Onun heç nəyə yaramadığını, deyəsən, İrəvanda da dərk etməyə başlayıblar

Fransa hökumətinin və parlamentinin 44 günlük Vətən müharibəsi dövründən başlanan anti-Azərbaycan siyasəti davam edir. Bu siyasət son vaxtlar sistemli və ardıcıl xarakter alıb. Sanki ölkədə kimlərsə qarşılarına “ermənilərdən daha artıq erməni olmağı” məqsəd qoyub. Yanvarın 17-də bu istiqamətdə növbəti addım atılıb. Parlamentin yuxarı palatası – Senat Ermənistanın ərazi bütövlüyünü dəstəkləyən qətnamə qəbul edib, həmçinin “Dağlıq Qarabağda hərbi əməliyyat keçirməsi (?) ilə əlaqədar” Azərbaycana qarşı sanksiyaların tətbiqinə çağırıb. İclas parlamentin saytında yayımlanıb. Qətnamə layihəsinin lehinə 336 senator, əleyhinə 1 senator səs verib. Ümumən iclasda 339 senator iştirak edib. Yeri gəlmişkən, qeyd edək ki, Senatın 348 üzvü var.

Azərbaycanla bağlı qərəzli, birtərəfli və əsassız qətnamə 2023-cü il dekabrın 1-də müzakirəyə təklif olunmuşdu. Həmin gün qanunverici orqanın saytında yer­ləşdirilmiş layihədə Senat Ermənistanın ərazi bütövlüyünü dəstəklədiyini bildirmiş, həmçinin, lokal xarakterli antiterror tədbirlərinə görə Azərbaycana qarşı sanksiya­ların tətbiqinə çağırmışdı. 

Hazırda qətnamə müəllifləri “Avropa İttifaqının Azərbaycanla münasibətlərinə tam yenidən baxılmasına” və “Azərbaycandan neft-qaz tədarükünə embarqo qo­yulması”na çağırış ediblər. Kağız parçasının mətnində Zəngəzur dəhlizindən də bəhs olunub və bu zaman senatorlar Fransanın Ermənistanın ərazi bütövlüyünə sadiqliyini xatırladıblar. Onlar, həmçinin, ermənilərin Qarabağa geri qayıtmaq hüququnun təmin edilməsi üçün təminatlar istəyiblər.

Qətnamə sonadək qərəzli məzmun­da və böhtan atmaq ruhundadır. Ora­da Ermənistanı və Azərbaycanı sülhə, barışığa səsləyən bir cümlə də yoxdur. Bütün sətirlərdə haqq nahaqqın ayağı­na verilib. Milli devizi “Azadlıq, bərabər­lik, qardaşlıq” olan Fransa Respublika­sının qanunverici orqanı üzvlərinin bu mövqeyi sadəcə, təəssüf doğurur.

Məsələ ilə bağlı Milli Məclisin Bey­nəlxalq münasibətlər və parlamentlə­rarası əlaqələr komitəsi bəyanat yayıb. Bəyanatda Senatın qətnaməsinin “Be­şinci Respublika”da fəaliyyət göstərən erməni lobbisi rəhbərlərinin, onların tə­siri altında olan Fransa rəsmilərinin və siyasətçilərinin təhriki ilə qəbul edildiyi vurğulanıb.

Komitə Fransanın davamlı an­ti-Azərbaycan fəaliyyətini kəskin pis­ləyərək, Azərbaycan Respublikası Hö­kumətinə Fransa ilə əməkdaşlığın bir sıra istiqamətlərinə yenidən baxmaqla bağlı çağırış edib.

Fransa Senatının üzvü Natali Qule də “Report”un yerli bürosuna açıqla­masında qətnamənin ölkədəki ermə­ni diasporuna xoş gəlmək üçün qəbul edildiyini bildirib. Onun sözlərinə görə, ikitərəfli münasibətlərin tənzimlənməsi­nin vacib olduğu hazırkı mərhələdə bu addımın atılması yersizdir: “Ermənistan COP29-un Bakıda keçirilməsinin lehinə səs verib. Fransa Senatının qəbul etdi­yi qətnamə ikitərəfli münasibətlərə xələl gətirir. Bu qərar Fransanı sülhün bərpa olunması kontekstində etibarlı tərəfdaş kimi istisna edir. Sənəd yalnız erməni diasporunu sevindirmək üçün qəbul edi­lib”.

Fransadakı Azərbaycanın Dostları Assosiasiyasının prezidenti, parlamen­tin fəxri deputatı Jerom Lambert də Senatın qətnaməsini pisləyib. Assosi­asiyanın yaydığı bəyanatda J.Lambert qətnamənin qisasçılıq ruhunda yazıl­dığını bildirib: “Bu gün dialoq yolu ilə sülhün təmin edilməsinə çalışılmalıdır. Bunun əvəzində Senatın qəbul etdiyi mətn qisas almaq çağırışına bənzəyir. Beynəlxalq hüquqdan, ölkəmizin dün­yanın bu regionundakı maraqlarından danışarkən, təəssüf ki, Senat heç bir müsbət rol oynamaq istəmir. Öz ölkələ­rindən daha çox ekstremist olan erməni diasporunun lobbiçiliyi bizi bu gün çox səhv istiqamətə sürükləyir”.

O bildirib ki, belə qətnamələr dün­yada sülhə mane olur, separatizmə yol açır: “Qətnamə Azərbaycanla Ermənis­tan arasında dialoqa, Fransa–Azərbay­can dostluq əlaqələrinn bərpasına bö­yük zərbə vurur”.

Eyni zamanda, Qərbi Azərbaycan İcması da Fransa Senatının qətnamə­si ilə bağlı bəyanat yayıb. Bəyanatda Azərbaycanın suveren ərazisində an­titerror tədbirləri keçirməyə görə heç kimdən icazə almadığı qeyd olunur. Bu mənada Fransa Senatının öz yerini bil­məli olduğu vurğulanır.

Bu arada qeyd edək ki, Senatın qətnaməsi Ermənistanda, necə deyər­lər, toy-bayramla qarşılanmayıb. Siyasi ekspertlər, partiyalar da onu, az qala, sükutla qarşılayıblar və sənədə dair heç bir müsbət fikir səsləndirməyiblər. Bloger Natali Aleksanyan “Facebook”da yazıb: “Fransa Senatı Qarabağ ermə­nilərinin qaytarılması ilə bağlı qətnamə qəbul edib. Xatırladım ki, həmin Senatın qəbul etdiyi digər qətnaməyə görə, “Art­sax” müstəqil dövlətdir. Bəs bu qəbul olunmuş sənədin dəyəri nə idi? Hava şarı! Fransa Senatı mənasız hava şarı qəbul etmişdi. İndi o, ikinci şarı qəbul edib”.

Aleksanyan qeyd edib ki, əslində, sadə bir həqiqəti başa düşmək lazımdır – Qarabağ ermənilərinin qaytarılmasına dair qərarları Azərbaycan özü verəcək: “Yəni, Qarabağla bağlı Azərbaycanın rəyini nəzərə almadan verilən qərarlar sadəcə olaraq köpükdür. Fransa fransız senatorlar bunu dərk etmirlərsə, heç ol­masa cəmiyyətimiz dərk etsin”.

Rusiyalı politoloq, tarix elmləri na­mizədi Georgi Bovt isə Ermənistan mət­buatına müsahibəsində Senatın qəbul etdiyi qətnamənin ümumavropa səviy­yəsində dəstəklənməyəcəyini bildirib. O qeyd edib ki, əvvəla, Fransa Ermənis­tanla xüsusi münasibətə malik olması ilə tanınır: “Bu, sırf tarixən belə alınıb. İkincisi, hamı başa düşür ki, bu, real tələb deyil. Avropa İttifaqı Azərbaycanla mübahisə etməyəcək və qarşıdurmaya getməyəcək. Ona görə də fransızlar belə qətnamələr qəbul edə bilərlər, lakin bu sənədlər ümumavropa səviyyəsində qəbul olunmayacaq”.

Bundan əlavə, politoloq Aİ ilə Azər­baycan arasında heç bir qarşıdurma müşahidə etmədiyini vurğulayıb. Qeyd edib ki, bu, sadəcə olaraq tənqid oyu­nudur, müəyyən həddi var və Azərbay­cana qarşı sanksiyalar tətbiq edilməyə­cək.

Göründüyü kimi, fransız senatorların qəbul etdikləri sənədin əhəmiyyətsiz ka­ğız parçası olmasını artıq Fransada və Ermənistanda da anlamağa başlayıblar. Parisin atdığı bu addımların Azərbayca­nın mövqeyinə təsir edə bilməyəcəyi­ni, əksinə bumeranq effekti verəcəyini siyasi ekspertlər dilə gətirirlər. Zaman keçdikcə belə düşünənlərin sayının ar­tacağı istisna deyil. Senatın qətnamə­sinin İrəvanda “ölüm sükutu” ilə qarşı­lanması fransız siyasətçilərinə aydın ismarış olmalıdır. Eyni zamanda, Paris­də anlamalıdırlar ki, onun təşəbbüsləri Aİ tərəfindən də dəstəklənməyəcək və Azərbaycan atılan hər bir addıma dər­hal adekvat cavab verəcək. Bundan itirən isə “Beşinci Respublika” olacaq.

Elxan ŞAHİNOĞLU,
“Atlas” Araşdırmalar Mərkəzinin rəhbəri

– Fransa yanlış Cənubi Qafqaz si­yasətini nəinki korrektə etmək istəmir, əksinə Azərbaycanla münasibətləri gərginləşdirməkdə davam edir. Pari­sin ölkəmiz əleyhinə siyasəti, əsasən, Makronun 2017-ci ildə prezident se­çilməsindən sonra başlayıb. O vaxta­dək isə Yelisey sarayı Bakı və İrəvan arasında balansı qorumağa çalışır, özünü neytral vasitəçi kimi göstərirdi. Ancaq Makronun seçilməsindən sonra zahiri neytrallıq da aradan qaldırıldı. Fransızlar İkinci Qarabağ müharibə­si zamanı qatı ermənipərəst mövqe ortaya qoydular. 2020-ci ilin oktyabr ayında BMT Təhlükəsizlik Şurasında Azərbaycana qarşı qətnamə qəbul olunmasına bir neçə dəfə cəhd etdilər. Amma ölkəmizin dostları buna imkan vermədilər.

Lokal xarakterli antiterror tədbirlə­rindən sonra anti-Azərbaycan siyasəti daha geniş vüsət alıb. Fransanın si­yasi mərkəzləri “ermənidən daha çox erməni olmağa” çalışır. Fransa Sena­tı artıq ikinci dəfədir ki, Azərbaycana qarşı qətnamə qəbul edir. Bundan öncəkini 2022-ci ilin noyabr ayında qə­bul etmişdi. Əvvəlki qətnamə də indiki ilə eyni xarakterli, eyni məzmunlu idi. Fransızlar üstündən 14 ay keçdikdən sonra onunla kifayətlənmədiklərini göstərdilər və yeni qətnamə qəbul et­dilər. Özü də yekdilliklə. Cəmi bir nəfər əleyhinə olub. Bu o deməkdir ki, Fran­sada bütün siyasi mərkəzlər, bütün siyasətçilər anti-Azərbaycan mövqe­dədirlər. Ya ədalətli mövqedən çıxış etmək imkanları yoxdur, ya da bunu istəmirlər.

Azərbaycan parlamentinin komitə­si haqlı olaraq bəyanat qəbul edib. Mən də aylardır bu fikirdəyəm ki, Fran­sa ilə siyasi və iqtisadi münasibətlərə yenidən baxmaq lazımdır. Çünki Paris siyasətini korrektə etmək istəmir. Fran­sa dünyada bəlkə də tək ölkədir ki, onun anti-Azərbaycan siyasəti sistemli xarakter alıb. Digər siyasi mərkəzlər də bu illər ərzində Azərbaycan əley­hinə müəyyən açıqlamalar veriblər. Amma hər halda onlar sonra mövqelə­rindən geriyə doğru bir addım atıblar, siyasətlərinə düzəliş aparıblar. Fransa isə bunların heç birini etmir. Əksinə, münasibətləri gərginləşdirmək xətti götürür. Belə çıxır ki, bu, təkcə Makro­nun siyasəti deyil, Fransadakı bütün siyasi mərkəzlərin, partiyaların ümumi xəttidir. Biz də qərarımızı verməliyik. Milli Məclisin bəyanatı adekvat cavab­dır. Üstəlik, biz “Total Energies” şirkəti ilə bağlı qərar vermək məcburiyyətin­dəyik. 

“Total Energies” təkcə Fransa­nın deyil, dünyanın neft və qaz hasil edən ən böyük şirkətlərindən biridir. Şirkət planetimizin bütün qitələrində 130-dan çox ölkədə fəaliyyət göstərir. “Abşeron” qaz yatağında böyük paya sahibdir. İndi “Total Energies” yatağın işlənməsindən gəlir əldə edəcək və həmin gəlirin böyük hissəsi Fransanın dövlət büdcəsinə gedəcək. Fransa isə ölkəmiz əleyhinə qətnamələr qəbul edəcək, anti-Azərbaycan mövqeyini davam etdirəcək. Bu isə uyğunsuzluq­dur. Odur ki, biz “Total Energies” şirkəti ilə bağlı da qərar vermək məcburiyyə­tindəyik.

Səxavət HƏMİD
XQ