IV MƏQALƏ

Bizim müstəqilliyimizin bu günü və gələcəyi Azərbaycan xalqının birliyindən, Azərbaycan xalqının həmrəyliyindən, Azərbaycan xalqının öz müstəqilliyini qorumaq əzmindən asılıdır. 

Heydər ƏLİYEV,
Ümummilli lider

Azərbaycan sinerjisi və dünya düzəni

Doğrudan da, Azərbaycanda aparılan informasi­ya savaşının “iç cəbhəsi”nə Azərbaycan dövlətçilik və liderlik sinerjisinin mahiyyəti işığında baxanda çox məqamları görmək mümkündür. Bu prizmada aydın olur ki, indi bizə dost olmaq istəməyən bir sıra dairələr məhz Azərbaycan sinerjisinin konstruktiv təbiətindən və birləşdirici mahiyyətindən ehtiyat edirlər. Onlar bu məsələyə artıq yeni dünya düzəni və yeni qlobal təh­lükəsizlik sisteminin arxitekturası kontekstində qiymət verirlər. Şişirtməsiz belədir.

Çünki vətəndaşı olduğumuz müstəqil dövlət qlo­bal miqyasda dəyərləndirilir. Bundan, əlbəttə, qürur duymalıyıq. Eyni zamanda məsələnin bu dərəcədə aktuallaşması və qloballaşması böyük məsuliyyəti də dərk etməyimizi tələb edir. İndi oyunlar elə səviyyədə və ritmdə aparılır ki, bütün cəmiyyət həssas məkana çevrilmişdir. Buna görə də regional və multiregional miqyaslarda uğurlu olmaq üçün Azərbaycanda güc­lü cəmiyyət qurmaq gərəkdir. Azərbaycan cəmiyyəti güclü olmasa, heç bir siyasi məharət problemi tam həll edə bilməz. İnformasiya müharibəsinin bu cür sərt və güzəştsiz şərtləri aspektində “güclü cəmiyyət nədir?” sualına cavab axtarışı xeyli aktuallaşır. 

Güclü cəmiyyətin informasiya təminatı

Biz “güclü cəmiyyət” anlayışının fəlsəfi və ya siya­si-nəzəri tərifini vermək niyyətindən uzağıq. Çünki bu elmi problem çoxaspektlidir, xüsusi araşdırmalar tələb edir. Lakin indi Azərbaycana qarşı aparılan informasiya savaşının iç cəbhəsi aspektində güclü cəmiyyətin bir sıra xüsusiyyətləri üzərində dayanmaq faydalı olardı.

Güclü cəmiyyət başqa toplumlara və qövmlərə yuxa­rıdan aşağı baxan kollektiv deyildir. Cəmiyyətin infor­masiyaya qarşı dayanıqlılıq kontekstində gücü istənilən kritik situasiyada birliyini saxlaya və eyni zamanda, ya­ranmış vəziyyətdən kreativ (yaradıcı və innovativ) nə­ticələr çıxara bilməsidir. Yəni burada cəmiyyətin həm özünə empatiyası (özünü daxilən dərk edə bilməsi, özünün “adekvat surətini çıxara bilməsi səviyyəsi”), həm də ətraf mühitlə münasibətlərini milli maraqlara uyğun qura bilməsi önəm kəsb edir. Bu zaman, güclü cəmiyyət müstəqil qərarlar qəbul etmək iqtidarında olmalıdır. Bu şərt önəmlidir, çünki toplum müstəqil qərara gələ bilmir­sə, onun azadlığından danışmağın anlamı qalmır. Azad olmayan toplum isə heç bir halda öz taleyinə sahib çıxa bilmir – kənardan asılılıq həyat tərzinə çevrilir.

Liderə qarşı qaydasız müharibə

Vurğuladığımız bağlılıqda cəmiyyətin gücünün təməlində kollektiv birliyin təməl təminedici faktoru olan Lider – Xalq birliyinin dayandığını demək mümkündür. Məsələ ondan ibarətdir ki, müasir araşdırmaçıların yekdil mövqeyinə görə, artıq dünya miqyasında əsas faktorlar kollektivlərdir – cəmiyyətlər, dövlətlər qrupu, regionlar, multiregional sibyektlər, müxtəlif siyasi, hər­bi, iqtisadi, hüquqi birliklər (və ya təşkilatlar) və s. Bu özəlliyin müstəqil dövlət aspektində birbaşa təzahürü cəmiyyətin birliyidir ki, onun da təminində lider-toplum münasibətlərinin xarakteri və məzmunu dayanır. İndi ləyaqətli lideri olmadan heç bir müstəqil dövlətin və ya cəmiyyətin uğur qazanması mümkün deyildir! Bu, poli­toloji və fəlsəfi aksiomdur! Həmin səbəbdən, ləyaqəti, fəallığı müstəqil siyasətdə ifadə olunan hər bir dövlətə və ölkəyə qarşı informasiya savaşının mahiyyəti onun ldierini legitimsizləşdirməkdən ibarətdir. 

Liderin legitimsizləşdirilməsi birbaşa və açıq proses kimi aparılmır. Cəmiyyətin müxtəlif kəsimlərində za­hirən neytral görünən elə proseslərə təkan verirlər ki, əsas hədəfin lider olduğunu yalnız yekunda anlayırsan. Bunun üçün bir neçə istiqamətdə həmlələr müşahidə edilir.

Birincisi, liderin şəxsi kimliyi haqqında yalan in­formasiyalar yayırlar. Bu zaman cəmiyyətin tarixi tə­kamül özəlliyindən asılı olaraq Liderin etnik kimliyini təhrif edirlər. Adətən, həmin etnik kimlik məsələsi cə­miyyətin titul millətinin kimliyinin ziddinə olur. Təcrübə bunun bir qayda olduğunu göstərir. Məsələn, Azər­baycanda müasir mərhələdə liderlərin etnik kimliyi haqqında mütəmadi olaraq düzgün olmayan informa­siyalar yaymışlar. 

XX əsrin son onilliyi və XXI əsrin ilk üç onilliklərində Azərbaycanda aparılan informasiya savaşının əsas ele­mentlərindən biri bundan ibarətdir. Bu zaman əsasən üç faktordan istifadə edirlər – məsələn, filan Azərbay­can lideri türk deyil, ya farsdır, ya kürddür və hətta er­məni əsillidir. Guya illər öncə Azərbaycana ermənilər Azərbaycan soyadları ilə gəlmişlər və indi bizimlə öz dilimizdə danışanlar əslində ermənidirlər. Bu primitiv priyom olsa da, təhlükəlidir. Çünki onu azərbaycanlı şüuru qəbul etsə, hər kəs hər kəsdən şübhələnməlidir. Şüuraltında belə psixoloji sindrom yaranır ki, səninlə öz dilində danışan belə ermənidir! Bu üsulu bir sıra hallar­da regional faktora da tətbiq etməyə çalışırlar. 

Reallıq necədir? Azərbaycanda heç zaman hansısa etnik mənsubluq mənfi qiymətləndirilməmişdir və bu, böyük üstünlükdür. Azərbaycanda fars, kürd və ya hətta erməni olmaq qüsur deyildir, əksinə, zənginlikdir. Azər­baycanlı psixologiyasında bu, bir qaydadır, normadır. Lakin lider səviyyəsində bu məsələni alovlandırmaqda xüsusi məqsəd informasiya savaşının iç cəbhəsində Azərbaycan vətəndaşlarının arasına nifaq salmaq, on­ların bir-birinə inamsızlığına nail olmaq və nəticədə top­lumu psixoloji olaraq parçalamaqdan ibarətdir. Məsələ uğurlu liderə bağlandıqda isə həssaslıq daha da artır. Bir sıra sadəlövh insanlar özlərindən və liderlərindən şübhə edirlər və çox təhlükəli “bu lider bizdən deyil” kimi sindroma tutulurlar. Bu, baş versə, bütövlükdə cə­miyyət və dövlət ciddi risk qarşısında qalmış olur! 

XX əsrin 90-cı illərinin əvvəllərində müəyyən da­irələrdə xüsusi ideoloji doktrinalar hazırlandı. Həmin doktrinaların əsas məqsədi fərqli düşünən dövlətlərdə, ölkələrdə və cəmiyyətlərdə pozucu, dağıdıcı, aşağılayı­cı xarakterli informasiya müharibəsi aparmaqdan ibarət idi. Bu sırada keçmiş sovet respublikalarına qarşı fəa­liyyət ayrıca yer tuturdu. Həmin mərhələdə Azərbay­canda baş verən proseslərin mahiyyətinə bu prizma­dan baxanda müəyyən əlamətləri ayıra bilərik. 

Öncə, ulu öndər Heydər Əliyev haqqında doğru olmayan informasiyalar yaymağa başladılar. Heydər Əliyevi bütün cidd-cəhdlə antimilli düşərgəyə aid olan “KQB generalı” kimi təqdim etməyə cəhdlər etdilər. Bu proses H.Əliyev xalqın təkidi ilə yenidən hakimiyyətə qayıdandan bir neçə il sonra da davam etdi. 

İnformasiya savaşının sərhədləri bununla məhdud­laşmırdı. Ə.Elçibəyin “ağzını cırmışdılar”, E.Məmmə­dovu Lefortovoda “satın almışdılar”, X.R.Ulutürk də “satqın imiş”. Bunlarla yanaşı, Azərbaycanda azadlıq hərəkatı tamamilə “saxta adamlar” tərəfindən kənar əmrlə təşkil olunmuş imiş. Bir qədər də irəli gedərək, bir sıra ünsürlər M.Ə.Rəsulzadəni ermənilikdə ittiham etməyə başlamışdılar. 

Bunların fonunda Azərbaycanın böyük fikir sahib­lərini aşağılayan şayiələr də yayırdılar. Bu informasiya müharibəsinin Azərbaycanda əsasən ermənilər və bəzi etnik qruplar tərəfindən icra olunduğu faktdır. Nəticədə necə bir mənzərə alınırdı: Azərbaycanda nə liderlər, nə də ziyalılar vətənə bağlı deyillər və onlar müasir mər­hələdə ölkəni uğura apara bilməzlər 

Bununla həmin dairələr liderlərə böhtan səviyyəsin­dən, ümumiyyətlə, Azərbaycan ziyalılarına qarşı infor­masiya savaşına keçdilər. Buradan isə, ümumiyyətlə, Azərbaycan xalqını aşağılamağa bir addım qalırdı. Çünki liderləri və ziyalıları etibarlı olmayan xalqın özü də mənəvi, mədəni və əxlaqi baxımdan “keyfiyyətsiz” olmalıdır. 

Bütün bu təhlükəli proseslərin qarşısını ulu öndər Heydər Əliyev tarixi baxımdan qısa bir müddətdə qə­tiyyətlə aldı. Bu zaman siyasi, hüquqi, ideoloji aspekt­lər harmoniyada tətbiq edildi. Heydər Əliyev azərbay­cançılıq ideologiyası ilə, “həmişə fəxr etmişəm ki, mən azərbaycanlıyam” kəlamı ilə, yeni Konstitusiya qəbul etməklə, dövlət çevrilişlərinin qarşısını almaqla, bütün istiqamətlərdə inkişafı təmin etməklə buna nail oldu. Ulu öndər əsl güclü dövlət və cəmiyyət yarada bildi. 

Kəskinləşən informasiya savaşı

Deməli, artıq Azərbaycana qarşı informasiya müha­ribəsində müəyyən təcrübə toplamış dairələr vardır. Biz də təcrübə toplamışıq. Üstəlik, Prezident İlham Əliyev Azərbaycanı güclü dövlət və güclü cəmiyyət kimi daha da inkişaf etdirərək, geniş bir geosiyasi məkanda bir sıra dövlətlərin və cəmiyyətlərin güclənməsi üçün uğur­lu addımlar atmaqdadır. Bu da informasiya savaşını Azərbaycan üçün daha aktual edir və onun “iç cəbhəsi” ön plana çıxır.

Belə nəticə alınır ki, informasiya müharibəsinin gedişi Azərbaycan cəmiyyətinin gücündən xeyli asılı­dır. Burada vətəndaşların Azərbaycan liderinə böyük dəstəyi çox vacibdir. Yaxın perspektivdə Azərbaycan cəmiyyətinin gücü bununla ölçüləcəkdir. Azərbaycan indi regional miqyası da aşaraq multiregional arenada fəaliyyət göstərir. Azərbaycan liderinin birləşdirici və in­kişafetdirici sinerjisinə qarşı yeni üsullar yaratmağa ça­lışacaqlar. Bunlar gözlənilməz istiqamətlərdən ola bilər. Ancaq hamısının mahiyyəti birdir – Azərbaycan liderini, bizim dövləti, cəmiyyəti və insanları gözdən salmaq. Bu dövlətin və cəmiyyətin aparıcı ola bilməyəcəyi yalanını psixologiyaya yeritməyə çalışmaq. Bütün bunlara qar­şı dayanmağın çox siyasi, ideoloji və texnoloji üsulları ola bilər. Lakin onlarla yanaşı, sadə vətəndaşların edə biləcəyi təsirli işlər də vardır. Biz nəyi nəzərdə tuturuq?

Məsələn, bir alimin, fəhlənin, sahibkarın və ya başqa sadə vətəndaşın informasiya müharibəsi şəraitində fay­dalı fəaliyyəti nədən ibarət ola bilər? Hər şeydən öncə, çalışdığı sferada uğurlu olmaq. Bunun üçün milliliyi, peşəkarlığı, mənəvi-əxlaqi dəyərləri, dövlətçiliyi, vətən­sevərliyi, dürüstlüyü, hər bir Azərbaycan vətəndaşına sayğını qoruyub saxlamaq gərəkdir. Azərbaycan Pre­zidentinin səmimiliyindən, məharətindən, milliliyindən, dövlətçilik şüurundan, xalqa sevgisindən nümunə gö­türmək lazımdır. Hər hansı nümunəni kənarda – teleek­ranlarda, xarici təbliğatın saxta məntiqində, aldadıcı və hiyləgər rəmzlərində deyil, məhz Azərbaycanda, onun tarixində və bu günündə, liderinin şəxsiyyətində və fəaliyyətində, xalqın milli qürurunda, onun ziyalılarının nurlu simalarında, ataların qəhrəmanlığında, anaların ismətində görmək vacibdir! 

Hər bir azərbaycanlı işində və ümumiyyətlə, həyat tərzində informasiya savaşını Vətənin, dövlətin, döv­lət başçısının xeyrinə aparmağı bacarmalıdır! Qərəzli ideoloji-informasion dağıdıcılığın qarşısına Azərbaycan cəmiyyəti məhz bu iradəni göstərməlidir. Həmin iradə­nin təzahürü hər birimizin iş yerində, gündəlik həya­tında, məişətindədir! Bunun çıxış tezisi belədir: “Mən Azərbaycan üçün nə edə bilərəm?” 

Füzuli QURBANOV,
XQ-nin analitiki, fəlsəfə elmləri doktoru