BMT-nin sabiq baş katibi Ban Ki Mun, Yeni Zelandiyanın sabiq baş naziri Helen Kark, Böyük Britaniyanın sabiq baş nazirləri Qordon Braun və Toni Bleyr, Malavinin sabiq prezidenti Coys Banda, Perunun sabiq prezidenti Fransiso Saqasti və BMT Baş Assambleyasının 3 sabiq prezidenti, bütün qitələrin siyasət, iqtisadiyyat və səhiyyə idarəçiliyi sahələrini əhatə edən 100-dən çox qlobal lider birgə açıq məktub yayaraq, pandemiyaya hazırlıq və onun qarşısının alınması üzrə dünyada ilk çoxtərəfli sazişə nail olmaq üçün sürətləndirilmiş tərəqqiyə çağırıblar. Bu barədə ÜST-ün Azərbaycan ofisinin mətbuat xidmətindən XQ-yə bildirilib.

Liderlər birgə məktubda qeyd edib­lər ki, pandemiya razılaşması kollektiv gələcəyimizi qorumaq üçün çox va­cibdir. Yalnız belə güclü qlobal pakt gələcək nəsilləri milyonlarla insanın ölümünə səbəb olan, kifayət qədər beynəlxalq əməkdaşlığın olmaması üzündən geniş sosial və iqtisadi dağın­tılara səbəb olan COVID–19 böhranı­nın təkrarlanmasından qoruya bilər.

Rəsmi olaraq 7 milyon insanın həyatına son qoyan və dünya iqtisa­diyyatına 2 trilyon dollar ziyan vuran COVID–19 fəlakətinin təsirlərini hələ də hiss etdiyimiz bir zamanda, 2021-ci ilin dekabrında dünyanın 196 ölkəsin­dən 194-ü arasında gələcək pande­miyanın qarşısının alınması ilə bağlı beynəlxalq razılaşmanın əldə edilməsi üçün hökumətlərarası danışıqlara baş­lanılıb. Ölkələr dünyanın ilk Pandemi­ya Sazişinə dair razılığa gəlmək üçün son tarixi 2024-cü ilin may ayına təyin ediblər. Pandemiya Sazişi danışıqla­rının doqquzuncu raundu mart ayının sonunda keçirilib. 

Açıq məktubu imzalayanlar ümid edirlər ki, onların bu birgə addımla­rı 194 ölkəni COVID–19 illərindəki cəsarətlərini qorumağa və sazişin Ümumdünya Səhiyyə Assambleyası­nın 2024-cü ilin may ayında keçirilə­cək sessiyasında təsdiqlənməsini tə­min etmək üçün nəzərdə tutulan tarixə qədər beynəlxalq pandemiya protoko­luna dair öz kollektiv ambisiyalarını re­allığa çevirməyə təşviq edəcək. Onlar tərəfləri yaxınlaşan məqsədə yetişmək üçün səylərini ikiqat artırmağa və fəa­liyyətlərini yeni sazişi həyata keçirmək öhdəliyi verəcək ÜST-ə qarşı təbliğat kampaniyası aparan zərərli dezinfor­masiyaya yol verməməyə çağırırlar.

İctimai səhiyyə üçün irəliyə doğru atılan bu böyük beynəlxalq addımla milli suverenliyin zədələnə biləcə­yinə yanlışlıqla inananları sərt şəkildə tənqid edən bu sənədi imzalayanlar “boş yerə sərf etməyə vaxt yoxdur”– deyirlər. Onlar hazırkı danışıqlarda iştirak edən 194 dövlətin liderlərinə çağırış edirlər. 

Qordon və Sarah Braun ofisinin in­ternet saytında yerləşdirilmiş məktub­da daha sonra deyilir: “Ölkələr bunu danışıqlarda olduğu kimi ÜST-nin han­sısa hökmünə görə etmir. Hər hansı bir sənəddə iştirak tamamilə könüllü olacaq, lakin onlar sazişin təklif edə biləcəyi və etməli olduğu fəaliyyətlərə ehtiyac duyurlar. Əslində, pandemiya sazişi dünyanın başqa yerlərində aş­kar edilmiş yeni və təhlükəli patogen­lər haqqında məlumat əldə etmək, testlərin, müalicələrin, peyvəndlərin və digər həyat xilasedicilərin vaxtında və ədalətli şəkildə çatdırılması da daxil olmaqla, geniş və universal faydalar verəcəkdir”. 

Bildirilir ki, ölkələr danışıqların son mərhələsinə qədəm qoyduqca, hökumətlər sazişlə bağlı yalan iddia­ları təkzib etməyə çalışmalıdırlar. Eyni zamanda danışıq iştirakçıları sazişin pandemiya ilə bağlı risklərin qarşısı­nın alınması və azaldılması ilə bağlı vədə əməl olunmasını təmin etməlidir­lər. Bu, məsələn, başqa bir pandemiya təhlükəsi yarandıqda bütün müvafiq cavab tədbirlərinin – riskli patogenlə­rin müəyyən edilməsi barədə hesabat verməkdən tutmuş testlər və peyvənd­lər kimi alətlərin ədalətli əsaslarla çatdırılmasına qədər – tez və effektiv şəkildə həyata keçirilməsini tələb edir. COVID–19 pandemiyası sübut etdi ki, ictimai rifahı inkişaf etdirməyə yönəl­miş dövlət və özəl sektorlar arasında əməkdaşlıq da vacibdir.

Məktubda ciddi narahatlıqla deyilir: “Yeni pandemiya təhlükəsi yaranacaq; buna hazır olmamaq üçün heç bir bə­hanə yoxdur. Beləliklə, pandemiyanın qarşısının alınması, hazırlığı və cavab tədbirləri üçün çoxsahəli və çoxtərəfli yanaşmanın qurulması zəruridir. İctimai səhiyyə risklərinin dəyişkən xarakterini nəzərə alaraq, qlobal strategiya yenilik­lərə açıqlıq və inklüzivlik ruhunu təcəs­süm etdirməlidir. Biz bütün yerli liderləri may ayına qədər sazişi başa çatdırmaq üçün səylərini artırmağa çağırırıq”.

Zərifə HÜSEYNOVA
XQ