İrəvanda Leninqrad blokadası uşaqlarının xatirə abidəsinin təhqir olunması Rusiyada etiraz doğurub

İkinci Dünya müharibəsi illərində nasist Almaniyası ilə fəal əməkdaşlıq edən Qaregin Njdeyə 2016-cı ilin mayında İrəvanda hündürlüyü 5,7 metr olan bürünc abidə ucaldan, onun banisi olduğu seqakronizm ideyasını yaxşı mənimsəyən haylar vaxtaşırı “dahi rəhbər”in ruhunu şad edəcək addımlar atırlar. 

Belə addımlardan biri yanvarın 29-da Samvel Şirinyan adlı İrəvan sakini tərəfindən atılıb. O, qarlı havada şəhərin Arabkir inzibati rayonunda yerləşən Va­aqn Davtyan adına parka gedərək bu­rada yerləşən İkinci Dünya müharibəsi illərində Leninqradın (Sankt-Peterburq) 1941-ci il sentyabrın 8-dən 1944-cü il yanvarın 27-dək çəkən blokadasında həlak olan və 872 günlük mühasirədən salamat çıxan uşaqların xatirəsinə ucal­dılmış abidəni təhqir edib.

Qeyd edək ki, Leninqradın blokada halqası 1944-cü il yanvarın 18-də yarı­lıb. Yanvarın 27-də şəhər mühasirədən tam azad edilib. Mühasirənin tam başa çatdığı gün Rusiyanın döyüş şöhrəti günlərindən biridir. Üstəlik, 2024-cü ildə əlamətdar tarixi hadisənin 80-ci ili tamam olub. Bu münasibətlə yanvarın 27-də Rusiyanın Ermənistandakı səfi­ri Sergey Kopırkin, veteranlar, ictimai təşkilatların üzvləri abidəni ziyarət edib, onun qarşısına əklil qoyublar. Əklilin lenti Rusiyanın üçrəngli bayra­ğını simvolizə edib. Daha sonra bura­da tədbir keçirilib. Səfir tədbir zamanı etdiyi çıxışında sanki iki gün sonra baş verəcək hadisəni öncədən görərək de­yib: “Bu gün biz cəbhədə canlarından keçənlərin, Leninqradın müdafiəsinə qalxanların, mühasirədə olan Leninq­radda təslim olmadan həlak olanların, dağıdılmış şəhəri bərpa edənlərin xa­tirəsinə ehtiramla baş əyirik. Bu, çox vacibdir, çünki bu gün xalqımızın və bizə qələbə qazandıran bütün xalqla­rın nümayəndələrinin şücaətinin xa­tirəsinin mühafizəsi problemlə üzləşir”. Sonra diplomat Ermənistan sakini, blokadadan sağ çıxmış Qalina Fyodo­rovaya Leninqradın mühasirədən tam azad olunmasının 80 illiyi şərəfinə təltif edildiyi fəxri döş nişanını təqdim edib.

Qeyd etdiyimiz kimi, cəmi iki gün sonra Samvel Şirinyan adlı şəxs par­ka gələrək “Mühasirəyə alınmış Le­ninqrad uşaqlarının abidəsi”ni təhqir edib. O, əklilləri vuraraq aşırıb, Rusi­ya Federasiyasının dövlət bayrağının əksi olan lenti yerə ataraq tapdalayıb. Öz əməlini videoya çəkərək “Tik-Tok” hesabında yerləşdirib. Videoda Şirin­yanın dediyi bu sözlər aydın eşidilir: “Mariya Zaxarova (Rusiya Xarici İş­lər Nazirliyinin rəsmi nümayəndəsi – S.H.) bu günlərdə dedi ki, Qarabağda etnik təmizləmənin baş verməsinə dair heç bir dəlil yoxdur. Maraqlıdır, bəs Leninqradda blokadanın olduğuna dair dəlil var? Yoxdur! Heç bir dəlil yoxdur! Biz isə Ermənistanda faşistlərə abidə ucaltmışıq. Hələ onların xatirəsini də yad edirik!”

Media orqanları hadisədən sonra onu törədənin kimliyi ilə bağlı araşdır­ma aparıblar. Məlum olub ki, Şirinyan anti-Rusiya əhval-ruhiyyəli şəxsdir. O, bundan öncə də sosial şəbəkə hesa­bında dəfələrlə Rusiyanın dövlət rəs­milərini təhqir edibmiş. Onun əməli Ermənistandakı sosial şəbəkə istifa­dəçiləri tərəfindən rəğbətlə qarşılanıb. Onlar Şirinyanın əməlini “Mən sənin acını bölüşürəm, amma ehtiyatlı ol, əzizim!”, “Afərin, qardaş!”, “Hörmətə layiq hərəkətdir!”, “Yaşa, mənim qarda­şım!”, “Əgər zavodlar işləyibsə, hansı mühasirədən söhbət gedə bilər?!” kimi sözlər yazıblar.

İnsident gözlənildiyi kimi, Rusiyada etirazla qarşılanıb. “Rossotrudniçestvo”nun (Rusiyanın Müstəqil Dövlətlər Birliyi, həmvətən­lər və xaricdə yaşayanlarla iş və bey­nəlxalq humanitar əməkdaşlıq üzrə federal agentliyi-S.H.) Ermənistan­dakı nümayəndəliyinin rəhbəri Vadim Fefilov İrəvanda mühasirədə olan Le­ninqrad uşaqlarının xatirəsinin təhqir olunması ilə bağlı Ermənistan baş prokuroruna müraciət edib. Fefilovun müraciətində deyilir ki, Böyük Vətən müharibəsi hadisələri əsasında etnik ədavətin qızışdırılması və zorakılığa çağırışlar qəbuledilməzdir və hadisəyə görə cavabdehlər məsuliyyətə cəlb edilməlidir.

Ermənistan baş prokurorluğunun yaydığı məlumatda deyilir ki, prokuror­luq “Rossotrudniçestvo”nun yerli rəh­bərinin müraciətini alıb və işin araş­dırılması qanunvericiliklə müəyyən edilmiş qaydada aparılacaq.

Rusiyanın Ermənistandakı səfirliyi də baş vermiş hadisə ilə bağlı açıqla­ma yayıb. Açıqlamada deyilir: “Müha­sirəyə alınmış Leninqrad uşaqlarının abidəsi”ndə baş verən kinli təxribat bizi dərindən hiddətləndirdi. Belə hərəkət­ləri faciə qurbanlarının və şəhəri mü­dafiə edən qəhrəmanların xatirəsinə açıq qəzəb ifadəsindən başqa cür qiy­mətləndirmək çətindir. Video müəllifi çələngləri tapdalamayıb, erməni xalqı­nın həmin hadisələrə hörmət və min­nətdarlıq ifadəsini tapdalayıb. Səfirlik ümid edir ki, bu hərəkətlər Ermənistan hakimiyyəti tərəfindən adekvat hüquqi qiymətini alacaq və bu əməllərdə işti­rak edənlər məsuliyyətə cəlb oluna­caq”.

Rusiya Federasiyasının İstintaq Komitəsi isə baş verən insidentlə bağlı cinayət işi iş açacaq. Bu barədə İstin­taq Komitəsinin sədri Aleksandr Bast­rıkin tərəfindən göstəriş verilib. İstintaq Komitəsinin “Teleqram” kanalında yer­ləşdirilən məlumatına görə, insidentin bütün halları Rusiya Xarici İşlər Nazir­liyi ilə əməkdaşlıq çərçivəsində müəy­yən ediləcək.

Əlbəttə, Ermənistan hüquq-müha­fizə orqanlarının olaya verəcəyi hüquqi qiymət yaxın vaxtlarda məlum olacaq. Ancaq ölkədə rusofob əhval-ruhiyyə­nin hökm sürdüyünü və bunun getdik­cə gücləndiyini bildiyimiz üçün verilə­cək qiymətin adekvat olmayacağını təxmin edə bilərik. Əslində, baş vermiş hadisə bizim üçün gözlənilməz deyildi. Etnik və dini dözümsüzlüyün az qala dövlət siyasəti səviyyəsinə qaldırıldığı Ermənistanda bundan öncə də oxşar hadisələr yaşanmışdı. Girişdə qeyd et­diyimiz Qaregin Njdeyə abidə ucaldıl­ması, onun açılışında sabiq prezident Serj Sarkisyanın iştirak etməsi bunun göstəricisi idi. Həmin abidə indi də İrə­vanın mərkəzində qalmaqdadır.

Mövzu ilə bağlı “XQ”yə açıqlama verən “Cənubi Qafqaz” Politoloq­ların Diskussiya Klubunun rəhbəri İlqar Vəlizadə bildirdi ki, bu hadisə Ermənistanda anti-Rusiya əhval-ruhiy­yəsinin güclənməsi fonunda baş ve­rib. Onun sözlərinə görə, Ermənistan hakimiyyəti cəmiyyətdə mövcud olan anti-Rusiya meyillərini daha da sti­mullaşdırır: “Bu isə hakimiyyətə həmin əhval-ruhiyyəni nəzərə alaraq, onun üzərində siyasi platforma quraraq Qərbyönümlü siyasət aparmaq üçün vasitə kimi lazımdır. Ancaq bunun əks effekti də olur. Əks effekt məhz bu cür hadisələrdə özünü büruzə verir. İn­sanların bu cür davranışları, əslində, anti-Rusiya siyasətinin təzahürüdür. Yeri gəlmişkən qeyd etmək lazımdır ki, ümumiyyətlə, Ermənistan cəmiyyətin­də təkcə anti-Rusiya meyilləri müşa­hidə olunmur. Anti-İsrail meyilləri də hökm sürür. Yəni, yəhudilərə qarşı da eyni münasibət var. Həmin münasibə­tin əsasında Ermənistan–Azərbaycan münasibətlərində Rusiyanın neytral ol­ması və İsrailin ölkəmizlə sıx hərbi-tex­niki əməkdaşlıq etməsi dayanır”.

İlqar Vəlizadənin sözlərinə görə, Ermənistan cəmiyyəti əvvəllər daha çox Rusiyameyilli idi, indi isə Qərb­yönümlüdür: “Bu Qərbyönümlülük də müxtəlif vasitələrlə stimullaşdırılır. Amma Rusiyayönümlü və ya Qərbyö­nümlü olub-olmamasına baxmayaraq, əsas dayaqları toxunulmaz qalır. Qa­regin Njde Ermənistan cəmiyyətinin dayağıdır. Seqakronizm ideyası onla­rın əsas ideologiyasıdır. Onların digər abidələri də var. Drastamat Kanayana da abidə ucaldıblar. O da vaxtilə faşist­lərə əməkdaşlıq edib. Həmçinin terror­çu Monte Melkonyan da Ermənistan­da qəhrəman səviyyəsinə qaldırılıb. Bunlar erməni xalqı üçün nümunədir. Təəssüf ki, bu kimi hallarla bağlı heç bir tədbir görülmür. Əslində, denasi­fikasiya Ermənistanda aparılmalıdır. Ancaq biz bunun əksini görürük. Faşist əlaltılar qəhrəman səviyyəsinə qaldırı­lır. Bu isə faşist təfəkkürlü şəxslərin sayının çoxalmasına gətirib çıxarır. Çoxalmaya səbəb olan əsas amil isə Ermənistan hakimiyyətinin siyasətidir. İrəvanın siyasəti həmin bu amillərin üzərində qurulub. Xarici siyasi orienta­siyada dəyişikliklər olsa da, Ermənis­tanda millətçiliyin əsas ideoloji bazası təəssüf ki, dəyişilməz qalır”.

Hərbi-siyasi şərhçi Rizvan Hü­seynov isə bildirdi ki, istər Ermənistan cəmiyyəti, istərsə də iqtidarı nasistlərin əlaltısı olmuş Qaregin Njde, Üçüncü Reyxlə əməkdaşlıq edən, Vermaxtın erməni legionunun yaradıcılarından olan general Drastamat Kanayan kimi şəxslərlə fəxr edir. Bir neçə il əvvəl Ermənistanda Osmanlı imperiyasının dövlət və siyasi xadimi Mehmet Tələt paşanın qatili, terrorçu Soqomon Tey­liryanın abidəsi ucaldılmışdı: “Yəni, indi baş verənlər bu ölkədə terrorçu­ların qəhrəmanlaşdırılması ilə bağlı ilk hadisə deyil. Son illər biz dəfələrlə dünyanın diqqətini sözdə müstəqil Er­mənistanda nasizm və irqçiliyin təbliğ olunmasına yönəltməyə çalışmışıq. Təəssüf ki, nədənsə, dünya Ermənis­tandan söz düşəndə özünü görməz­liyə vurur. Niyə Ermənistanda belə bir halın hökm sürməsi dünya ölkələrində və beynəlxalq təşkilatlarda heç bir re­aksiya yaratmır? Ermənistan hazırda dünyada yeganə ölkədir ki, burada er­məni faşizminin banisi Qaregin Njde­nin əsərləri, yazdığı nizamnamələr və bəzi yazışmaları dərc olunur”.

Bununla belə, R.Hüseynov qeyd etdi ki, məlum insidenti törədən şəx­sin Ermənistan–Rusiya münasibətlə­rini gərginləşdirmək istəyən müxtəlif qruplara, siyasi çevrələrə bağlılığı, onlardan sifariş alması da mümkün­dür: “Hər halda, baş vermiş hadisənin istintaqı zamanı bir çox məqamlar üzə çıxacaq. Bu hadisəni kimin törətdiyinə deyil, onun kimin üçün maraqlı olması­na baxmaq lazımdır. Zənnimcə, yaxın vaxtlarda insidentin arxasında kimin dayandığı aşkara çıxacaq”.

Səxavət HƏMİD
XQ