İqtisadi İslahatların Təhlili və Kommunikasiya Mərkəzi (İİTKM) Türk Dövlətləri Təşkilatının (TDT) katibliyi ilə birlikdə “Türk iqtisadi icmalı”nın 2023-cü ilin ilk sayını səkkiz dildə təqdim edib. Budəfəki statistik bülletendə cari ilin yanvar-mart aylarının əsas iqtisadi göstəriciləri öz əksini tapıb. 

İcmalın birinci bölməsində TDT-nin üzv və müşahidəçi ölkələrinə dair ümumi baxış təqdim olunub, onların ərazi, əha­li, ümumi daxili məhsul (ÜDM) və ticarət dövriyyəsi üzrə ümumiləşdirilmiş göstəri­ciləri və dünyadakı payı diqqətə çatdırılıb. Həmçinin türk ölkələrinin ÜDM artımları­nın müqayisəsi aparılıb. Eyni zamanda, türk dünyasından keçən mövcud və plan­laşdırılan nəqliyyat dəhlizləri əks etdirilib. 

İcmalın ümumi baxış statistikasında göstərilib ki, 2021-ci il üzrə türk dövlət­lərində ÜDM 1 trilyon 383 milyard ABŞ dolları, ticarət dövriyyəsi isə 8 milyard 55,7 milyon ABŞ dolları təşkil edib. Cari ilin ilk rübündə Özbəkistan iqtisadiyyatı 5,5 faiz, Qazaxıstan iqtisadiyyatı 4,9 faiz, Qırğızıstan iqtisadiyyatı 4,6 faiz, Türkiyə iqtisadiyyatı 4 faiz, Azərbaycan iqtisadiy­yatı isə 0,4 faiz böyüyüb. 

TDT-də müşahidəçi qismində təmsil olunan Macarıstanda isə hesabat döv­ründə 0,9 faiz iqtisadi geriləmə qeydə alı­nıb. Dövlət büdcəsinin gəlirlərinin artımı baxımından ən yaxşı göstərici 75,1 faizlə Türkiyə olub. Türkiyənin dövlət büdcəsi­nin gəlirləri 2023-cü ilin ilk rübündə 53 milyard 811,7 milyon ABŞ dolları olub. 

Xarici ticarətdə ən yüksək saldoya Qazaxıstan (ticarət balansı 4 milyard 757,7 milyon ABŞ dolları) və Azərbaycan (ticarət balansı 4 milyard 209,5 milyon ABŞ dolları) malik olub. 

2023-ci ilin ilk rübü ərzində TDT-nin üzv ölkələrinin hər birində əsas kapitala yönələn vəsaitlərdə artım müşahidə edi­lib. 

Qeyd edək ki, icmalın ikinci bölmə­sində Azərbaycan, Qazaxıstan, Qırğızıs­tan, Türkiyə, Özbəkistan və Macarıstanın 2023-cü ilin ilk rübü üzrə, Şimali Kipr Türk Respublikasının isə 2021-ci il üzrə əsas makroiqtisadi göstəriciləri müqayisəli şə­kildə təqdim olunub. 

“Türk iqtisadi icmalı”nın budəfəki sa­yında ilk dəfə olaraq türk dünyasından keçən Şərq-Qərb və Şimal-Cənub nəqliy­yat dəhlizləri də göstərilir. Nəqliyyat dəh­lizlərinin arteriyalar üzrə şaxələndirilməsi Avrasiya regionunda nəqliyyat daşımala­rında türk dünyasının mövcud potensia­lından xəbər verir.

Sonda xatırladaq ki, Azərbaycanın TDT-nin üzv və müşahidəçi dövlətlər­lə genişlənən əlaqələri müvafiq strate­ji tərəfdaşlıq haqqında bəyannamələr əsasında həyata keçirilir. İkitərəfli kon­tekstdə möhkəmlənən bu əməkdaşlıq sonda vahid mərkəzdə birləşərək vahid gücə çevrilir. Bütün bunların təməlində isə Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin və Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ər­doğanla şəxsi təşəbbüsləri və qətiyyəti dayanır. 

Təşkilatda təmsil olunan ölkələr ara­sında həm çoxtərəfli, həm də ikitərəfli for­matlarda əməkdaşlıq əlaqələri qurulub. İndiyədək vaxtaşırı iqtisadi münasibətlər çərçivəsində bu birliyə üzv dövlətlərin müvafiq qurumlarının yüksək səviyyəli rəsmiləri arasında çoxsaylı görüşlər ke­çirilib, bir neçə biznes forum gerçəkləş­dirilib. Bu görüşlər və biznes forumlarda quruma üzv dövlətlərin iqtisadi imkanları, əməkdaşlıq sahələri təqdim olunub. O cümlədən, investisiya mühitinin yaxşılaş­dırılması, iqtisadiyyatın şaxələndirilməsi və sahibkarlıq üzrə işçi qruplarının yara­dılması haqqında qəbul edilən qərarlar müsbət nəticələrlə diqqət çəkib. 

V.BAYRAMOV, “Xalq qəzeti”