Hindistanın paytaxtı Dehlidə “Böyük iyirmilik” (G20) qrupuna üzv ölkələrin rəhbərlərinin sentyabrın 9-da başlanan zirvə görüşü başa çatır. Tədbir “Bir dünya, bir ailə, bir gələcək” şüarı altında keçirilir.
Hindistan demişkən, artıq bu ölkə yeni adı – Bharat ilə tanınacaq. Bu ölkənin Baş naziri Narenda Modi tədbirin açılışından bir gün əvvəl ABŞ Prezidenti Co Bayden ilə görüşüb. Qeyd edib ki, onun ölkəsi zəngin demokratik ənənələrə sahib dövlətdir və Vaşinqtonla hərtərəfli əlaqələrini gücləndirmək əzmindədir.
Yeri gəlmişkən ki, Ağ ev son onillər ərzində Çinin artan nüfuzunu özünün dünya liderliyini qoruyub saxlamaq üçün əsas rəqib hesab edir və bu, heç da asan olmayan yarışda Hindistanı da öz yanında görmək istəyir. Buna görə də hazırda Vaşinqton Dehli ilə əməkdaşlığı gücləndirməyə çalışır.
Məlumdur ki, Çin lideri Si Cinpin sammitdə iştirak etməkdən imtina edib və Dehliyə müavinini göndərib. Rusiya Prezidenti Vladimir Putinin də Hindistan paytaxtında olmaması diqqətdən kənarda qala bilməzdi. Qlobal media bu addımın Kreml tərəfindən təhlükəsizlik məqsədi ilə atıldığını bildirir. Rusiyanı sammitdə xarici işlər naziri Sergey Lavrov təmsil edir.
Dünən Narenda Modi tədbiri açıq elan edərək ali qonaqları bir-bir salamlayıb. “G20”-nin sayca 18-ci, həmçinin Dehli görüşünün tarixə düşəcəyini vurğulayıb. Baş nazirin fikrincə, bu fikir həm də ona görə öz təsdiqini tapır ki, məhz indiki sammitdə “G20”-nin sıralarına 55 üzv dövlətin kontinental təşkilatı olan Afrika İttifaqı da daxil olunub.
N.Modi bunu Afrika qitəsinin “yoxsul və əzabkeş sakinləri”nə böyük diqqət və qayğının təzahürü kimi dəyərləndirib. Baş nazir nitqində dünya liderlərini bir-birinə qarşı münasibətdə “etimad qıtlığı”na yol verməməyə, planetin siyasi, hərbi və ekoloji çağırışlarla üz-üzə qaldığı bir dönəmdə problemlərin həllinə həssas olmağa çağırıb.
Sammitin gündəliyinin əsas mövzuları davamlı inkişaf və Rusiya-Ukrayna müharibəsidir. Dünyanın böyük iqtisadi gücləri yoxsul ölkələrə maliyyə yardımlarını artıracaqlarını vəd ediblər. Bəzi siyasi təhlilçilər buna şübhə ilə yanaşırlar və qeyd edirlər ki, belə tədbirlərdə humanist çağırışlara baxmayaraq, bir çox dünya gücləri öz imperialist maraqlarından geri çəkilmirlər.
Çağdaş dünyanın ən xarizmatik siyasi xadimlərindən sayılan Türkiyə lideri cənab Rəcəb Tayyib Ərdoğan çıxışında bəşəriyyətin daha ədalətli qanun və qaydalarla idarə olunmasına kəskin zərurətin yarandığını vurğulayıb. Qardaş ölkənin Prezidenti siyasətin yüksək əxlaqa, mənəviyyata və ədalətə ehtiyacı olduğunu dilə gətirib.
ABŞ Prezidenti Co Bayden çıxışında kollektiv Qərbin Rusiya-Ukrayna müharibəsi mövzusunun müzakirələri zamanı müəyyən fikir ayrılıqları yaranıb. Məlumdur ki, Qərb dövlətləri Rusiyanın Ukraynaya hücum etməsini qlobal hüququn kobud surətdə pozulması kimi dəyərləndirir və beynəlxalq qurumları Kremlə qarşı adekvat reaksiya verməyə səsləyirlər.
Bir sıra dövlətlər, o cümlədən BRİKS-ə üzv olan Çin və Cənubi Afrika Respublikasının liderləri isə Rusiyaya qarşı kəskin ifadələrin işlədilməsini məqbul hesab etməyiblər. Rusiya təmsilçisi, öz növbəsində Ukraynanı Qərbin modern silahlarına arxalanaraq, regionda gərginliyi artırmaqda günahlandırıb.
Məlumat üçün bildirək ki, “Böyük iyirmilik” Avropa və artıq Afrika ittifaqları da daxil olmaqla 19 dövlətdən ibarətdir. Bu ölkələr Argentina, Avstraliya, Braziliya, Kanada, Çin, Fransa, Almaniya, Hindistan, İndoneziya, İtaliya, Yaponiya, Meksika, Rusiya, Səudiyyə Ərəbistanı, Cənubi Afrika Respublikası, Cənubi Koreya, Türkiyə, Böyük Britaniya və ABŞ-dır. İspaniya danışıqlara fəxri qonaq kimi dəvət olunur. “Böyük iyirmilər” dünya sənayesinin 80, ümummilli məhsulun 85, dünya ticarətinin 75, dünya əhalisinin isə 66 faizini təmsil edirlər.
Bu ölkələr arasında dünyanın ən zəngin sənayeləşmiş 7 ölkəsi “Böyük yeddilər” (G7”) qrupunda təmsil olunur. “Böyük iyirmilik” qeyri-rəsmi qrup olduğundan icbari qərarlar qəbul etmir, lakin bununla belə, inkişaf etmiş ölkələri inkişaf etməkdə olan ölkələrlə əlaqələndirməklə dünya iqtisadiyyatına əvəzsiz töhfə verir.
Yeri gəlmişkən, bəzən “G20”-nin sammitləri kütləvi etirazlarla qarşılanır. Məsələn, 2018-ci ildə Buenos-Ayres sammitində “G20”-nin iqtisadi siyasətlərinə etiraz edən minlərlə insanın iştirakı ilə yürüş keçirilmişdi. Oxşar aksiya Rio-de-Janeyro və Toronto “G20” sammitlərində də təkrar olunmuşdur.
Məsaim ABDULLAYEV
XQ
