İrəvanın yeni müharibə ritorikasındakı etüdlər

Ermənistan dövləti böyük güclərin la­yihəsi kimi yaranmışdı. Bu güclər ermə­ni amilini türk dünyasını parçalamaq naminə istifadə etmişdilər. Əvvəl sözügedən amildən Qərb dünyası yararlanmış, sonra estafet Rusi­yaya keçmişdi. Uzun müddət ermənilər Rusi­yanın boyunduruğu altında olmuşdur. 

İndi Ermənistan daxilində gedən proseslərə, ayrı-ayrı qütblərin bir-birinə qarşıçıxma tematika­sına diqqət yetirəndə, acınacaqlı mənzərə yara­nır. Elə bil, mübarizələri hansı tərəfə yıxılmaq üs­tündə gedir. Bir qisim Rusiyanı seçir və bildirir ki, ölkənin nicatı Şimaldadır. Digər qütbün tərəfdarla­rı isə belə düşünürlər ki, Ermənistan çiynini Qər­bə söykəməlidir. Yəni, heç bir cinah müstəqil si­yasi xətt yürütməkdən söz açmır. Mütləq kiməsə, kimlərəsə arxalanmaq məntiqi əsas götürülür və deməli, qlobal oyunlarda yer almaq məqsədi gü­dülür. Təəccüblənmirik, axı erməni xisləti üçün mövcudiyyət faktoru budur. Bu xislət dövlət barə­də düşünmək üstünlüyündən məhrumdur. 

Bəli, xəstə xislət daşıyıcıları üçün dövlətçilik şüuru, yalnız dövlətin maraq və mənafelərindən çıxış etmək kimi prinsip yoxdur. Görünür, vəziy­yətin səbəbi dövləti özlərinin yaratmamalarıdır. Dövlət onlara hədiyyə edilib. Düşündükləri ancaq xəstə xislətlərini doydurmaqdır. Buna görə hazır­da Azərbaycana qarşı çıxırlar və sülhə gəlmək niyyətindən uzaqdırlar. 

Amma, necə deyərlər, indi çərxi-fələk tərsinə dövran edir. Artıq ermənilərin boyunduruğu Qər­bin əlindədir. Ermənistan adlı dövlət Qərbin an­ti-Rusiya siyasətində alətdir. Azərbaycanla əks mövqedə dayanmaq, bu alətin özünütəsdiq pa­radiqmasıdır. Erməni xislətindəki tarixi “mahiyyət” dəyişmir. Axı özünütəsdiqdə başlıca meyar işğal­çılıqdır.

Ermənistanın hakim dairələrinin, elə­cə də onlara yaxın ekspert və politoloqla­rın təbliğatı budur ki, ölkə ilə Qərb arasın­da əməkdaşlığın dərinləşməsi birincinin dövlətçiliyinin təşviqi üçün son dərəcə vacibdir. Ziddiyyətə baxın, pis-yaxşı otuz ildən artıqdır dövlət kimi meydanda olub­lar, indi ayılıblar ki, dövlətçiliyi qorumaq lazımdır. Deməli, özləri də ötən müddət­də dövlətlərinin olmamasının fərqindədir­lər. 

Əlbəttə, indi də böyük ölçüdə düşün­dükləri dövləti qorumaq və möhkəmlən­dirmək deyil. Bu ad altında destruktiv siyasətə köklənirlər. Tarix boyu da belə olublar – sakit, sabit yaşaya, qonşularla normal keçinə bilməyiblər. Tarixdən söz düşmüşkən bildirək ki, XIX əsrin sonları­na doğru erməni məsələsi aktuallaşmış və ondan Osmanlıya qarşı istifadəyə baş vurulmuşdu. Bu, Qərbin planı idi. Lakin sonradan elə vəziyyət yarandı ki, Qərb özünün Şərq ekspansiyasının davamını “Yunan məsələsi”ndə görməyə başladı. Həmin vaxt ermənilər tarixin ümidinə bu­raxıldılar. 

Osmanlıya qarşı hər cür rəzilliyi, vəh­şiliyi və quldurluğu həyata keçirən erməni türklərlə baş-başa buraxılanda acınacaq­lı duruma düşdü. Osmanlı dövləti asilə­rin gələcəkdə birlik olmalarının qarşısını almaq üçün məqsədyönlü siyasət həyata keçirdi – ermənilər imperiyanın müxtəlif yerlərinə köçürüldülər. Qondarma “soyqı­rımı” kimi tirajlanan məsələnin əsl ma­hiyyəti budur. Çünki başqa çarə yox idi, ermənilər ipə-sapa yatmırdılar. Murdar xəstəlik, terrorçu mahiyyət daşıyıcılarını islah etmək lazım idi. 

İslah olundularmı? Xeyr! Görünür, 44 günlük müharibə də xəstəlik daşıyıcıla­rını islah etmədi. Qarabağın hər yerinə səpələnmiş cəsədlərindən torpağa axmış qanlarının yeri qurumamış yenə ambisi­yalara baş vurublar. Mövcud xüsusda isə haqqında söz açdığımız dövlət və dövlət­çilik məsələsini əllərində bayraq edirlər. Bəli, hazırda baş nazir Nikol Paşinyan və komandası Ermənistanın yaramaz xarici siyasətinə, Azərbaycana qarşı çıxmaqla, işğalçılıq niyyəti güdən avantürizminə dövlətçiliyin müdafiəsi libası geyindirir, pafosa və ucuz populizmə baş vururlar. Əlbəttə, ölkəmizə əks mövqedə dayan­maq və bununla erməni avantürizmini diri tutmaq rəsmi İrəvan üçün müstəsna divi­denddir. Daha böyük məsələ isə Qərbin Cənubi Qafqaz planlarıdır. 

Qətiyyətlə demək mümkündür ki, Qərb anti-Rusiya cəbhəsinin növbəti məkanı qismində Cənubi Qafqazı se­çib və mövcud seçimdə Ermənistanın “xidmətlərindən” bəhrələnmə var. İrəvan bu cəbhədə iştirakla, özünə sərfəli nəti­cələrə nail olmaq istəyindədir. İstək isə aydındır – Qarabağı ələ keçirmək və böl­gəni saxta erməni milli identikliyinin rəm­zi kimi saxlamaq. Eyni zamanda, nəzərə alaq ki, Ermənistan hakimiyyəti rüsvay duruma düşdüyü 44 günlük müharibədən əvvəl “Yeni ərazilər uğrunda yeni mühari­bə” şüarını irəli sürmüşdü… 

Bəli, Qərbpərəst Ermənistan haki­miyyəti avantürist xisləti, xəstəliyi yenə bilmədi. Hazırda görünən odur ki, məhz həmin xəstəliyə söykənərək, özünün mövcudluğunu davam etdirməyi hədəf seçib. Aylar, günlər keçdikcə xəstəli­yin ən müxtəlif simptomları üzə çıxır. Məsələn, indi erməni siyasilər bildirirlər ki, Kreml İrəvanın Qərblə əməkdaşlıq et­məməsi üçün Azərbaycandan Ermənis­tana qarşı hərbi təzyiq aləti kimi istifadə edir. Guya, Bakı regionda Moskvanın nü­fuzunu qorumaq üçün sülh müqaviləsinin imzalanmasına qəsdən maneçilik yaradır və Qərbin hərəkətlərinin qarşısını almaq naminə Ermənistana qarşı əsl hibrid mü­haribə aparır. 

Maraqlıdır ki, erməni siyasi dairələri Azərbaycanla Rusiya arasında 2022-ci il fevralın 22-də imzalanmış müttəfiqlik müqaviləsinə söykənirlər və mövcud xü­susda ən böyük həyasızlığa baş vururlar. Sən demə, məhz bu sənədə görədir ki, Moskva Bakının 2023-cü ilin sentyabrında “Qarabağı işğal etməsinə”, 100 mindən çox erməninin evlərindən didərgin düş­mələrinə göz yumub. Guya, Qarabağdakı separatçı rejimin təmsilçilərinin də Azər­baycana təhvil verilməsi sözügedən müt­təfiqlik sazişi əsasında reallaşıb (?). 

Azərbaycan–Rusiya müttəfiqlik müqaviləsi səbəbindən Qarabağın hazır­da Rusiya üçün yoxluğunu bildirən ermə­ni siyasilərin gündəmə gətirdikləri fikir­lər bölgənin Qərb–Ermənistan “işbirliyi” baxımından prioritetliyi üzərində dayan­mağa əsas yaradır. Deməli, yuxarıda da vurğuladığımız məntiq keçərlidir. Ermə­nistan Qərbin Cənubi Qafqaz planlarında iştirak edəcək, bunun mükafatı isə Qara­bağ olacaq. Əlbəttə, yalnız Qarabağ yox. 

Ermənistan siyasilərinin uydurduqları növbəti yalan da var. Onlar bildirirlər ki, Azərbaycan, guya, son vaxtlar Ukrayna­ya qarşı müharibə aparan Rusiyaya bö­yük hərbi dəstək verib. Sən demə, “Dağ­lıq Qarabağın müdafiə ordusu” tərksilah edildikdən, Qarabağ hakimiyyətindən bir milyard dollara yaxın silah-sursat ələ keçirdikdən sonra Azərbaycan həmin si­lah-sursatı Rusiyaya təhvil verib. Hazır­da isə Moskva həmin silahlardan Kiyevə qarşı istifadə edir. 

Ortada paradoksal durum yaranır. Azərbaycan, əlbəttə ki, Rusiyaya silah verməyib. Milyard dollarlıq silah Ermənis­tan üçün böyük görünə bilər, amma Rusi­ya üçün belə deyil. İkincisi, otuz ilə yaxın müddətdə İrəvanı silahla təmin edən Moskva olub. Deyəsən, indi Qərbin qu­cağına düşən erməni hakimiyyəti və ona yaxın dairələr mövcud reallığı unudublar. Müttəfiqliyə gəlincə, Azərbaycanda sözü­gedən müqavilədən çox, Türkiyə ilə bağ­lanmış müttəfiqlik sazişi əsas götürülür. Ancaq hazırda Ermənistanda Rusiya ilə müttəfiqlik “zəngulələri” vuranların sayı Azərbaycan-Rusiya müttəfiqliyindən da­nışanların sayından dəfələrlə çoxdur. Pa­radoksallıq da elə budur. 

Ermənistan siyasilərinin anti-Rusiya ovqatını anti-Azərbaycan ab-havası ilə çulğalaşdırmasına dair növbəti məqama keçid alaq. Onlar bildirirlər ki, Kreml Bakı­nın Ermənistan ərazilərinə təcavüz real­laşdırmasına şərait yaradıb. Guya, ruslar Ermənistanın cəbhə xəttindən Azərbay­cana kəşfiyyat məlumatları ötürüblər, rus hərbçiləri Azərbaycanın xeyrinə casusluq ediblər. Daha bir həyasızlıq da budur – 2024-cü il fevralın 13-də Rusiya Azər­baycana Ermənistan ərazisində işğalçılıq həyata keçirməsinə şərait yaradıb. 

Belə faktların sayını artırmaq müm­kündür. Sadəcə, yekun nəticə dəyişmədi­yindən, erməni xəstəliyinin məhsulu kimi meydana çıxan məqamların hamısının üzərində dayanmağa lüzum görmürük. Nəticə isə budur ki, Ermənistan obrazlı desək, Qərb cəbhəsində Cənubi Qafqaz səngəri qazmaqla məşğuldur. Qərb özü də bu səngərin qazılmasına dəstək verir. Məsələn, Avropa mediasında anti-Azər­baycan isterikası genişlənir, ölkəmizin, belə demək mümkünsə, demonizasiyası həyata keçirilir. Tam əminliklə söyləyə bilərik ki, Qərb Ermənistanı Azərbayca­na qarşı müharibəyə hazırlaşdırır, an­caq elə fon yaradır ki, sanki başlanacaq müharibə Bakının işğalçılıq niyyətlərinə cavabdır. Bu yolla yalnış beynəlxalq rəy formalaşdırılır. 

Mövcud fonda Ermənistanın hakim dairələrinə yaxın politoloq və ekspert ca­meəsi də daxili ictimai rəydə gələcək mü­haribə üçün hazırlıq həyata keçirir. Onlar “ruspərəst Azərbaycanın” Qərbpərəst Ermənistanı işğal etməməsi, “avtoritar­ların Cənubi Qafqazdakı demokratiyanı boğmaması” üçün ABŞ, Fransa və Avro­pa İttifaqı ilə ciddi hərbi-siyasi əməkdaş­lığa dair planların hazırlamalı və müvafiq sənədlərin imzalamalı olduğunu vurğula­yırlar. Onlar əvvəldə də dediyimiz kimi, oyunbazlıq niyyətlərini yarımçıq qav­radıqları erməni dövlətçiliyini qorumaq məntiqi ilə əsaslandırırlar. 

Yazımızın əvvəlində bildirdik ki, Er­mənistan dövləti böyük güclərin layihəsi kimi yaranıb. Erməni varlığının həmin güclər arasındakı mübarizədə alətə çev­rilib taleyin ümidinə buraxıldığı vaxtların olduğunu da diqqətə çatdırdıq. İndi də hadisələr həmin ssenariyə doğru gedir. Dövlət kimi mövcudluq məsələsini işğal­çılıqda görən bu varlıq alətə çevrilib bir kənara atılmaq aqibətindən nəticə çıxar­mayıb. 

Deməli, Ermənistan rəhbərliyi ölkə­nin məhvə doğru getdiyinin də fərqində deyil. Bəli, 44 günlük müharibənin, lokal xarakterli antiterror tədbirlərinin nəticə­si Ermənistan üçün iflas idisə, bu dəfə tam məhvolma ssenarisi aktualdır. Heç şübhəsiz, Ermənistanın Qərbin Cənubi Qafqaz cəbhəsində qazdığı səngər onun özü üçün qəbir olacaq. 

Ə.RÜSTƏMOV
XQ