Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğanın Litvanın paytaxtı Vilnüsdə keçirilən NATO Zirvə toplantısında verdiyi açıqlamalar beynəlxalq aləmin gündəmində olub. Dünya zirvədə çıxarılan qərarlardan danışarkən ilk “F-16” açıqlamasını ABŞ Prezidenti Co Bayden verdi. “Avro-Atlantik bölgədə çəkindirmə və müdafiəni inkişaf etdirmək üçün Prezident Ərdoğan və Türkiyə ilə işləməyə hazıram”– açıqlaması ilə çıxış etdi. 

Dövlət Departamentinin sözçüsü Met­yu Miller isə mətbuat konfransında jurna­listlərin suallarını cavablandırarkən bildirdi ki, İsveçin NATO üzvlüyü və “F-16”ların satışı ayrı-ayrı məsələdir. “Bir müddətdir ki, “F-16” satışında Türkiyəni dəstəklədi­yimizi açıq şəkildə bildiririk və bu barədə onlara özəl görüşlərdə deyirik. Ancaq biz bu məsələnin İsveçin NATO-ya üzvlüyü ilə bağlı olduğuna hər nə qədər inanmasaq da, bir qrup Konqres üzvü var ki, bunun NATO üzvlüyü ilə əlaqəli olduğuna ina­nırlar. Birləşmiş Ştatlar Türkiyənin Avropa İttifaqına üzvlük istəklərini həmişə dəstək­ləyib və dəstəkləməkdə davam edir. Tür­kiyənin üzvlük iddiası və prosesi Aİ və Türkiyə arasında olan bir məsələdir. Bizim diqqətimiz isə NATO-ya üzv olmağa hazır olan İsveçə yönəlib”.

Daha sonra Ağ evin milli təhlükəsizlik üzrə müşaviri Cek Sallivan deyib: “Bay­den “F-16” ların satışı məsələsini Kon-qreslə məsləhətləşərək qırıcıları Tür­kiyəyə göndərməyi planlaşdırır. Dövlət başçısı bir neçə ay ərzində “F-16” hər­bi təyyarələrinin Türkiyəyə tədarükünün tərəfdarı olduğunu birmənalı şəkildə qeyd edib və bu, bizim milli maraqlarımıza ca­vab verir. Türkiyənin potensialının artması NATO-nun marağındadır”.

“F-16” qırıcılarının Türkiyəyə satışının qəti əleyhinə olan ABŞ Senatının Xarici Əlaqələr Komitəsinin sədri Robert Menen­des də açıqlama ilə çıxış edib. O bildirib ki, hazırda ABŞ Senatının Xarici Əlaqələr Komitəsi Prezident Administrasiyası ilə danışıqlar aparır və gələn həftə ərzində “F-16” qırıcılarının Türkiyəyə satılması ilə bağlı qərar verilə bilər. Lakin Robert Me­nendes bu məsələnin Ankaranın İsveçin NATO-ya üzvlüyünə razılıq verməyi ilə bağlı olub-olmadığı məsələsinə aydınlıq gətirməyib. 

Ağ evdən sonra diqqətçəkən bir açıq­lama da NATO-dan gəldi. NATO-nun Baş katibi Yens Stoltenberq deyib: “Türkiyə açıq şəkildə bildirdi ki, “F-16” tədarükü məsələsi İsveçlə bağlı sövdələşmənin bir hissəsi deyil. Lakin bu razılaşmaların bir hissəsi olaraq Türkiyəyə silah tədarükünə qoyulan məhdudiyyətlər aradan qaldırı­lıb”.

NATO-nun Baş katibi daha sonra de­yib ki, İsveçin NATO-ya qəbulu ilə bağlı protokol yaxın vaxtlarda Türkiyə parla­mentinə təqdim olunacaq, lakin ölkənin qanunvericilik məclisi bu həftə yay tətilinə getdiyi üçün sənəd, çox güman ki, payız sessiyasında təsdiqlənəcək. Türkiyə par­lamentinin payız sessiyası oktyabrın 1-də başlayır”.

Türkiyədən sonra Macarıstan da İsve­çin NATO-ya üzvlüyünə razılıq verib. Eks­pertlər bunu “Alyansın birliyinin sübutu” kimi dəyərləndirirlər.

Xatırladaq ki, Türkiyə ABŞ-dan 40 ədəd “F-16 Block 70” təyyarəsi və öz ar­senalındakı “F-16” qırıcılarının modernizə edilməsi üçün 80 dəst “Block 70” kompo­nenti istəyib. Lakin Amerika qanunvericilə­ri ABŞ silahlarının digər ölkəyə satılması­na mane ola bilərlər. Dövlət katibi Entoni Blinkenin sözlərinə görə, Konqresin bəzi üzvləri Türkiyəyə silah tədarükünü İsveçin NATO üzvlüyü ilə bağlı Ankaranın addım­larına bağlamağa çağırır. 

Qeyd edək ki, dünən Litvanın paytax­tı Vilnüs şəhərində NATO-nun sammiti başlayıb. NATO-nun Baş katibi Yens Stol­tenberqin sözlərinə görə, bu sammit mü­zakirə olunacaq bir çox məsələlərlə bağlı tarixi toplantıdır. Bura İsveçin alyansa üzv­lüyü, Ukraynaya dəstək, üzv ölkələrin mü­dafiə öhdəliyinin artırılması kimi məsələlər daxildir. O deyib: “Sammitdə Ukraynaya gələcək dəstək barədə də qərarlar qəbul ediləcək, biz Kiyevə əlavə hərbi dəstək göstərməyi öhdəmizə götürürük”.

Pünhan ƏFƏNDİYEV, “Xalq qəzeti”