Azərbaycan 32 il dünya birliyində

Bəri başdan deyək ki, xalqımız öz tarixi boyu çox sahələrdə özünəməx­sus nümunələr yaratmışdır. Məsələn, söz sənətində Nizami Gəncəvinin “Xəmsə”si, memarlıqda Əcəmi Naxçıvani izi, musiqidə Üzeyir Hacıbə­yov dünyası, idarəetmə və dövlətçilik sahəsində Heydər Əliyev zirvəsi, sözün həqiqi mənasında, mükəmməllik nümunələridir. 

2020-ci ilin payızında isə biz beynəlxalq aləmdə səs salan, hələ uzun il­lər unudulmayacaq hərb sənəti nümunəsi də formalaşdırdıq. Qətiyyətlə deyə bilərəm ki, bu nümunəni formalaşdırmağımızın hüquqi bazası məhz 32 il əvvəl sıralarına qatıldığımız Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Təhlükəsizlik Şurasının məlum qətnamələri olmuşdur. Bu faktı möhtərəm Prezidentimiz, müzəffər Ali Baş Komandanımız İlham Əliyev İkinci Qarabağ müharibəsindən sonra dəfələr­lə səsləndirmişdir. Doğrudur, xalqımızın tarixində əvvəllər də çoxsaylı hərbi uğurlarımız olmuşdur. Onlar da bizim üçün dəyərlidir. Ancaq dövlət müstəqilliyi­mizin bərpasından sonrakı uğurlar daha qürurvericidir. 

...Xatırladaq ki, 1945-ci ildə yaradılmış Birləşmiş Millətlər Təşkilatının prin­siplərinə üzv dövlətlərin suveren bərabərliyi, BMT Nizamnaməsinə əsasən, gö­türülmüş öhdəliklərin üzv dövlətlər tərəfindən vicdanla yerinə yetirilməsi, bey­nəlxalq mübahisələrin sülh yolu ilə həlli, ölkələrin ərazi bütövlüyü və ya siyasi müstəqilliyinə qarşı və BMT-nin məqsədlərinə zidd olan hər hansı bir şəkildə güclə hədələməmə və ya güc tətbiq etməmə, Nizamnaməyə əsasən, BMT tərə­findən aparılan fəaliyyətə üzv dövlətlər tərəfindən dəstəyin göstərilməsi, təş­kilata üzv olmayan dövlətlər tərəfindən BMT prinsiplərinə riayət olunma, üzv dövlətlərin daxili işlərinə müdaxilə etməmə daxildir. Elə ona görə də Azərbaycan öz dövlət müstəqilliyini bərpa edəndən dərhal sonra bu mötəbər təşkilatın üzvü olmaq üçün müraciət etdi və cəmi bir neçə ay sonra – 1992-ci il martın ilk gün­lərində BMT üzvlüyünə qəbul edildi.

Bu məqamda xüsusilə qeyd edil­məli faktlardan biri də odur ki, Azərbay­can Respublikası 2011-ci il oktyabrın 24-də BMT Təhlükəsizlik Şurasının iki illiyə (2012–2013) qeyri-daimi üzvü se­çilmişdir. Təbii ki, bu, bizim təşkilat çər­çivəsindəki səmərəli fəaliyyətimizin və dövlətimizə göstərilən böyük etimadın nəticəsi idi. Ölkəmiz qeyri-daimi üzvlü­yə 17 raundluq səsvermədən sonra 155 səs toplayarq seçilmiş, 2012-ci il mayın 1-dən BMT TŞ-yə sədrlik etmişdir. O da maraqlıdır ki, ölkəmiz bu quruma sədr­lik estafetini ABŞ-dən almış və sədrliyi başa çatdıqdan sonra həmin vəzifəni Çinə ötürmüşdür. Yəqin ki, hörmətli oxucular bu siyahıya diqqət yetirdilər – ABŞ, Azərbaycan, Çin. Onu da əlavə edək ki, ölkəmizin sədrliyi dövründə BMT TŞ 13 açıq, 16 qapalı iclas keçir­mişdir. Bu müddət ərzində BMT TŞ-nin 2-si Sudandakı vəziyyətə, 1-i isə Qvine­ya-Bisaudakı hərbi çevrilişə dair olmaq­la 3 qətnaməsi, habelə mətbuat üçün 7 bəyanatı qəbul edilmişdir.

Yenə qayıdaq əvvələ, insafən, bizim orada təmsil olunduğumuz ilk onillikdə də BMT Təhlükəsizlik Şurasının rəhbər­liyi öz prinsiplərinə əməl edərək, Ermə­nistanın separatçılıq, işğalçılıq, terror­çuluq və vandallıq əməllərini qınayaraq, düşmən ordusunun Azərbaycan əra­zilərindən çıxarılmasını tələb edən mə­lum qətnamələri qəbul etmişdi. Ancaq “soyuq müharibə”nin başa çatmasından sonra yaranan siyasi riyakarlıqlar, ikili standartlar və dünyanın yenidən bölüş­dürülməsinə çalışan siyasi mərkəzlərin çirkin oyunları həmin qətnamələrin icra­sına imkan vermədi.

Xatırladaq ki, bu, ötən əsrin son onilliyinin reallıqları idi və həmin dövrdə heç kəs Azərbaycanın səsini eşitmək istəmirdi. Yeni əsrin üçüncü onilliyin­də isə biz öz haqq səsimizi dünyanın hər yerində eşitdirdik. Bu prosesdə də BMT tribunasının rolu az olmadı. Belə ki, Azərbaycan Ordusu işğalçı ermə­ni silahlı birləşmələrini ərazilərimizdən iti qovan kimi qovdu. Elə ilk həftələrdə hayların beynəlxalq aləmdəki hava­darları, xüsusən, BMT Təhlükəsizlik Şurasının üzvü Fransa bu beynəlxalq təşkiatın Baş Assambleyasının gündəli­yinə “Azərbaycanın hərbi əməliiatlarının dayandırılması” təşəbbüsü ilə məsələ çıxartmışdı. 

O günlərdə ordumuz hansı sürətlə irəliləyirdisə, siyasət və diplomatiyamız da öz fəaliyyətini eyni sürətlə davam etdirərək, həmin anti-Azərbaycan məz­munlu layihənin qarşısını almağa nail olmuşdu. Bu fəaliyyətimizin istiqamət­vericisi Prezident İlham Əliyev olsa da, əsas dəstəkçilərimiz BMT-dən sonra ən böyük beynəlxalq təşkilat olan Qoşul­mama Hərəkatının fəal üzvü olan döv­lətlər idi. 

Xüsusilə vurğulanmalı başqa bir məqamı da yada salaq. Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev ötən il martın 2-də Bakıda Qoşulmama Hərəkatının COVID-19-a qarşı mübarizə üzrə Tə­mas Qrupunun Zirvə görüşündəki çıxışında qeyd etdi ki, BMT Təhlükə­sizlik Şurası bu gün səmərəli deyil. Xatırlatdı ki, Təhlükəsizlik Şurasının bəzi qətnamələri bir neçə günün içində icra olunub. Lakin Azərbaycana gəl­dikdə isə Ermənistan silahlı qüvvələri­nin Azərbaycan ərazisindən dərhal və qeyd-şərtsiz çıxarılmasına dair BMT Təhlükəsizlik Şurasının dörd qətnamə­sinə 30 ilə yaxın bir müddətdə məhəl qoyulmamışdır: “2020-ci ildə Azərbay­can ərazi bütövlüyünü və tarixi ədaləti hərbi-siyasi yolla bərpa etdi və Təhlükə­sizlik Şurası qətnamələrinin icrasını özü təmin etdi. Yəqin ki, bu hadisə BMT-nin əsası qoyulandan bəri dünyada ilk dəfə idi baş verirdi”.

Sonda bu gün üçün aktuallığı və beynəlxalq əhəmiyyəti baxımından xü­susi maraq kəsb edən başqa bir faktı da yada salaq. Ötən il sentyabrın 23-də region mətbuatı yazırdı ki, Azərbayca­nın BMT-dəki daimi nümayəndəsi Yaşar Əliyev Nyu-Yorkda Fransanın dənizaşı­rı ərazilərinin təmsilçiləri ilə görüşüb. Bakı Təşəbbüs Qrupunun həmin günlər BMT-nin Nyu Yorkdakı Baş Qərargahın­da təşkil etdiyi “Dekolonizasiya: Sakit İnqilab” Konfransının iştirakçıları olan Fransa zərərdidələri müstəmləkəçiliyə qarşı mübarizədə Qoşulmama Hərə­katının sədri kimi Azərbaycanın atdığı addımları və həyata keçirdiyi tədbirləri yüksək qiymətləndiriblər.

Azərbaycanın BMT-dəki fəaliyyə­ti ilə bağlı olan yazıda Yaşar Əliyevin həmin görüşünü də xatırlatmağımız tə­sadüfi deyil. Çünki adı çəkilən tədbirdə BMT-nin Dekolonizasiya üzrə Xüsusi Komitəsinin (C24) fəaliyyəti, dənizaşırı ərazilərlə komitə arasında əməkdaşlı­ğın qurulması imkanları ətrafında fikir mübadiləsi aparılıb, C24-ün mütəmadi təşkil etdiyi regional tədbirlərdə Fran­sanın yürütdüyü müstəmləkəçilik si­yasətinə diqqətin artırılması, dənizaşırı ərazilərin problemlərinin dünya ictima­iyyətinə çatdırılması üçün bütün müm­kün platformalardan istifadənin zəruri­liyi qeyd olunub. Yəni, Bakı Təşəbbüs qrupu, eyni zamanda, BMT-nin müvafiq qurumunun fəaliyyətini də stimullaş­dırır. Odur ki, Azərbaycanın BMT-dəki fəaliyyətini xarakterizə edən “Prinsipial mövqe, səmərəli fəaliyyət və stimulveri­ci addımlar” ifadəsini sərlövhəyə çıxar­maqda da tam haqlıyıq. 

Çünki biz ərazi bütövlüyümüzü bərpa edəndə BMT Təhlükəsizlik Şu­rasının məlum qətnamələrinin icrasına kömək etdiyimiz kimi, Fransa müstəm­ləkəçiliyinə qarşı Bakı Təşəbbüs Qru­punu təsis edəndə də BMT-nin məlum dişsiz qurumunin fəaliyyətinə də stimul vermiş olduq. Yəni Azərbaycanın istə­nilən beynəılxalq məsələdə öz rolu da var, yolu da. 

İttifaq MİRZƏBƏYLİ
XQ