Antiinhisar və İstehlak Bazarına Nəzarət Dövlət Agentliyinin yenidən təşkili ciddi yeniliklər yaradacaq

Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev “Antiinhisar və istehlak bazarına nəzarət sahələrində idarəetmənin təkmilləşdirilməsi ilə bağlı əlavə tədbirlər haqqında” 27 avqust 2024-cü il tarixli fərman imzalayıb. Sənədə görə, İqtisadiyyat Nazirliyi yanında Antiinhisar və İstehlak Bazarına Nəzarət Dövlət Xidmətinin əsasında Azərbaycan Prezidenti yanında Antiinhisar və İstehlak Ba­zarına Nəzarət Dövlət Agentliyi yaradılıb.

Fərmanla müəyyən edilib ki, adıçə­kilən agentlik antiinhisar, haqsız rəqabət, dövlət satınalmaları, reklam (açıq məkanda reklam istisna olmaqla), standartlaşdırma, metrologiya, texniki tənzimləmə, uyğun­luğun qiymətləndirilməsi, akkreditasiya, keyfiyyətin idarə edilməsi, istehlakçıların hüquqlarının müdafiəsi və istehlak baza­rına nəzarət sahələrində dövlət nəzarətini və tənzimləməsini həyata keçirən mərkəzi icra hakimiyyəti orqanıdır. 

Nazirlər Kabinetinə Azərbaycan Pre­zidenti yanında Antiinhisar və İstehlak Bazarına Nəzarət Dövlət Agentliyinin əsasnaməsinin layihəsini, strukturu və iş­çilərinin say həddi barədə təkliflərini 2 ay müddətində, eləcə də qurumun yaradılması ilə əlaqədar normativ hüquqi aktların uy­ğunlaşdırılması ilə bağlı təkliflərini 3 ay müddətində hazırlayıb ölkə Prezidentinə təqdim edilməsi tapşırılıb.

Bundan başqa, Nazirlər Kabineti Anti­inhisar və İstehlak Bazarına Nəzarət Döv­lət Xidmətinin balansındakı dövlət əmla­kının yeni yaradılan agentliyin balansına verilməsini təmin etməli və Azərbaycan Prezidentinin 26 dekabr 2023-cü il tarixli “Azərbaycan Respublikasının 2024-cü il dövlət büdcəsi haqqında” qanunun tətbiqi ilə bağlı fərmanında adıçəkilən Xidmət üçün nəzərdə tutulmuş maliyyələşmənin qalıq hissəsinin yeni yaradılan agentliyə ayrılmasını gerçəkləşdirməlidir.

Auditorlar Palatasının sədri, profes­sor Vahid Novruzov dövlət başçısı İlham Əliyevin imzaladığı sözügedən fərmanla bağlı mediaya bildirib ki, sənədə əsasən, antiinhisar, haqsız rəqabət, dövlət satınal­maları, standartlaşma, uyğunluğun qiy­mətləndirilməsi, keyfiyyətin idarəedilmə­si, istehlakçıların hüquqlarının müdafiə olunması, istehlak bazarlarına nəzarət və digər sahələrdə dövlət nəzarətinin, eləcə də tənzimlənməsinin təkmilləşdirilməsi məqsədilə Antiinhisar və İstehlak Bazarına Nəzarət Dövlət Agentliyinin yaradılması qərara alınıb. Təbii ki, bu istiqamətlər içə­risində mühüm önəm daşıyan ən əsas amil iqtisadiyyatda sağlam rəqabətin reallaşdı­rılmasına nail olmaqdır. Bazar iqtisadiyya­tı şəraitində sağlam rəqabətin inkişafın və səmərəliliyin yüksəldilməsinin əsas cəhət­lərindən biri olması inkar olunmaz fakt kimi qəbul edilib. 

Yeri gəlmişkən, xatırladaq ki, istər yeni qəbul edilən Rəqabət Məcəlləsində, istərsə də “Rəqabətin inkişafı və inhisarçılıq fəa­liyyətinin qarşısının alınmasına dair Milli Fəaliyyət Proqramı”da respublikamızda rəqabətə davamlı milli iqtisadiyyatın yara­dılması, rəqabətlilik mühitinin təminində korrupsiyaya qarşı mübarizənin güclən­dirilməsi, rəqəmsal iqtisadiyyatda rəqabət siyasətinə rəqəmsal baxışın diqqət mərkə­zində saxlanılması kimi məsələlərə böyük əhəmiyyət verilib. Bundan başqa, adları çəkilən sənədlərdə istehlak bazarında rəqa­bət üstünlüyünün gerçəkləşdirilməsinə, eyni zamanda, müəssisələrin rəqabətqabi­liyyətliliyinin və dayanıqlılığının rəqəmsal transformasiya texnologiyaları vasitəsilə yüksəldilməsinə həlledici vasitə kimi ya­naşılıb.

Onu da deyək ki, Prezident İlham Əliyevin 2021-ci il 2 fevral tarixli Sərən­camı ilə təsdiq edilən “Azərbaycan 2030: sosial-iqtisadi inkişafa dair Milli Prio­ritetləri”n ikisi məhz rəqabətin inkişafı problemlərini özlərində ehtiva edir. Bura­da şəffaflığın artırılması, haqsız rəqabətin qarşısının alınması, rəqabətə davamlılıq, sağlam rəqabət qaydalarının müəyyənləş­dirilməsi, rəqabət mühitinin təmin edil­məsi qarşıya mühüm vəzifələr kimi qo­yulub. 

Yeni sosial – iqtisadi çağırışlara cavab vermək, dayanıqlı və rəqabətqabiliyyətli iqtisadi inkişafı gerçəkləşdirmək, müasir tənzimləmə metodlarının tətbiqi zərurətin­dən irəli gələrək hazırlanan Rəqabət Mə­cəlləsində sahibkarların sağlam rəqabət şə­raitində fəaliyyətinin reallaşdırılması önə çəkilib. Bundan başqa, məcəllədə kartel tipli əlaqələrin qarşısının alınması, təbii in­hisar subyektlərinin fəaliyyətinə səmərəli nəzarətin təşkil edilməsi, haqsız rəqabət və hökmran mövqedən sui-istifadə hallarının aradan qaldırılması ilə bağlı məsələlərə dair tənzimləmə alətləri də diqqətdə sax­lanılıb. 

Rəqabət Məcəlləsində sahibkarlığın inkişafını stimullaşdıracaq digər məqam­lar da diqqət çəkir. Bu məqamlar vergi, gömrük, dövlət satınalmaları və iqtisadi subyektlərlə qarşılıqlı əlaqədə olan digər dövlət sektorlarında şəffaflıq və ədalətlili­yin təminini, ilk növbədə, rəqabət mühitini gücləndirir. Bu həm də sahibkarlıq fəa­liyyətinin qanun çərçivəsində qurulması, iqtisadiyyatın əsaslarının möhkəmlənməsi baxımından da zəruri şərtlərdən biridir. Çünki sağlam rəqabətli iqtisadiyyat həm xalqın rifah səviyyəsini yüksəldir, həm də xaricdən ölkəyə investisiya axınının miq­yasını genişləndirir. 

Beləliklə, yeni Rəqabət Məcəlləsinin tətbiqi ölkə iqtisadiyyatına, o cümlədən biznes imkanlarının səmərəliliyinə müsbət təsir göstərəcək, idxal-ixrac potensialını daha da gücləndirəcək. Digər tərəfdən bu, ölkədə monopoliyanın təsirlərinin aradan qaldırılmasını və bazar payının azaldıl­masını şərtləndirəcək. Nəticə etibarilə Rəqabət Məcəlləsi respublikada rəqabət mühitinin daha da müsbət istiqamətə də­yişməsinə, onun liberallaşmasına əlverişli şərait yaradacaq. Bu isə qiymətlərin daha sabit qalmasını gerçəkləşdirəcək və süni bahalaşmanın qarşısını alacaq.

Azərbaycan Prezidenti yanında Antiin­hisar və İstehlak Bazarına Nəzarət Dövlət Agentliyinin yaradılmasını şərh edən iqti­sadçı-ekspert Eldəniz Əmirovun sözlərinə görə, rəqabət mühitinin qorunması və ən əsası da təkcə inhisarçılara və rəqabəti po­zan sahibkarlara qarşı deyil, həm də dövlət qurumlarının rəqabəti pozan davranışları­nın qarşısının alınması üçün rəqabət orqa­nına daha yüksək səlahiyyətlər verilməli idi. 

Artıq ölkə başçısı həmin qurumun əsasında birbaşa Prezidentə tabe olan Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Antiinhisar və İstehlak Bazarına Nəzarət Dövlət Agentliyi yaradıb. Süni qiymət artımlarının qarşısını almaq, haqsız rəqabəti və ədalətsiz bazar şərtlərini ara­dan qaldırmaq, idxal “monopoliyası” ilə mübarizə aparmaq, manipulyasiyaların və spekulyasiyaların qarşısını almaq və onlar­la digər böyük işlər görmək məhz bu yeni agentliyin vəzifə öhdəlikləri olacaq.