Rusiya, Çin və İran Atom Enerjisi üzrə Beynəlxalq Agentliyin (MAQATE) Rəhbərlər Şurasının altıncı iclasının gündəliyi çərçivəsində birgə bəyanat yayıb. Onlar bildiriblər ki, Qərb “siyasi iradə nümayiş etdirməli” və İranla nüvə sazişini (Birgə Hərtərəfli Fəaliyyət Planı; JCPOA) bərpa etmək üçün addımlar atmalıdır.

Bir gün əvvəl, iyunun 4-də Fransa, Almaniya və Böyük Britaniya MAQATE-nin Rəhbərlər Şurasının iclasına İranla bağlı qətnamə təqdim ediblər. Onun mətni dərc olunmayıb, lakin sənəd layihəsindən çıxarışlar mediaya sızıb. Nəşrlərdən belə nəticə çıxır ki, qətnamə İranı MAQATE ilə tam əməkdaşlıq etmək istəmədiyinə görə pisləyir və onun hakimiyyətini daha şəffaf olmağa çağırır.

“Ölkələrimiz JCPOA-ya ardıcıl olaraq güclü dəstək verib. ABŞ-ın qeyri-qanuni və birtərəfli şəkildə bu sazişdən çıxdığı 2018-ci ildən bəri nüvə sazişinə dəstək dəyişməyib və birtərəfli qeyri-qanuni sanksiyaların tətbiqi və İrana maksimum təzyiq siyasətinin həyata keçirilməsi bu saziş üçün dönüş nöqtəsi oldu”. Bu barədə İranın Tasnim agentliyinə istinadən Rusiya, Çin və İranın bəyanatında deyilir. 

Sənəddə qeyd edilir ki, JCPOA-nın digər iştirakçıları - Fransa, Almaniya, Böyük Britaniya və ABŞ - "təəssüf ki" "öz siyasi mülahizələrinə" görə sövdələşmənin bərpası ilə bağlı suallara məhəl qoymurlar. "ÇXR, İran və Rusiya Federasiyası hesab edir ki, JCPOA-nın müddəaları BMT Təhlükəsizlik Şurasının qətnaməsinə uyğun olaraq qüvvədə qalır".

2015-ci ilin iyulunda İran, Böyük Britaniya, Almaniya, Çin, Rusiya, ABŞ və Fransa tərəfindən birgə hərtərəfli fəaliyyət planı razılaşdırılıb. Razılaşmanın bir hissəsi olaraq Tehran ona qarşı beynəlxalq sanksiyaların ləğvi müqabilində nüvə proqramını məhdudlaşdırmağa razılaşıb. Lakin 2018-ci ildə ABŞ İrana qarşı sanksiyaları geri qaytararaq JCPOA-dan çıxıB. Bir il sonra Tehran saziş üzrə bir sıra öhdəliklərdən, o cümlədən uranın zənginləşdirilməsi səviyyəsinin artırılması və ehtiyatlarının artırılmasından imtina etmək qərarına gəlib.

S.ELAY

XQ