Priqojinin son qərarı səmadan yerə “çırpıldı”

Rusiyalı iş adamı, “Vaqner” özəl hərbi şirkətin rəhbəri, 2023-cü ilin iyununda hərbi qiyam cəhdi ilə gündəmə gəlmiş Yevgeni Priqojin bu yaxınlarda bir dəfə ironiya ilə jurnalistlərə demişdi ki, onun sutka ərzində vaxtının çoxu təyyarədə keçir və çox vaxt ən mühüm qərarları da məhz səmada olarkən verir. 

Priqojinin bəd əməlləri barədə xə­bərlər gah İraq və Suriyadan, gah da Af­rikanın aclıq və terror, dövlət çevrilişləri səbəbilə qara günlərini yaşayan ölkələ­rindən gəlirdi. Onun qitədə böyük bir bril­yant biznesinə sahib olduğu da deyilirdi. 

Moskva Priqojinin xidmətlərindən Uk­raynada da yararlanmaq niyyətinə düş­müşdü. Məlum olduğu kimi, “Vaqner”in başçısı son aylar ərzində Ukraynanın təkcə Donetsk vilayətindəki Baxmut şəhərini ələ keçirmək üçün, özünün etiraf etdiyinə görə, beş mindən çox silahdaşı­nı qurban vermişdi. 

Bəli, Priqojin özəl təyyarəsi ilə plane­tin vəkalət müharibələri gedən nöqtələ­rində gözlənilmədən peyda olur, hər yerdə bir-birindən məkrli planlar qurur və qan tökürdü. Üç gün əvvəl, avqustun 23-də axşam saat 18 radələrində Priqojin yenə də səmada idi. Lakin bu, onun artıq son uçuşu idi. 

Qlobal medianın gündəminə çev­rilən hadisə avqustun 23-də baş verib. Rusiya mənbələrinin yaydığı məlumata görə, axşamçağı paytaxt Moskvadan Sankt-Peterburqa uçan, içərisində 10 nəfər (7 sərnişin və 3 heyət üzvü) olan şəxsi təyyarə paytaxtın şimalında – Tver vilayətinin Kujenkino kəndi yaxınlığında qəzaya uğrayıb. Qəzadan heç kim sağ çıxmayıb. Sərnişinlərdən birinin Priqojin olduğu rəsmən təsdiqlənib.

Qeyd edək ki, Yevgeni Priqojin 1961-ci il iyunun 1-də indiki Sankt-Peterburq şəhərində doğulub. 1979-cu ildə oğur­luq ittihamı ilə 2 il müddətinə azadlıq­dan məhrum edilib, 1981-ci ildə oğurluq, soyğunçuluq, dələduzluq, yeniyetməni cinayətə cəlb etmək ittihamları ilə 13 il müddətinə həbsə atılıb. 1988-ci ildə cə­zası azaldılıb. 1990-cı ildə azadlığa çıxan Priqojin xırda biznesə girişib, sonradan böyük mağazalar və restoranlar şəbəkəsi qurub, həmçinin inşaat sahəsində fəaliy­yət göstərib.

UNİAN agentliyi yazır ki, Priqojinin 1990-cı illərin əvvəllərində Sankt-Peter­burq hökuməti sədrinin birinci müavini olan Vladimir Putinlə yaxınlığı başlayıb, sonra bu yaxınlıq dostluğa, müttəfiqliyə çevrilib.

Rusiya–Ukrayna müharibəsində Pre­zident Vladimir Putinin arxalandığı əsas qüvvələrdən biri Priqojinin rəhbərlik etdiyi “Vaqner” özəl hərbi birləşməsi olub. Bu birləşmə ilk dəfə 2014-cü ildə Rusiya Krı­mı ilhaq edərkən meydana çıxıb, Ukray­na ilə yanaşı, Asiya və Afrika ölkələrində də müxtəlif hərbi-siyasi layihələrə cəlb olunaraq çoxsaylı cinayətlər törədib.

2022-ci ilin sonlarında Priqojinlə Ru­siya Müdafiə Nazirliyinin rəhbərliyi ara­sında münasibətlərin pisləşdiyi açıq mü­şahidə edilməyə başlanmışdı. 2023-cü il iyunun 24-nə keçən gecə isə Priqojin Ru­siya Müdafiə Nazirliyini “Vaqner”in düşər­gəsini raket atəşinə tutmaqda ittiham edərək döyüşçülərini qiyama qaldırmışdı. 

“Vaqner”çilər Rusiyanın Rostov və Voronej vilayətlərində bir çox məntəqəni nəzarətə götürüb paytaxt Moskvaya is­tiqamət almışdı. Rusiya Baş Prokurorlu­ğu Priqojinə hərbi qiyam təşkili ittihamı ilə cinayət işi açıldığını bəyan etmişdi. Pre­zident Vladimir Putin televiziya ilə xalqa müraciətində “Vaqner”in üsyanını döv­lətə xəyanət adlandırıb və sərt tədbirlər görüləcəyini demişdi. 

Axşam Belarus Prezidenti Aleksandr Lukaşenkonun vasitəçiliyi ilə aparılan danışıqlarda Priqojinə və döyüşçülə­rinə verilən təhlükəsizlik vədi nəticəsin­də “Vaqner” geri çəkilib, cinayət işi ləğv olunmuşdu. İyunun 29-da Vladimir Putin Priqojini və “Vaqner”in bir çox komandi­rini Kremldə qəbul edərək müzakirələr aparmışdı. 

Priqojinin ölümünə reaksiyalar bir­mənalı deyil. ABŞ Prezidenti Cozef Bay­den Tver vilayətində baş verən təyyarə qəzasına təəccüblənmədiyini, lakin son saat yarım idmanla məşğul olduğu üçün təfərrüatları bilmədiyini bildirib. Amerika lideri jurnalistlərə açıqlamasında deyib ki, nə baş verdiyini dəqiq bilmir, amma təəccüblənmir.

“Təyyarə qəzasının arxasında Rusi­ya rəhbərliyinin olduğuna inanırsınızmı?” sualına Bayden belə cavab verib: “Rusi­yada Putinin arxasında olmadığı çox az şey var”.

P.S. Priqojinin Tver səmasında qə­zaya uğraması “Vaqner” yaraqlılarını başsız qoydu. Görəsən, dünya bundan sonra rahat nəfəs ala biləcəkmi?

Məsaim ABDULLAYEV,
“Xalq qəzeti”