Rusiya Prezidenti Vladimir Putin ötən çərşənbə günü Hindistanın xarici işlər naziri Subrahmanyam Jaishankarı ilə görüşündə bildirib ki, iki ölkə arasındakı münasibətlərin inkişafından razı qaldığını bildirib. Hindli nazir də əmin edib ki, Hindistan Qərb alyanslarına cəlb edilməsinə imkan verməyəcək. O, xüsusilə vurğulayıb ki, Yeni Dehlini Rusiyadan qoparmaq cəhdləri perspektivsizdir. Amma analitiklər əmindirlər ki, Hindistanın Moskvaya görə Qərblə münasibətlərini təhlükəyə atmaq fikri yoxdur.
Hindistanın xarici işlər naziri Subrahmanyam Jaishankar Rusiyaya səfərinin üçüncü günündə Rusiya prezidenti Vladimir Putin və xarici işlər naziri Sergey Lavrovla görüşlər keçirib. İki liderin iki ildən bir səfər etməsi ənənəsi pozulsa da, nazirin səfərinin müddəti və gündəliyi Hindistan və Rusiyanın strateji əlaqələri bölüşməyə davam etdiyini göstərir. Hindistanın xarici işlər naziri ilə görüşdə Rusiya prezidenti qeyd edib ki, Moskva və Yeni Dehli “bütövlükdə yaxşı işlər görürlər”: “Sizi Moskvada görməyə çox şadam. Mən bilirəm ki, həm hökumətlərarası komissiya, həm də xarici işlər nazirlikləri vasitəsilə ölkəmizlə qarşılıqlı əlaqə yaratmaq üçün sizin böyük proqramınız, böyük işiniz var. Hamısı sizin əlinizdədir”.
Bundan əlavə, Prezident Putin Hindistanın baş naziri Narendra Modinin Ukrayna böhranının həlli istiqamətində səylərini qeyd edib. “Biz Baş nazir Modinin mövqeyini bilirik. Onun bu barədə, mürəkkəb proseslərə, o cümlədən “qaynar nöqtə”lərə və Ukraynadakı vəziyyətə münasibəti ilə bağlı mövqe dəfələrlər danışmışıq. Mən dəfələrlə ona bu münaqişə ilə bağlı vəziyyət barədə məlumat vermişəm. Onun bu problemi sülh yolu ilə həll etmək üçün hər şeyi etmək istəyindən xəbərim var. İndi biz sizinlə bu barədə daha ətraflı danışacağıq və sizə əlavə məlumat verəcəyik”, – deyə Rusiya prezidenti vurğulayıb.
Hindli nazir daha əvvəl Rusiyanın xarici işlər naziri Sergey Lavrovla görüşüb. Hindistanlı həmkarı ilə görüşdə Lavrov deyib ki, “liderlər bizim münasibətlərimizin bütün səviyyələri üçün ton müəyyən edirlər”: “Bu gün bizim çox vacib bir vəzifəmiz var – liderlərimizin qərarlarının daha da effektiv şəkildə həyata keçirilməsi üçün daha nə edilməsi lazım olduğunu görmək”. Lavrov BMT ilə bağlı iki ölkənin mövqelərinin oxşarlığını, onun nizamnaməsinə “bütövlükdə və qarşılıqlı əlaqədə” hörmət etdiyini qeyd edib. Ayrı-ayrılıqda BRİKS, ŞƏT və G20 dövlətləri arasında dialoqdan bəhs edilib. “Ölkələr hamı üçün açıq və ədalətli beynəlxalq siyasi və iqtisadi sistemin qurulmasında maraqlıdır”, – Lavrov əlavə edib.
Dekabrın 26-da hindli nazir Rusiyanın sənaye və ticarət naziri Denis Manturov ilə görüşüb. Sonuncu qeyd edib ki, iki ölkə arasında ticarət dövriyyəsi sürətlə artır: “Şübhə yoxdur ki, bu ilin sonunda Rusiya–Hindistan ticarət dövriyyəsi 50 milyard ABŞ dolları kimi mühüm mərhələni keçərək yeni tarixi maksimumu təyin edəcək”. Rusiya KİV-I yazır ki, 2023-cü ilin 10 ayı ərzində Rusiya ilə Hindistan arasında ticarət dövriyyəsi 2022-ci ilin eyni dövrü ilə müqayisədə iki dəfə artaraq tarixi maksimum 54,7 milyard dollar təşkil edib. Bu dövrdə Hindistan Rusiya mallarının idxalını iki dəfə – 51,4 milyard dollara, Rusiyaya öz məhsullarının tədarükünü isə 1,4 dəfə artıraraq 3,3 milyard dollara çatdırıb.
Rusiya politoloqları deyirlər ki, Rusiya ilə Hindistan arasında əlaqələr və təmaslar son dərəcə vacibdir. Belə ki, Hindistanın beynəlxalq aləmdə “əhəmiyyətli, nüfuzlu, sürətlə inkişaf edən və müstəqil ölkə kimi profili, hətta Yeni Dehli bunun üçün xüsusi səy göstərməsə də, getdikcə artır”. Şimal qonşumzuda düşünürlər ki, Hindistan–Rusiya münasibətləri, əslində, qeyri-Qərb dünyasının sütunlarından biridir, ona görə də Yeni Dehli ilə Moskvanın dostluq və tərəfdaşlıq münasibətləri qurması təəccüblü deyil.
Bununla belə, bu münasibətlərdə ziddiyyətlərin də olduğu vurğulanır. Hindistan Rusiya ilə Çinin yaxınlaşmasından ehtiyatlanır. Öz növbəsində Rusiya Şərqdə qarşılıqlı fəaliyyətini şaxələndirməlidir və bu səbəbdən Hindistanı Çinlə əməkdaşlığın onun ziyanına olmayacağına inandırmaq çox vacibdir. Onu da qeyd etmək lazımdır ki, Hindistan öz maraqlarını Rusiyanın xeyrinə qurban vermək niyyətində deyil və ona görə də onunla və Qərblə əməkdaşlıq arasında yaxşı balans yarada bilər. Bundan əlavə, Rusiya ilə Hindistan arasında iqtisadi əməkdaşlığın genişlənməsinə və ticarət dövriyyəsinin artmasına baxmayaraq, sonuncunu anti-Qərb ölkəsi kimi qəbul etmək də mübaliğə olardı. Rusiyalı ekspertlərin sözlərinə görə, Hindistan çoxvektorlu siyasət yürüdür və bu kurs həm BRIKS və ŞƏT-də iştirak, həm də anti-Çin Qərb bloklarına üzvlük imkanı verir.
S.ELAY
XQ
