İrəvan mövqeyimizin və şərtlərimizin dəyişmədiyini unutmasın!

Rəsmi Bakı anklavlar məsələsində İrəvanla heç bir ticarət mübadiləsinə gedilməyəcəyini bəyan edib. Azərbaycanın israrlı tələbləri qarşısında son vaxtlar “hamının–hamıya” prinsipinə üstünlük verdiyini açıqlayan Ermənis­tan hakimiyyəti bununla Gədəbəy rayonundakı bir kənd anklavını Naxçıvanın Meğridəki Kərki kəndi ilə dəyiş-düyüş variantı məsələsini gündəmə salma­ğa çalışır. Bu zaman İrəvanın əsas arqumenti bu kəndlərin ərazilərinin eyni həcmdə olmasıdır. Ekspertlərin əksəriyyəti ilk baxışda məntiqli görünə bilə­cək bu planın arxasında Paşinyan iqtidarının Azərbaycanı digər anklav kənd­ləri geri istəməkdən yayındırmaq cəhdinin dayandığı qənaətindədir.

Bir müddət bundan əvvəl Ermənis­tan mediası ərazilərində hələ də işğal altında qalan Azərbaycan kəndləri ilə bağlı Milli Təhlükəsizlik Xidmətinin rəh­bəri Armen Abazyanın açıqlamasını yayımlamışdı. Amma həmin informa­siyada Abazyanın müxbirin anklavların gələcək aqibəti ilə bağlı sualına cavab verməkdən yayındığı öz əksini tapmış­dı. Hazırda erməni mediasının tirajla­dığı digər məlumata görə, Ermənistan hakimiyyəti anklavların Azərbaycana qaytarılması mövzusunda müzakirələri davam etdirir. Onların xəbər versiyası bundan ibarətdir ki, guya, rəsmi İrə­van hələlik anklavların hansı kəndlər olduğunu və onların Azərbaycana han­sı prinsiplər əsasında qaytaracağını dəqiqləşdirməyib.

Sülh danışıqlarını “daşa dirəyən” məqamlardan biri kimi hallandırılan “anklavlar məsələsi” ətrafında müza­kirələr hər iki ölkənin ictimaiyyətinin də diqqət mərkəzindədir. Rəsmi İrəvan­dan eşidilən son açıqlamalarda müba­hisəyə səbəb olan bütün məsələlərin, o cümlədən, anklavların Ermənistan və Azərbaycan sərhədinin delimitasiya və demarkasiyası çərçivəsində müzakirə olunacağı xəbəridir. Onlar danışıqlar­da hüquqi əsasların, xəritələnmənin və ikitərəfli razılaşmalarda qeydə alınan nüansların mütləq nəzərə alınmasını irəli sürürlər. Belə bir açıqlama ilə iki gün əvvəl Ermənistan parlamentində jurnalistlərlə söhbətində vitse-spiker Akop Arşakyan çıxış edib. 

Onun sözlərinə görə bir çox sual­lar vardır ki, onlara məhz danışıqlar prosesində aydınlıq gətirilməlidir: “Biz deyirik ki, delimitasiya və demarkasi­yanın hüquqi çərçivələri dəqiqləşdiri­lir. Sülh sazişi imzalanandan sonra bu proseslərə start veriləcək. Anklavlarla bağlı məlumat və rəqəmlər sonuncu Sovet Eksiklopediyasından götürü­lüb. Elə xəritələr vardır ki, onlara hər iki tərəfin əli çatır. Yəni, burada han­sısa qaranlıq otaqları və ya qaranlıq küncləri axtarmağa ehtiyac yoxdur. Amma siz bilirsinizmi ki, Ermənistanın orada (Azərbaycanda–red.) daha bir “anklavı” var və biz həmin əraziləri müqayisə edəndə eyni sahənin şahi­di oluruq? Qoy bu danışıqlar davam etsin. Ermənistan və Azərbaycan əra­zi bütövlüyünün qarşılıqlı tanınması məsələsini mütləq aydınlaşdırmalı və bunu yazılı formada qəbul etməlidir­lər!”

Yazımızın əvvəlində qeyd etdiyimiz kimi, Paşinyan hakimiyyəti Gədəbəy rayonundakı Başkəndi Naxçıvanın Meğridəki Kərki kəndi ilə dəyişmə vari­antını sülh gündəliyinə salmaqdan ötrü cəhdlər edir. Doğrudan da bu kəndlərin ərazisi təxminən eyni ölçüdədir. Amma bunu Qazaxın 7 kəndinə heç cür şamil etmək mümkün deyil. 

* * * 

Bu arada sülh danışıqlarının “səmt küləyi” əsməyə başlamamış İrəvandan Türkiyə ilə sərhədin açılacağı ilə bağlı ictimaiyyətə “müjdələr” verilməkdə­dir. Türkiyənin öz sərhədlərini başqa ölkələrin vətəndaşları üçün açacağı barədə Ermənistanın xarici işlər naziri Ararat Mirzoyan parlamentdə bildirib. Tezliklə yaxşı xəbərlərin olacağını söy­ləyən Mirzoyan diqqəti Ermənistanla Türkiyə arasında münasibətlərin tən­zimlənməsinin İrəvan üçün çox vacib olduğuna yönəldib. O, bu xüsusda Tehranda Türkiyənin Xarici işlər naziri Hakan Fidanla görüşdüyünü, ikitərəfli danışıqlar üçün iki ölkənin xüsusi nü­mayəndələr təyin etdiyini də xatırladıb: “Ermənistan–Türkiyə münasibətlərinin normallaşması istiqamətində danışıq­lar gedir. Mən nikbinliyimi bildirmək istəyirəm. Çünki Ermənistanla Türkiyə arasında dövlətlərarası quru sərhədin xüsusi qrup insan üçün açılmasından bəhs edən sazişimiz barədə yaxın gələcəkdə yaxşı xəbərlər ola bilər”.

Ermənistan XİN başçısı, həmçinin onu da vurğulayıb ki, İrəvan 4 qonşu­su – Azərbaycan, Gürcüstan, Türkiyə və İranla müntəzəm münasibətlərdə maraqlıdır. Fəqət hayların baş diplo­matı onu da deməyi unudub ki, Ankara Ermənistanla sərhədini yalnız Bakının bütün şərtləri yerinə yetirildikdən sonra açacağını bəyan edib. 

Türkiyə və Azərbaycanın vahid mövqedən çıxış etdiyini haylara növbə­ti dəfə isbatlayan nümunələr yetərincə­dir. İki qardaş ölkənin indi Qarabağda bərpa-quruculuq işlərini də çiyin-çi­yinə apardığını söyləməyə ehtiyac yoxdur. Yeri gəlmişkən, Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev dünən Asta­nada Türk Dövlətləri Təşkilatının “Türk Əsri” çağırışı altında 10-cu yubiley Zir­və görüşündəki çıxışında bu məsələ ilə bağlı söyləyib: “Biz Böyük Qayıdış Proqramını icra edirik. Artıq keçmiş məcburi köçkünlər - bu torpaqların əsl sahibləri Laçın və Füzuli şəhərlərinə və üç kəndə qayıdıblar. 2026-cı ilin sonu­nadək Qarabağa və Şərqi Zəngəzura 140 mindən artıq insanın geri dönməsi nəzərdə tutulur”.

Bəli, yaxın üç ildə bu qədər soyda­şımız ata-baba yurdlarına qayıdacaq. Doğma yurdlarına dönənlərin sırasın­da bu gün hələ də işğal altındakı Qa­zax rayonunun 7, Naxçıvanın isə 1 kəndinin əsl sahiblərinin də olacağına şübhə etmirik. 

İ.HƏSƏNQALA
XQ