Dehli Ali Məhkəməsi spirtli içkilərin satışında dələduzluq və çirkli pulların yuyulmasında ittiham olunaraq həbs edilən paytaxt regionunun rəhbəri, “Sadə İnsan Partiyası”nın lideri Arvind Kejrivalın həbs müddətini aprelin 15-dək uzadıb. Aprelin 19-dan başlayan parlament seçkiləri ərəfəsində regional hökumətin hazırkı rəhbərinin həbsdə saxlanılması ümummilli rezonansa və Qərblə münasibətlərdə qalmaqala səbəb olub. ABŞ və Almaniya rəsmiləri həbslə bağlı öz narahatlıqlarını bildiriblər. Buna cavab olaraq Dehli onları ölkənin daxili işlərinə qarışmaqdan çəkindirib. 

Martın 21-də həbs edilən “Sadə İnsan Partiyası”nın lideri Arvind Kejrival aprelin 1-dək Dehli İstintaq Mərkəzində saxlanılıb. Dehli Ali Məhkəməsinin hakimi Kaveri Bavedja onun həbsinin aprelin 15-dək uzadılmasına qərar verib. Bununla da məhkəmə prokurorluğun paytaxt hökumətinin başçısını həbsdə saxlamaq barədə vəsatətini təmin edib. İttiham tərəfinin sözlərinə görə, Arvind Kejrival istintaqla “əməkdaşlıqdan tamamilə imtina edir”. 

Partiya liderinin tutulması polis və çevik qüvvələrinin iştirakı ilə xüsusi bir əməliyyatla həyata keçirilib. Bu müddət ərzində Hindistan Maliyyə Nazirliyinin iqtisadi cinayətlərə qarşı Mübarizə İdarəsinin işçiləri Arvind Kejrivalın iqamətgahına axtarış əmri ilə gələrək həbs olunmadan əvvəl onu dindiriblər. Onun və həyat yoldaşının telefonları müsadirə olunub və iki tablet və noutbukun məlumatları kopyalanıb. Reyd zamanı “Sadə İnsan Partiyası”nın fəallarının liderlərinin həbsinin qarşısını almaq üçün mümkün cəhdlərinin qarşısını almaq üçün iqamətgahın perimetri ətrafında xüsusi polis bölmələri yerləşdirilib.

Hindistan Maliyyə Nazirliyinin İqtisadi Cinayətlər İdarəsi onun həbsindən sonra verdiyi açıqlamada qeyd edib ki, Arvind Kejrival spirtli içkilərin qeyri-qanuni ticarəti üçün sxem yaratmaqda ittiham olunur. Partiya rəhbərinin saxlanılması  parlament seçkiləri ərəfəsində baş verib. Parlamentin aşağı palatası olan Lok Sabhaya seçkilər bir neçə mərhələdə keçiriləcək və aprelin 19-da başlayacaq və iyunun 2-də başa çatacaq.

“Sadə İnsan Partiyası” 2012-ci ildə, hazırkı baş nazir Narendra Modinin rəhbərlik etdiyi millətçi Bharatiya Janata Partiyasının (BJP) hakimiyyətə gəlməsindən iki il əvvəl Arvind Kejrival tərəfindən yaradılıb. Yeni partiya əvvəlcə Hindistan siyasətində üçüncü qüvvə kimi özünü göstərməyə başlayıb, buna qədər hakimiyyət uğrunda mübarizə əsasən Hindistan Milli Konqresi və Bharatiya Janata Partiyası arasında aparılırdı. “Sadə İnsan Partiyası” korrupsiyaya qarşı mübarizəni əsas vəzifələrindən biri elan etmişdi. Ancaq Arvind Kejrivalın siyasi layihəsi heç vaxt ümummilli məsələ olmadı, lakin “Sadə İnsan Partiyası” hələ də 2015-ci ildə Dehli Qanunvericilik Assambleyasına seçkilərdə qalib gəldi. Bu, ona yerli parlamentdəki 70 yerdən 67-ni qazanmağa və paytaxt regionunun hökumətini formalaşdırmağa imkan verdi. Beş il sonra, 2020-ci ildə partiya yenidən Dehlidə keçirilən seçkilərdə 70 yerdən 62-ni qazanaraq qalib gəldi. Lakin “Sadə İnsan Partiyası” mövcud olduğu on ildən artıq bir müddətdə federal səviyyədə uğur qazana bilmədi. 

“Sadə İnsan Partiyası” liderinin həbsini siyasi motivli adlandırır və bu hadisəni qarşıdan gələn seçkilərlə əlaqələndirir. Müxalifət alyansı I.N.D.I.A da eyni fikirdədir. Hindistan Milli Konqresinin lideri Rahul Qandi qalmaqalı şərh edərək, hakim koalisiyanı Hindistan demokratiyasının institutlarını məhv etməkdə günahlandırıb və söz verib ki, I.N.D.I.A. buna “düzgün cavab” verəcək. Öz növbəsində Hindistanın cənubundakı Tamil Nadu əyalətinin baş naziri, regional DMK partiyasının lideri Muthuvel Karunanidhi hakim partiyanı “xalqın qəzəbi” ilə hədələyib. Bununla belə, Narendra Modinin daha bir müddətə baş nazir olaraq qalmasına imkan verəcək qarşıdan gələn seçkilərdə böyük qələbə qazanacağını gözləyən BJP Arvind Kejrivalın həbsinin qanuni olduğunu bildirir və onun istefasını tələb edir.

Parlament seçkiləri ərəfəsində müxalifət liderlərindən birinin saxlanılması və ona qarşı işin başlanması nəinki Hindistan siyasətində böyük rezonans doğurub, həm də Hindistanın Qərblə münasibətlərində yeni qalmaqala səbəb olub. Arvind Kejrivalın həbsindən bir gün sonra Almaniya Xarici İşlər Nazirliyinin sözçüsü Sebastyan Fişer bildirib ki, Almaniya hökuməti “Sadə İnsan Partiyası”nın liderinin müstəqil və qərəzsiz mühakimə olunmasını gözləyir və bu müddət ərzində “demokratiyanın əsas prinsiplərinə” hörmətlə yanaşılacaq. Bir neçə gün sonra ABŞ Dövlət Departamenti də Hindistan hakimiyyətini Arvind Kejrivalın “ədalətli, şəffaf və sürətli mühakimə olunmasını” təmin etməyə çağırıb. 

Hindistanın Qərbin narahatlığına reaksiyası kifayət qədər sərt olub. Almaniyanın ABŞ-ın Dehlidəki Diplomatik Nümayəndəliyinin rəsmilərini növbə ilə Hindistan Xarici İşlər Nazirliyinə çağırılıb. Dehlidə akkreditə olunmuş Qərb diplomatları kəskin etirazlarını bildiriblər və ölkənin daxili işlərinə qarışmağın və Hindistana demokratiya dərsi vermək cəhdlərinin yolverilməzliyini qeyd ediblər. “Diplomatiyada dövlətlərin digər ölkələrin suverenliyinə və daxili işlərinə hörmətlə yanaşması gözlənilir. Söhbət dost demokratiyalardan gedirsə, bu məsuliyyət daha böyükdür. Əks halda, bu, qeyri-sağlam presedent yarada bilər”, – Hindistan Xarici İşlər Nazirliyinin ABŞ Dövlət Departamentinin bəyanatına cavab olaraq verdiyi şərhdə deyilir. 

S.ELAY

XQ