“Qərbi Azərbaycan İcmasının yaradılması günün ən aktual məsələlərindən biridir. Xalqımız belə bir qurumun yaradılmasını çoxdan arzulayırdı”. AMEA Tarix İnstitutunun əməkdaşı Faiq İsmayılov bu açıqlamasına əlavə olaraq bildirdi:

– Qərbi Azərbaycan İcması 1989-cu ildən fəaliyyət göstərən “Azərbaycan Qaçqınlar Cəmiyyəti” İctimai Birliyinin hüquqi varisidir. Təşkilat 1989-cu ildən Qərbi Azərbaycan qaçqınlarının problem­ləri ilə məşğul olan və 1988–1991-ci illər­də qaçqın düşən azərbaycanlılar barədə faktların və sənədlərin toplandığı ictimai qurumdur.

Qərbi Azərbaycanda şəhərlərin, kənd­lərin əksəriyyətinin adları Azərbaycan mənşəlidir. Bu onu göstərir ki, indiki Er­mənistan ərazisində tarix boyu Azərbay­can xalqı yaşayıb. Bu insanlar 1988-ci ildən və ondan da əvvəl müxtəlif ərazilərə səpələniblər. Ötən əsrdə azərbaycanlıla­rın bu torpaqlardan deportasiyası və etnik təmizlənməsi baş verib. Bu rəqəm 2 mil­yondan çoxdur.

Hazırda əsas məqsəd bu insanların öz doğma yurd-yuvalarına qayıdışıdır. Bu baxımdan Qərbi Azərbaycan İcmasının üzərinə böyük vəzifələr düşür. Bundan başqa, Qərbi Azərbaycanda toponimləri­miz və yer adlarımız, demək olar ki, silinib. Bu adlar tarixin vurduğu möhürdür və onu silmək olmaz. Həmin ərazilərdə tarixi-mə­dəni abidələrimiz, çoxsaylı qalalarımız var. Təqribən, 7 karvansara, 391 məscid bizim tərəfimizdən qeydiyyata alınıb. Bü­tün bunlar Ermənistanın indiki və keçmiş rəhbərliyinin Azərbaycanın əleyhinə olan düşmənçilik siyasətinin nəticəsidir”.

Müsahibimiz daha sonra qeyd etdi ki, Qərbi Azərbaycanda yer-yurd adları­nın, toponimlərin dəyişdirilməsi Ermə­nistanın dövlət siyasəti olub və birbaşa dövlət cinayətidir. Ermənistan heç za­man bundan yaxa qurtara bilməz:

– Azərbaycan dövlət səviyyəsində Ermənistandan vurulan zərərə görə kom­pensasiya tələb edir. Soydaşlarımız o əra­zilərdə yaşayıb, öz əmlakı olub. Bu insan­lar orada öz yaşayışlarını təmin edərək, torpaqlarından gəlir götürürdülər. Həmin gəlirdən onlar 30 ildir məhrum olublar. Hesab edirəm ki, soydaşlarımızın aylıq və ya illik gəlirləri də yaşadıqları evlərin üzərinə gəlməli, kompensasiya şəklində Ermənistan dövlətindən tələb edilməlidir. Çünki azərbaycanlılar oradan zor gücünə çıxarılıb, etnik təmizləməyə məruz qalıb­lar. Əgər Ermənistan bunu ödəyə bilmirsə, ərazi ilə mübadilə edə bilər.

Ümumilikdə, isə bu həqiqətlər bey­nəlxalq təşkilatlara Qərbi Azərbaycan İcmasının dəstəyi ilə çatdırılmalı, soydaş­larımızın hüquqlarının bərpası məqsədilə beynəlxalq məhkəmələrə müraciət edil­məlidir. Uzun illərdir ki, azərbaycanlıların hüquqları pozulur. Bunun son nəticəsi olmalıdır.

Hazırladı: T. RÜSTƏMLİ, “Xalq qəzeti”