Reallıqdan qorxanların xəyal dünyasında yaşamaları təbiidir

Ermənistan–Azərbaycan münasibətləri, regionda cərəyan edən proseslər və digər məsələlərlə bağlı erməni politoqlarının, siyasi ekspertlərinin fikirləri ilə tanış olduqda heyrətlənməmək mümkün deyil. Aydın olur ki, İkinci Qarabağ müharibəsinin başa çatmasından üç ildən çox, lokal xarakterli antiterror tədbirlərindən isə üç aya yaxın vaxt ötsə də bu insanlar hələ də Qarabağ “sevdasındadırlar”. Hələ də Azərbaycanın regionda yaratdığı reallıqları tam dərk etməyiblər. Başlarında revanşizm kabusu dolaşır. Hələ də xam xəyallarda yaşayırlar. Nə vaxtsa, hansısa “x” günündə başlayacaq müharibədə Azərbaycanı məğlub edə biləcəklərini düşünürlər. Hayastanda belələri çoxdur. Onlardan biri də politoloq, Regional Araşdırmalar Mərkəzinin direktoru Riçard Kirakosyandır.

Ölkənin “CivilNet” media qurumu­nun “YouTube” videohostinqindəki ka­nalı politoloq, Regional Araşdırmalar Mərkəzinin direktoru Riçard Kirakos­yanın müsahibəsini dərc edib. O, apa­rıcının Ermənistanın geosiyasi durumu ilə bağlı suallarını cavablandırıb. Müsa­hibəni izləyəndən sonra ağla gələn ilk fikir bundan ibarətdir ki, ingilis dilində səlist nitqinə, düzgün cümlələr qurma­ğına baxmayaraq, hətta zahirən hör­mətli, pasifist (müharibə əleyhdarı) kimi görünən analitik mərkəzin rəhbəri belə öz mülahizələrində xam xəyaldan qur­tula bilmir. Kirakosyan reallığı əhəmiy­yətli dərəcədə təhrif edən və buna görə də müəyyən çaşqınlıq yaradan bir sıra müşahidələr aparıb.

Onun müsahibəsinin leytmoti­vi kimi səslənən əsas tezis bundan ibarətdir ki, Ermənistanın revanş kur­su götürməsi üçün əvvəlcə Azərbay­can zəifləməlidir. Buna uyğun olaraq, Ermənistan güclənməlidir. Kirakos­yan ölkəsinin güclənməsini açıq şə­kildə Rusiyadan uzaqlaşmaqda və Qərbə inteqrasiyada gördüyünü bildi­rib. Azərbaycanın zəifləməsini isə bir neçə amildə təsəvvür edib. Kirakos­yan Azərbaycanda “daxili partlayışı” ölkəmizin zəifləməsinə səbəb olan əsas amillərdən biri adlandırıb: “Qara­bağ və Ermənistanın gələcəyi İrəvan­dan yox, Azərbaycanda baş verəcək partlayışdan (?) asılıdır. Azərbaycan­da qeyri-sabitlik perspektivi Qaraba­ğın qaytarılması üçün yeganə müsbət ssenaridir”.

Kirakosyan, eyni zamanda, audi­toriyaya “heyrətamiz” fakt da açıqla­yır: guya, Azərbaycanın Türkiyə ilə münasibətləri 44 günlük müharibədən sonra pisləşir. Digər tezis isə bundan ibarətdir ki, guya, Qarabağda rus sül­hməramlılarını aşağıladığına görə (?) Rusiyada Azərbaycana qarşı kin var və V.Putin onun bütün vaxtını alan Ukrayna məsələsindən qurtulan kimi ölkəmiz Rusiyanın hərbi təcavüzünün qurbanına çevriləcək.

Daha sonra Kirakosyan ümid edir ki, ABŞ regional kommunikasiyaların Ermənistan ərazisindən keçməsini tə­min edə biləcək. Bu, Ermənistanın iq­tisadi müstəqilliyinə töhfə verəcək və “çəkindirmə” şansını artıracaq.

Göründüyü kimi, R.Kirakosyan reallıqları xeyli təhrif edib. Bənzər te­zisdən Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyan da hələ hakimiyyətə gəldiyi ilk dövrlərdə istifadə etmişdi. O, Azər­baycan cəmiyyətində parçalanma yaradacağına ümid etdiyini bildirmiş­di. Bu istiqamətdə açıqlamalar verən Paşinyan sonradan Azərbaycanda xalqla hakimiyyət arasında möhkəm bağlılığın olduğunu gördükdən sonra siyasətindən əl çəkməli oldu. Görü­nür, R.Kirakosyan həmin tarixdə ya­şananları diqqətlə izləməyib. İzləsəy­di, bu gün belə fikirlər səsləndirməzdi.

Siyasi analitik Rusiya–Azərbay­can və Türkiyə–Azərbaycan müna­sibətləri barədə də reallığı deyil, ar­zularını dilə gətirib. Məsələ ondadır ki, son illərdə Rusiya–Azərbaycan münasibətləri xeyli inkişaf edib. İki ölkə arasında tarixən formalaşmış sıx münasibətlər bu gün bütün sahələri əhatə edir. 2022-ci il fevralın 22-də Moskvada Prezident İlham Əliyev və Prezident Vladimir Putin tərəfindən “Azərbaycan Respublikası ilə Rusi­ya Federasiyası arasında müttəfiqlik qarşılıqlı fəaliyyəti haqqında Bəyan­namə” imzalanıb. 43 bənddən ibarət həmin bəyannamə münasibətləri ən üst səviyyəyə qaldırıb.

Türkiyə–Azərbaycan münasibətlə­ri isə hazırda özünün ən parlaq döv­rünü yaşayır. Münasibətlərin zirvəyə qalxmasının ən mühüm göstəricisi Şuşa Bəyannaməsidir. “Azərbaycan Respublikası ilə Türkiyə Respublika­sı arasında müttəfiqlik münasibətləri haqqında Şuşa Bəyannaməsi” 2021-ci il iyunun 15-də Prezident İlham Əliyevin və Prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğanın Şuşada keçirilən təkbətək görüşündən sonra imzalanıb. Tür­kiyə–Azərbaycan münasibətlərinin Vətən müharibəsindən sonra pisləş­diyini iddia etmək, sadəcə, siyasi sa­vadsızlıq, primitivlik və nadanlıqdır.

Mövzu ilə bağlı “Caliber.az” say­tının şərhində qeyd olunub ki, Kira­kosyanın hiyləgərliyi diqqəti cəlb edir: “Bəli, Kirakosyanın tezisləri reallığı əks etdirmir, amma, o, istəyini dilə gətirib. Deməli, Qərbyönümlü erməni ekspert icması və bu icmanın hakimiy­yətə yaxınlığını nəzərə alaraq rəsmi İrəvan aşağıdakı hadisələri gözləyir: 1. Moskva ilə Ankara arasında çəkiş­mələr. 2. Bakı ilə Ankara arasında ix­tilaf. 3. Rusiyanın Azərbaycana qarşı “qisası”. 4. Azərbaycanın daxilində “partlayış”. 5. Azərbaycanla rabitənin İrəvanın suveren nəzarəti altında bər­pası. Onlar bunu, sadəcə, gözləmir­lər, həm də bu hadisələrin mümkün qədər tez baş verməsini təmin etmək üçün çalışırlar”.

Qeyd olunub ki, Ermənistanın özünün bu arzusunu reallaşdırmaq üçün açıq-aydın kifayət qədər resurs­ları olmasa da, onun himayədarları­nın bunun üçün kifayət qədər pulu və ən əsası, təcrübəsi var: “Riçard Kira­kosyanın ABŞ vətəndaşı və görünür, bu ölkənin agenti olduğunu, Ermənis­tanın Qərb institutlarına inteqrasiyası üçün fəal lobbiçilik etdiyini və Paşin­yana yaxınlığını nəzərə alsaq, regio­nun sabitliyini pozmaq üçün xaricdən hansı resurslardan istifadə ediləcəyi qənaətinə gəlmək olar. Bu, xüsusilə Azərbaycanın daxilindəki situasiya­ya aiddir. Amma, gündəlikdəki digər məsələlərlə bağlı da müəyyən işlər görülür. Məsələn, Vaşinqton İrəvanın şərtləri ilə inşa etməyə çalışır. Bəs, Vaşinqton Ankara ilə Bakı arasında mübahisə yarada bilərmi? İnanılmaz səslənir, lakin hipotetik olaraq müm­kündür. Düşünürük ki, həm Bakı, həm də Ankara bu təhlükələrdən xəbərdar­dır. Bu günün reallığı ondan ibarətdir ki, iki qardaş ölkə arasında münasi­bətlər tarixi zirvədədir. Şuşa Bəyan­naməsi faktiki olaraq iki dövlətdən birinə təcavüz olarsa, qarşılıqlı hərbi yardıma zəmanət verir. Bu inteqrasi­ya prosesinin tərsinə dönməsi üçün bizim bədxahlarımız tektonik dəyişik­liklərə başlamalı olacaqlar”.

Yeri gəlmişkən, bu günlərdə İrə­vanda tarixin arxivinə gömülmüş qon­darma rejimin “parlamentinin iclası” baş tutub. Tədbir gizli şəkildə keçiri­lib. Bu barədə “rəsmi” məlumat yox­dur. Bütün “deputatlar” iştirak edib, “parlamentə” 2 yeni “deputat” qəbul olunub. Bu barədə isə rusiyalı publi­sist Sergey Karnauxov öz “Teleqram” kanalında məlumat yayıb. Qeyd olu­nub ki, “iclas zamanı “artsax”dan olan qaçqınların” beynəlxalq platformalar vasitəsilə evlərinə qayıtmasına nail olmaq üçün “işçi qrupu” yaradılıb.

Həm R.Kirakosyanın müsahibə­sindəki fikirlər, həm də qondarma rejimin “deputatları”nın yığıncağı müəyyən qüvvələrin fəallaşmasının göstəricisidir. Onların fəallığı qarşı­sında duran əsas maneələr dövlət­çiliyimizin möhkəmlənməsi, silahlı Qüvvələrimizin güclənməsi, Azərbay­can rəhbərliyinin dərin strateji baxışı, qardaş Türkiyə ilə müttəfiqliyin daha da möhkəmlənməsi, Rusiya, İran və Gürcüstanla tərəfdaşlıq əlaqələrinin inkişafıdır. Bu yolda, necə deyərlər, nəfəs dərmək olmaz. Üçüncü qüv­vələrin Cənubi Qafqaz regionunda sabitliyi pozmasının qarşısını almaq, üstəlik, bunu fəal şəkildə aparmaq la­zımdır. Ölkəmiz indiyədək buna nail olub. Bundan sonra da belə olacağı şübhəsizdir.

Rizvan HÜSEYNOV, 
hərbi-siyasi şərhçi

Riçard Kirakosyanın keçmiş­də verdiyi bir açıqlamanın təhlili onun güclü analitik qabiliyyətə malik şəxs olmadığını sübut edir. O, 2015-ci ildə Ermənistan silahlı qüvvələrinin müdafiə qabiliyyəti­nin Azərbaycanın hücum imkan­larından qat-qat üstün olduğunu bəyan etmişdi. 2016-cı ilin ap­relində baş vermiş dördgünlük müharibədə məğlubiyyətə uğra­yandan dərhal sonra isə Kirakos­yan bildirmişdi ki, Ermənistan, ilk növbədə, müdafiə sistemində islahatlar həyata keçirməlidir. Bu­rada söhbət keyfiyyət, kəmiyyət və müdafiə mövqelərindən gedir. Onun yerinə digər ekspert olsay­dı, belə bir fiaskodan sonra uta­naraq peşəsini dəyişmək barədə fikirləşərdi. Ancaq Kirakosyan heç nə olmamış kimi davranır və er­məni auditoriyasını yalan vədlərlə qidalandırmaqda davam edir.

Budəfəki müsahibəsində də o, ziddiyyətli fikirlər səsləndirir. Hət­ta, Azərbaycan Ordusunun zəif olduğunu, lakin 2016-cı ildən son­ra hər şeyin dəyişdiyini iddia edir. Ancaq hamıya aydın idi ki, 2016-cı ilin Aprel döyüşlərində əldə olunan uğurlar artıq Azərbaycan Ordusundakı dəyişikliklərin, silah­ların müasirləşdirilməsinin nəti­cəsi idi. Bu, yalnız özünü analitik kimi göstərib, reallıqda isə hərbi işlərdən xəbərsiz olan Kirakosya­na məlum deyilmiş.

Səxavət HƏMİD
XQ