zum Mirzəqaliyev Qazaxıstan neftinin Rumıniya istiqamətində daşınmasına başlanması ilə əlaqədar Ceyhan lima­nında olub. Şirkət rəhbəri Rumıniyada yerləşən və “KazMunayQaz”a məxsus “Petomidia” neft emalı zavodu üçün Qazaxıstan neftinin daşınması prose­sini izləyib. “Bu gün biz yerli neft-qaz sənayesi üçün əlamətdar tədbirdə işti­rak edirik. Axı, təsadüfi deyil ki, dövlət başçısı Qazaxıstan neftinin tədarükü üçün yeni marşrutların yaradılmasına bu qədər diqqət yetirir. Bu mənada sevindirici haldır ki, Azərbaycanın SO­CAR şirkəti ilə müqavilələrimiz praktiki icra müstəvisinə keçib. Bu, əməkdaş­lığımızın daha da inkişaf etdirilməsi üçün yaxşı perspektivlərdən xəbər verir”, – deyə Maqzum Mirzəqaliyev bildirib.

Məlumatda, həmçinin qeyd olunur ki, “KazMunayQaz”ın rəhbəri tədbirdə iştirak edən “Tengizchevroil” şirkətinin rəhbərliyinə Bakı–Tbilisi–Ceyhan neft kəməri ilə nəqlin şərtləri ilə bağlı uğurlu danışıqlar üçün təşəkkür edib.

Qeyd edək ki, Ceyhan terminalın­dan həcmi 80 min ton olan ilk neft parti­yası “NMSK Kazmortransflot” MMC-yə (KMQ-nin törəmə müəssisəsi) məxsus “Alatau” yerli tankeri ilə daşınır. Aprelin 20-dək Aktau limanından BTC ilə Azər­baycan ərazisindən daşınması üçün 86 min ton neft Qazaxıstan nefti yola salınıb. Bütövlükdə isə, 2023-cü ilin so­nunadək Xəzər dənizi ilə ayda 12–14 tanker reysinin həyata keçirilməsi plan­laşdırılır.

Bununla belə, Qazaxıstan yaxın gələcəkdə Bakı-Tbilisi-Ceyhan kəmə­rinin potensialından daha geniş şəkil­də yararlanmağı hədəfləyir. Xatırladaq ki, bu il aprelin 10-da Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin Qazaxıstana rəsmi səfəri zamanı ölkələrimiz ara­sında iqtisadi əlaqələrin mühüm tərkib hissəsi sayılan energetika sahəsində əməkdaşlığın genişləndirilməsi, eləcə də Qazaxıstan neftinin Azərbaycan ərazisindən ixracı ətraflı müzakirə olunmuşdu. Qazaxıstan Prezidenti Kasım-Jomart Tokayev hazırda enerji resurslarının dünya bazarlarına çatdı­rılmasının daha da şaxələndirilməsinin ölkəsi üçün prioritet vəzifə olduğunu diqqətə çatdıraraq qazax neftinin ilk partiyasının Azərbaycandan keçməklə göndərildiyini bildirmiş, növbəti addı­mın tədarük həcminin artırılması və bu işlərə uzunmüddətli sabit xarakter ve­rilməsi ilə bağlı olduğunu vurğulamışdı. 

Ondan bir qədər əvvəl, aprelin 7-də Bakıda keçirilən Azərbaycan Respubli­kası və Qazaxıstan Respublikası ara­sında ticarət-iqtisadi əməkdaşlıq üzrə Birgə Hökumətlərarası Komissiyasının 19-cu iclasının nəticələri ilə bağlı im­zalanmış protokolda da Azərbaycanın öz ərazisi vasitəsilə Qazaxıstan nefti­nin dünya bazarlarına daşınmasının həcmini artırmağa hazır olduğu qeyd olunmuşdu. 

Qazaxıstan Baş nazirinin müavini–ticarət və inteqrasiya naziri Serik Ju­manqarin isə Bakıda jurnalistlərlə söh­bət zamanı Bakı–Tbilisi–Ceyhan boru kəmərinin 40 faiz yükləndiyini diqqətə çatdıraraq demişdi ki, orada hələ də təxminən 20 milyon ton mümkün ötür­mə gücü qalmaqdadır. Baş nazirin müavini ölkəsinin bunu birgə əməkdaş­lıq çərçivəsində hədəflədiyi həcm kimi dəyərləndirmişdi.

Yeri gəlmişkən, bu ilin yanvar-mart aylarında Bakı–Tbilisi–Ceyhan kəməri vasitəsilə Türkiyə ərazisindən 54 mil­yon 810 min barel neft nəql edilib. Bu isə əvvəlki ilin eyni dövrü ilə müqayisə­də 7,94 faiz çoxdur. Bu barədə məlu­matı Türkiyənin borularla nəqletmə operatoru olan “BOTAŞ” şirkəti yayıb. Məlumata görə, ötən ilin müvafiq döv­ründə BTC kəmərilə Türkiyə üzərindən 50 milyon 778 min barel neft nəql edi­lib.

Qeyd edək ki, ildə təqribən 60 mil­yon ton neft nəql etmə imkanına malik olan Bakı–Tbilisi–Ceyhan əsas ixrac boru kəməri ilə Türkmənistan nefti də nəql olunur. Ekspertlər isə hesab edirlər ki, Xəzəryanı ölkələrin neftnin BTC va­sitəsilə nəqli tranzit ölkə kimi Azərbay­cana yüksək gəlirlər vəd edir. Görün­düyü kimi, ulu öndər Heydər Əliyevin müstəsna xidmətləri sayəsində həyata vəsiqə alaraq real fəaliyyət sahəsinə çevrilmiş Bakı–Tbilisi–Ceyhan əsas ixrac boru kəmərinin regional və bey­nəlxalq əhəmiyyəti ildən ilə artır. Elə ölkəmizlə enerji sahəsində əməkdaşlı­ğa xüsusi önəm verən Qazaxıstan da yaxın illərdə öz neftini dünya bazarına çıxarmaq üçün BTC-yə daha çox ümid bəsləyir.

Mirbağır YAQUBZADƏ, “Xalq qəzeti”