İlin əvvəlindən dövriyyə ikiqat artaraq 6,7 milyard dollara yüksəlib

Bakıda Türkiyə və Azərbaycan İş Adamları Birliyinin təşkilatçılığı ilə “Heydər Əliyev 100 – Bir millət, iki dövlətin iş dünyası” mövzusunda keçirilən konfransda qardaş və dost ölkə ilə əlaqələrin daim yüksələn xətlə inkişaf etdiyi bildirilib. Eyni zamanda, həm regionun, həm də Avropanın enerji təhlükəsizliyinin təmin olunmasına töhfə verən TANAP-ın və Bakı–Tbilisi–Qars dəmir yolu layihəsinin uğurla fəaliyyət göstərdiyi diqqətə çatdırılıb. 

Xüsusi olaraq vurğulanıb ki, heç bir xarici şirkətin və beynəlxalq maliyyə təşkilatının iştirakı olmadan, məhz Azər­baycanın təşəbbüsü ilə gerçəkləşdirilən Bakı–Tbilisi–Qars dəmir yolu layihəsi Şərq-Qərb Nəqliyyat Dəhlizinin fəaliyyə­tinin canlandırılmasına, yükdaşımaların əhəmiyyətli dərəcədə artmasına və nəti­cə etibarilə regonal inkişafın sürətlənmə­sinə gətirib çıxarıb. 

Məlum olduğu kimi, hazırda qardaş Türkiyə Cümhuriyyəti, həm də ölkəmi­zin əsas ticarət tərəfdaşlarından biridir. Hazırda Türkiyənin həm idxalda, həm ix­racda, həm də ikitərəfli dövriyyədə ölkə­mizin ikinci əsas ticarət tərəfdaşı olması da bunu sübut edir. İki qardaş ölkə ara­sında ticarət əlaqələri isə davamlı olaraq artmaqdadır. Belə ki, 2022-ci ildə ölkələri­miz arasında ticarət dövriyyəsi əvvəlki ilə nisbətən 7,9 faiz artaraq 3,3 milyard ABŞ dolları təşkil edib. 2023-cü ilin yanvar-okt­yabr aylarında isə bu göstərici 6,7 milyard dollara çatıb. Bununla belə, ölkələrimiz arasında ticarət əlaqələrinin daha da ar­tırılması üçün imkanlar olduqca genişdir. 

Təsadüfi deyil ki, Bakıda keçirilən “Heydər Əliyev 100 – Bir millət, iki dövlə­tin iş dünyası" mövzusundakı konfransda Türkiyənin Azərbaycandakı səfiri Cahit Bağçı bu rəqəmin ilin sonunadək daha 20 faiz artırılacağını bəyan edib. Səfirin sözlərinə görə, 2023-cü ilin sonunadək ölkələrimiz arasında ticarət dövriyyəsi 7,5 milyard dollara çatdırılacaq. 

Türkiyə ilə Azərbaycan arasında mü­nasibətlərin bütün sahələrdə inkişaf etdi­yini vurğulayan Cahit Bağçı bu məsələdə iqtisadi əməkdaşlığın xüsusi yer tutduğu­nu diqqətə çatdırıb. O deyib ki, əsas hə­dəf Azərbaycanla ticarət dövriyyəsinin 15 milyard dollara çatdırılmasıdır və mövcud rəqəmlər bu hədəfə gedən yolun yarısın­da olduğumuzu göstərir. Türkiyə, həm də Azərbaycanın qeyri-neft məhsullarının əsas alıcısıdır. Təkcə onu qeyd etmək kifayətdir ki, cari ilin oktyabr ayında Azər­baycanın bu növ məhsullar ixrac etdiyi ölkələrin siyahısında 44,1 milyon dollarlıq göstərici ilə Türkiyə ikinci yeri tutub. Bü­tövlükdə isə, bu ilin yanvar-oktyabr ayla­rında qardaş ölkəyə 675,9 milyon dollar­lıq qeyri-neft malları göndərilib. 

Yeri gəlmişkən, Türkiyə – Azərbaycan Dostluq, Əməkdaşlıq və Həmrəylik Fon­dunun İdarə Heyətinin üzvü Selçuk Akat bir qədər əvvəl ölkələrimiz arasında bu ilin aprel ayında imzalanmış Preferensial Ticarət Sazişinin əhatə dairəsinin geniş­ləndirilməsi ilə bağlı protokolu xatırlada­raq bildirib ki, sənədə əsasən, mövcud siyahıya bəzi kənd təsərrüfatı və sənaye məhsulları əlavə edilib və onlara qarşılıqlı güzəştlərin tətbiqi nəzərdə tutulur. Bu isə, iki ölkə başçısının ticarət dövriyyəsinin həcminin 15 milyard dollaradək artırıl­ması ilə bağlı qarşıya qoyduğu hədəflərə çatması üçün mühüm addımdır.

“Heydər Əliyev 100 – Bir millət, iki dövlətin iş dünyası" mövzusundakı kon­fransda, həmçinin Türkiyənin neft və təbii qaza olan tələbatının ödənilməsi baxımından qardaş ölkə Azərbaycanın birinci yerə yüksəldiyi və digər tərəfdən, respublikamızın Qərbə enerji ixracında Türkiyənin mühüm körpü rolu oynadığı xatırladılıb. 

Bu gün, həm də ölkələrimiz arasında investisiyaların mübadiləsi sahəsində də əməkdaşlıq da ən yüksək səviyyədədir. Belə ki, hazırda qardaş ölkənin respubli­kamıza yatırdığı, o cümlədən Azərbayca­nın Türkiyəyə yönəltdiyi investisiya xarici dövlətlərə yatırılan investisiyalarla müqa­yisədə birinci yerdədir. Ötən müddətdə Azərbaycan Türkiyə iqtisadiyyatına 20 milyard dollara qədər investisiya yatırıb. Yeri gəlmişkən, SOCAR-ın 2018-ci ilin sentyabr ayında 6,3 milyard dollar kapi­talla Türkiyənin İzmir şəhərinin Əliağa rayonunda “Petkim” neft-kimya komplek­sinin ərazisində inşasını tamamlayaraq istifadəyə verdiyi “Star” neft emalı zavodu Türkiyəyə birdəfəlik yatırılan ən böyük in­vestisiya hesab olunur. 

Türkiyədən Azərbaycana yönəldilən birbaşa investisiyaların həcmi isə 15,2 milyard dollar təşkil edib. Bunun da 11,7 milyard dolları neft-qaz sektorunun, 3,5 milyard dolları isə qeyri-neft sektorunun payına düşür. Türk şirkətləri, əsasən, enerji, sənaye, telekommunikasiya, bank və sığorta, inşaat, nəqliyyat, qida, yüngül sənaye (tekstil) və səhiyyə kimi sahələr­də fəaliyyət göstərir. Bütövlükdə isə, bu il dekabrın 1-nə olan məlumata görə, Azər­baycanda 5678 Türkiyə investisiyalı kom­mersiya qurumu qeydiyyatdadır. Onların da 4019-u sənaye, kənd təsərrüfatı, nəq­liyyat, tikinti, ticarət, xidmət sektorlarında aktiv fəaliyyət göstərir. Türkiyə şirkətləri, həmçinin Azərbaycanın işğaldan azad edilmiş ərazilərinin bərpasında da xüsu­si fəallıq göstərirlər. İndi qardaş ölkənin şirkətləri tərəfindən həmin ərazilərdə müxtəlif istiqamətlər üzrə 107 layihə hə­yata keçirilir. 

Hazırda Türkiyədə Azərbaycan sər­mayəli 2 mindən artıq şirkət fəaliyyət göstərir. Ümumilikdə, Türkiyəyə inves­tisiya qoyan azərbaycanlı iş adamları həm firma sayı, həm də investisiya həc­mi baxımından Mərkəzi Asiya və Qafqaz ölkələri arasında ilk yerdədir.

Qeyd etdiyimiz kimi, Azərbaycan– Türkiyə iqtisadi əməkdaşlığı ikitərəf­li məsələlərlə yanaşı, regional iqtisadi əməkdaşlıq sahələrini də əhatə edir. Ötən müddətdə iki dövlətin birgə həya­ta keçirdikləri fəaliyyətin nəticəsi olaraq beynəlxalq əhəmiyyətli bir sıra regional layihələr icra olunub. Bu baxımdan Bakı–Tbilisi–Ceyhan neft kəməri, Bakı–Tbilisi–Ərzurum qaz kəməri, Trans–Anadolu təbii qaz boru xətti, Trans–Adriatik boru xətti və Bakı–Tbilisi–Qars dəmir yolu xətti layihələri regional əməkdaşlığın bariz nü­munələri kimi diqqət çəkir. 

Yeri gəlmişkən, Milli Məclisin deputatı, iqtisadçı alim Vüqar Bayramov bildirib ki, iki dövlətin qardaşlıq münasibətləri digər ölkələr üçün də bir nümunədir. 2023-cü ilin geridə qalan aylarında ticarət döv­riyyəsində artım tendensiyasının davam etməsi də bunun məntiqi nəticəsidir. Eyni zamanda, Türkiyənin Azərbaycanın ən böyük iqtisadi tərəfdaşlarından biri ol­duğunu vurğulayan deputatın sözlərinə görə, hazırda ölkələrimiz arasında iqti­sadi əlaqələr bütün istiqamətlərdə inkişaf etməkdədir. Bu isə daha güclü Türk dün­yası deməkdir.

Mirbağır YAQUBZADƏ
XQ