İndi dünyanın diqqəti Ukrayna cəbhəsindəkı son vəziyyətə deyil, Rusiyanın daxilində baş verən dramatik xarakter almış silahlı qarşıdurmaya yönəlib. Xeyli müddət idi ki, Rusiyanın “Vaqner” Özəl Hərbi Şirkətinin (ÖHŞ) rəhbəri Yevgeni Priqojinlə Müdafiə naziri Sergey Şoyqu və Baş qərargah rəisi Valeri Gerasimov arasında qarşıdurma müşahidə olunurdu. Ekspertlərin ümumi qənaətinə görə, ötən gecədən Rusiyada başlanan qanlı olaylar məhz bu qarşıdurmanın nəticəsidir. 

Baxmayaraq ki, “vaqnerçilər” silahlı qiyamın səbəbi kimi nizami ordu birləş­mələrinin şirkətin arxa düşərgələrinə ra­ket zərbələri etdirməsini və bu zaman bir neçə döyüşçünün öldürülməsini göstə­rirlər. “Bu vəhşiliyə hansı formada cavab verəcəyimizi qərarlaşdıracağıq. Bundan sonrakı addımı biz atacağıq”. Bu, Priqoji­nin bombardmana reaksiyası idi. 

FTX və “SOBR” döyüşə hazır vəziyyətə gətirilib

Rusiyada Federal Təhlükəsizlik Xidməti (FTX) Moskva Departamenti­nin əməkdaşları həyəcan siq­nalı ilə toplanıb, mərkəzi küçərlərə hərbi texnikalar yeridilib. Bu barədə “Report” “BBC”nin Rusiya xidmətinə istinadən xə­bər verir. Xüsusi xidmət orqanlarına və orduya yaxın mənbələr bildiriblər ki, Don şossesində (Moskva–Voronej–Rostov–Don) FTX “SOBR”ın dəstəyi ilə postlar qurub, məntəqələrdəki növbətçilərə təh­lükə zamanı öldürmək üçün atəş açmaq əmri verilib. Bundan əlavə, Rusiya mət­buatı Moskvada təhlükəsizlik qüvvələ­rinin yüksək döyüş hazırlığı vəziyyətinə gətirildiyini, “Qala” planının da həyata keçirildiyini yazıb. Eyni zamanda, Daxili İşlər Nazirliyinin, Rusiya Qvardiyasının bütün heyəti döyüş hazırlığı vəziyyətinə gətirilib, Luqansk və Donetsk ilə sərhəd­dəki postlar gücləndirilib. Bundan başqa, Moskvada bütün mühüm dövlət energe­tika və nəqliyyat infrastrukturu obyektləri ciddi mühafizəyə götürülüb.

Yayılan məlumatlarda Priqojinin əsas hədəfi kimi Müdafiə naziri Şoyqu göstə­rilir. Amma bu, birmənalı şəkildə Prezi­dent Vladimir Putinə qarşı silahlı qiya­ma işarədir. Putin isə dərhal hadisələri nəzarətə götürüb. Əvvəlcə Rusiya Milli Antiterror Komitəsi Priqojinin iddiala­rını əsassız adlandırıb və qanunsuz hərəkətlərin dərhal dayandırılmasını tələb edib. Sonra Federal Təhlükəsizlik Xidməti (FTX) onu silahlı üsyana çağı­rış maddəsi ilə cinayət işi qaldırıb. FTX bəyanatında “Vaqner” döyüşçülərini Priqojinin cinayətkar əmrlərini yerinə ye­tirməməyə, həmçinin onun saxlanılması üçün tədbirlər görməyə çağırıb. Rusiya hüquq-mühafizə orqanları da Priqojinin açıqlamalarını rus hərbçilərinin “kürə­yinə vurulan bıçaq zərbəsi” adlandırıb. Bu arada sosial şəbəkələrdə “Vaqner”in komandirinin Rostovda Rusiya Müdafiə Nazirliyinin generalları ilə görüşünün vi­deosu yayılıb. Videoda Priqojinin əvvəlcə üzünə şərf dolayıb döyüşçülərin əhatə­sində həyətdə gəzdiyi, az sonra skam­yada oturub Rusiya Müdafiə nazirinin müavini, general-polkovnik Yunus-Bek Yevkurov və Baş qərargah rəisinin birinci müavini, general-leytenant Vladimir Alek­seyevlə söhbəti öz əksini tapıb. Günün ikinci yarısında yayılan xəbərlərdə Rusi­ya ordusunun ölkənin Voronej vilayətin­də xüsusi döyüş əməliyyatına başladığı deyilirdi. Bu barədə açıqlama verən vi­layətin qubernatoru Aleksandr Qusevin sözlərinə görə, ərazidə nizami ordu bir­ləşmələri ilə “Vaqner” silahlıları arasında döyüş gedir.

“İndi xalqımızın taleyi həll olunur” 

Rusiya Prezidenti Vladimir Putin yaranmış vəziyyətlə bağlı silahlı qüv­vələrə və vətəndaşlara telemüraciət edib. Dövlət başçısının çıxışı Kremlin rəsmi Telegram-kanalı vasitəsilə yayım­lanıb. Rusiya lideri hadisələri xəyanət kimi qiymətləndirib: “Mən Rusiya vətən­daşlarına, hüquq-mühafizə orqanlarının əməkdaşlarına, xüsusi xidmət orqanla­rının şəxsi heyətinə, döyüş bölgələrin­də vuruşan, düşmənin həmlələrini dəf edən qəhrəman əsgər və komandirlərə müraciət edirəm. Mən hiylə və avantü­raya uyub kriminal hərəkətlərə, ağır ci­nayətə, silahlı qiyama sövq edilənlərə də üzümü tuturam. Bu gün Rusiya neo­nasistlərin və onların ağalarının təcavü­zünü dəf edərək, öz gələcəyi üçün çətin mübarizə aparır. Qərbin, faktiki olaraq, bütün iqtisadi, hərbi, informasiya maşı­nı bizə qarşı yönəlib. Biz xalqımızın hə­yatı və təhlükəsizliyi, suverenliyimiz və müstəqilliyimiz üçün mübarizə aparırıq. Xalqımızın taleyinin həll olunduğu bu döyüş bütün qüvvələrin birləşməsini və məsuliyyətini tələb edir. Bizi zəiflədən hər şeyi kənara atmalı, xarici düşmən­lərin bizi daxildən sarsıtmaq üçün istifa­də edə biləcəyi fitnələrə uymamalıyıq”. Çıxışının sonunda bu gün ölkədə ya­ranmış durumu 1917-ci il inqilabı ilə müqayisə edən V.Putin Birinci Dünya müharibəsində qələbənin Rusiyadan oğurlandığını, daxili çəkişmələrin, ordu­nun və xalqın arxasından aparılan si­yasətin ən böyük sarsıntıya çevrildiyini, ordunun məhvi və dövlətin dağılması ilə müşayiət olunan geniş ərazilərin itirilməsi ilə nəticələndiyini bildirib. “Məhz bunların nəticəsində vətəndaş müharibəsi faciəsi baş verdi”, – deyə Putin xəbərdarlıq edib. 

Rusiya və Belarus liderləri son durumu müzakirə ediblər 

Rusiya Prezidenti Vladimir Putinlə onun belaruslu həmkarı Aleksandr Lu­kaşenko arasında telefon danışığı olub. Bu barədə Putinin mətbuat xidmətindən məlumat verilib. Məlumatda qeyd olu­nub ki, tərəflər qarşılıqlı maraq doğuran məsələləri müzakirə ediblər. Onlar ölkə­dəki son durum barədə fikir mübadiləsi aparıblar.

“Ölkənin parçalanmasına yol verməyəcəyik”

Bunu Rusiyanın sabiq prezidenti, hazırda ölkənin Təhlükəsizlik Şurasının sədr müavini Dmitri Medvedev deyib. O, əhalini Rusiyanın dövlət başçısı Vladimir Putin ətrafında birləşməyə çağırıb: “Vaq­ner” silahlılarının ehtimal edilən qələbəsi Rusiyanı fəlakətə apara bilər. Qələbə isə Rusiyanın olacaq”.

Voronejdə neft zavodu yanır

Yanğının səbəbi açıqlanmayıb. Daha əvvəl bildirilmişdi ki, burada Rusiya Si­lahlı Qüvvələri ilə “Vaqner” Özəl Hərbi Şirkəti arasında döyüşlər gedir. Bu, təs­diqlənməmiş məlumatdır. 

“Putin Kremldə iş başındadır”

Bu, Moskva vaxtı ilə saat 16:20-yə olan xəbərdir. Rusiya Prezidentinin söz­çüsü Dmitri Peskov göyərtəsində Vladi­mir Putinin olduğu iddia edilən təyyarə­nin Sankt-Peterburqa uçması ilə bağlı iddiaları təkzib edib. “Report” TASS-a istinadən xəbər verir ki, daha əvvəl bəzi teleqram kanalları belə bir iddia ilə çıxış etmişdilər. “Putin Kremldə iş başındadır”, – D.Peskov TASS-a bildirib.

Polislər “Vaqner” tərəfə keçiblər?

Rusiya Federasiyasında artıq on­larca təhlükəsizlik işçisi ölkənin hərbi rəhbərliyinə qarşı silahlı qiyam qaldıran “Vaqner” Özəl Hərbi Şirkətinin üzvlərini dəstəkləyib. Bunu Rusiyanın hərbi rəh­bərliyinə qarşı qiyama başlayan “Vaqner” muzdlu döyüşçülərinin başçısı bildirib. Y. Priqojin deyib ki, artıq 60-70 asayiş keşikçisi “Vaqner” tərəfinə keçib. Onun sözlərinə görə, Rusiya ordusunun yarısı “Vaqner”i dəstəkləməyə hazırdır. “Hərbi rəhbərliyin döyüşçülərə yalan məlumat verdiyi yerlərdə döyüşlər gedir və buna görə də atışmalar baş verir. Əsgərlər bizi milli qvardiya və polislər qarşılayan yerdə sevinclə əllərini yelləyirlər. Deyirlər ki, sizinlə bir yerdə olmaq istəyirik. Artıq 60-70 nəfər bizə qoşulub. Baxmayaraq ki, biz yolun azını qət etmişik”,– deyə Priqojin bildirib. Xəbərlərdə bildirilir ki, Priqojin tərəfindən üsyana təhrik faktı ilə bağlı vəziyyətin ciddiliyi və Rusiya Fede­rasiyasında qarşıdurmanın genişlənməsi təhlükəsi ilə əlaqədar ehtiyat tədbirlərin görülməsinə başlanıb.

Moskvada antiterror əməliyyatı rejimi

Rusiya paytaxtında təhlükəsizliyin gücləndirilməsinə yönəlmiş antiterror tədbirləri həyata keçirilir. Bu barədə Mos­kva şəhər meri Sergey Sobyanin bəyan edib: “Yollarda əlavə nəzarət tətbiq edilib. Kütləvi tədbirlərin keçirilməsi məhdudlaş­dırıla bilər. Xahiş edirəm, qəbul edilmiş tədbirlərə anlayışla yanaşın”. Son məlu­matlara görə, Moskva çayı üzərində nəq­liyyatın hərəkəti müvəqqəti dayandırılıb. Bununla bağlı yanlış xəbərlərə diqqəti çəkən S.Sobyanin bildirib: “Şəhərin gi­riş və çıxışlarında hərəkətin dayandırıl­ması ilə bağlı bizə də məlumatlar daxil olur. Amma bu məlumatlar həqiqətə uyğun deyil. Yoxlamaların həyata keçi­rilməsi üçün tədbirlərin gücləndirilməsi ilə əlaqədar nəqliyyatın hərəkətində çə­tinliklər yarana bilər. Amma şəhərə giriş və çıxışda heç bir məhdudiyyət yoxdur”. “Caucasian Live” Teleqram kanalının məlumatında deyilir: “Moskvada artıq “Vaqner”lə döyüşə hazırlıq gedir, paytaxt ətrafında səngərlər qazılır”. Telekanal bu­nunla bağlı video-kadrlar da paylaşıb. 

Priqojinin Putinə cavabı

“Vaqner” Özəl Hərbi Şirkətinin baş­çısı Yevgeni Priqojin Rusiya Prezidenti Vladimir Putinin video-müraciətinə reak­siya verib. “Heç kim Federal Təhlükəsiz­lik Xidmətinin başçısının təslim olmasını tələb etmir. Biz ölkənin korrupsiya içində yaşamasını istəmirik”, – deyən Y.Priqojin əlavə edib ki, Ukrayna ilə müharibə aparıl­dığı açıqlananda onlar vuruşublar: “Ancaq belə çıxır ki, hər şey oğurlanıb. İndi onlar mülki vətəndaşları vururlar, çünki içəri girə bilmirlər”. O, Rusiya Prezidentinin vətənə xəyanətlə bağlı fikrində yanıldığını söylə­yib: “Biz öz vətənimizin vətənpərvərləriyik. İstəmirik ki, ölkədə hiylə, korrupsiya və bürokratiya hökm sürsün”. Priqojin Putinin təslim olmaq tələbini rədd edib: “Biz tabe olmayacağıq”.

Hər 10 dəqiqədən bir Prezidentə məruzə edilir

“Müdafiə Nazirliyi, Federal Təh­lükəsizlik Xidməti, Daxili İşlər Nazirliyi, Rusiya Qvardiyası Prezident Vladimir Putinə silahlı üsyan cəhdinə qarşı gö­rülən tədbirlər barədə on dəqiqədən bir məruzə edirlər”. Bu barədə Rusiya lideri­nin mətbuat katibi Dmitri Peskov bildirib. Eyni zamanda, Moskvada təhlükəsizlik tədbirləri artırılıb və paytaxtın bütün ən mühüm – dövlət energetika və nəqliyyat infrastrukturu obyektləri ciddi mühafizəyə götürülüb.

“25 minlik ordu ilə Moskvaya doğru hərəkət edirik. Rostovda bizi qarşılayıb, qucaqladılar. Sona qədər gedirik. Biz uşaq qatili deyilik. Uşaq qatili Şoyqudur. O, 18 yaşlı uşaqları döyüş meydanına atır”. Bu açıqlamanı verən “Vaqner” Özəl Hərbi Şirkətinin başçısı Priqojin vurğula­yıb ki, Rusiyanın Baş qərargah rəisi Valeri Gerasimov təyyarələri havaya qaldırmaq və mülki əhali arasında hərəkət edən kolona atəş açmaq əmrini verib: “Pilot­lar əmrə tabe olmaqdan imtina ediblər. Ordu rəhbərliyi üçün mülki vətəndaşları öldürmək heç nədir”. Bu arada ölkənin Xarici Kəşfiyyat Xidmətinin rəisi Sergey Narışkinin açıqlaması yayılıb: “Hazırda vətəndaş müharibəsi başlatmaq cəhdləri iflasa uğrayır”.

Ərdoğan Putini dəstəklədi

Rusiya Prezidenti Vladimir Putinlə Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ər­doğan arasında telefon danışığı olub. Kremlin yaydığı rəsmi məlumatda bildi­rilib ki, Rusiya Prezidenti ölkədə silahlı qiyama cəhdlə bağlı Türkiyə Prezidenti­ni məlumatlandırıb. Telefon danışığında Rəcəb Tayyib Ərdoğan Rusiya rəhbərli­yinə tam dəstək verdiyini bildirib.

Moskva–Rostov yolu “betonlanıb”

TASS-ın yaydığı məlumata görə, “Vaqner”in hərbi texnikasından ibarət karvan Lipetsk vilayətinin ərazisin­də hərəkət edir. Vilayətin qubernatoru İqor Artamonov faktı təsdiqləyib. Onun sözlərinə görə, hüquq-mühafizə və re­gional hakimiyyət orqanları tərəfindən zəruri təhlükəsizlik tədbirləri görülür. “Report”un Rusiya bürosu xəbər verir ki, Moskvanın girişində Rostov istiqamə­tinə uzanan M-4 avtomobil yolunda hər­bi texnika yerləşdirilib, beton maneələr quraşdırılıb. Hərbçilər və polis Rusiya paytaxtına gedən avtomobillərə baxış keçirir.

Silahlı qiyamın hansı sonluqla bitəcə­yindən asılı olmayaraq, indidən birmənalı şəkildə deyə bilərik ki, bu, birbaşa Pre­zident Putinə qarşı yönəlib. Verilən son məlumatlardan belə nəticə hasil olur ki, artıq xəyanətkarların siyahısına düşən “Vaqner”in komandiri Priqojinin həbsinə və ya fiziki məhvinə hazırlıq görülür.

* * *

Belarus Prezidenti Aleksandr Luka­şenko “Vaqner” özəl hərbi şirkətinin rəh­bəri Yevgeni Priqojinlə danışıqlar aparıb.

Bu barədə Belarus liderinin mətbuat xidmətinin “Telegram” kanalı məlumat yayıb. Xəbər verilir ki, Priqojin Lukaşen­konun “Vaqner” qüvvələrinin hərəkətini dayandırmaq təklifini qəbul edib.

Lukaşenkonun gərginliyi azaltmaq üçün addım atmaq təklifini də Priqojin müsbət qarşılayıb.

Həmçinin, bildirilib ki, Lukaşenko Ru­siya Prezidentinin razılığı ilə Priqojinlə danışıqlar aparıb.

Dünyanın gözü Rusiyadadır

Ağ ev vəziyyəti diqqətlə izləyir 

ABŞ hakimiyyəti “Vaqner” Özəl Hər­bi Şirkətinin başçısı Yevgeni Priqojinin bəyanatlarından sonra Rusiyadakı və­ziyyəti diqqətlə izləyir. Dövlət katibi An­toni Blinken durumu “Böyük yeddilər”in xarici işlər nazirləri və Avropa İttifaqının (Aİ) xarici işlər və təhlükəsizlik siyasə­ti üzrə ali nümayəndəsi Josep Borrel ilə telefonla müzakirə edib. Bu barədə ABŞ Dövlət Departamentinin sözçüsü Metyu Miller danışıqların yekunlarına dair yazılı açıqlama verib: “Dövlət katibi Blinken Rusiyadakı mövcud vəziyyəti müzakirə etmək üçün bu gün Kanada, Fransa, Almaniya, İtaliya, Yaponiya, Böyük Britaniya və Aİ-nin xarici işlər və təhlükəsizlik siyasəti üzrə ali nümayən­dəsi ilə telefon danışıqları aparıb”.

Londondan reaksiya

Böyük Britaniyanın Baş naziri Rişi Sunak da Rusiyada “Vaqner”in qiya­mından danışıb. O, sözügedən məsələ­ni gün ərzində müttəfiqlərlə müzakirə edəcəyini söyləyib. Böyük Britaniya Mü­dafiə Nazirliyi isə “Vaqner”in qiyamını Rusiya hakimiyyətinin ən ciddi problemi kimi qiymətləndirib. Bu barədə nazirlik kəşfiyyat məlumatlarına əsasən bildirib. “Vaqner”lə Rusiya Müdafiə Nazirliyi ara­sındakı gərginlik açıq hərbi qarşıdurma­ya çevrilib: “Mövcud böhranın nəticəsi Rusiya təhlükəsizlik qüvvələrinin, o cümlədən Rusiya Milli Qvardiyasının fəaliyyətinin nəticəsindən asılıdır”. 

“Bu, ölkənin daxili işidir”

“Avropa İttifaqı Rusiyada baş verən­ləri diqqətlə izləyir”. Rusiyadakı silahlı qiyama münasibət bildirən Avropa İt­tifaqı Şurasının rəhbəri Şarl Mişel tvi­terdə bu sözləri yazıb. Rusiyada baş verən hadisələrin bu ölkənin daxili işi olduğunu vurğulayan cənab Mişel Ki­yevlə bağlı fikrilərini belə ifadə edib: “Ukraynaya dəstəyimiz sarsılmazdır”.

Astana da eyni mövqedədir

Qazaxıstan Prezidenti Kasım-Jo­mart Tokayev Rusiyadakı olayları baş verən hadisələri bu ölkənin daxili işi adlandırıb. “Tokayev qeyd edib ki, baş verən hadisələr Rusiyanın daxili işi­dir. Konstitusiya quruluşu və qanunun aliliyi ölkədə qanunun və asayişin qo­runması üçün zəruri şərtdir, cəmiyyətin təhlükəsizliyinin və onun uğurlu inkişa­fının əsasıdır”. Bu barədə Qazaxıstan Prezidentinin Mətbuat xidməti məlumat yayıb. Qeyd edək ki, bundan bir qədər əvvəl Rusiya Prezidenti Vladimir Putin Tokayevlə telefon danışığı aparıb və ona ölkədəki vəziyyət barədə məlumat verib.

Narahatedici ssenari ilə üz-üzəyik

“Rusiyada qeyri-sabitlik artır. Bu, bü­tün region üçün təhlükədir”. Bu sözləri İsveçin sabiq xarici işlər naziri Ann Linde özünün tviter səhifəsində yazıb. Onun sözlərinə görə, Rusiyada vəziyyət nara­hatedici ssenari üzrə inkişaf edir.

“Vaqner”in şansı yoxdur”

“Priqojinin bəzi yerlərdə məhdud qüvvəsi və gücü var. Kreml bu məhdud qüvvəyə qarşı birləşsə, məncə, “Vaq­ner”in şansı olmayacaq. Bu, sadəcə daxili siyasi böhran deyil, həm də Rusi­ya ərazisində hərbi əməliyyatlara səbəb ola biləcək böhrandır”. Bunu Bolqarıs­tan Prezidenti Rumen Radev deyib. O, həmçinin daxil olan məlumatların məhdudluğu səbəbindən baş verənlə­rin miqyasını müəyyən etməyin çətin olduğunu qeyd edib.

Hazırladı: İmran BƏDİRXANLI, “Xalq qəzeti”