Bir neçə gündür ki, qlobal mediada Ukraynanın genişmiqyası əks-hücuma keçdiyi barədə xəbərlər dolaşırdı. Bu məlumatlar rəsmi Kiyev tərəfindən nə təsdiq, nə də təkzib olunurdu. Nəhayət, dünən Prezident Volodimir Zelenski ölkəsinin Rusiyaya qarşı əks-hücuma keçdiyini təsdiqləyib. Məlumatı UNİAN agentliyi yayıb. 

Dövlət başçısı deyib: “Kiyevin uzun müddətdir ki, Ukraynanın Rusiyanın işğal etdiyi əraziləri geri almaq üçün əks-hücuma hazırlaşdığı ehtimal olu­nurdu. Bəli, hazırda əks-hücum və mü­dafiə tədbirləri həyata keçirilir”. Lakin Prezident hərbi əməliyyatların hazırda hansı mərhələdə olduğunu açıqlama­yıb.

Qərb analitikləri Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin hücum əməliyyatından sonra üç mümkün ssenaridən söz açır­lar. Böyük Britaniyanın “Ekonomist” nəşri yazır ki, birinci ssenari üzrə Uk­rayna ciddi irəliləyişə nail olacaq və ölkənin şərqindəki ərazilərinin böyük bir hissəsini azad edəcək, üstəlik Krımı geri qaytarmaq üçün hücuma hazırla­şacaq. 

Belə bir ciddi itkilərdən sonra Ru­siyada hakimiyyət dəyişikliyinin baş verəcəyi qaçılmaz olacaq. Qərb üçün bu ssenari çox arzuolunandır. Lakin hadisələrin belə gedişi Rusiyada xaos yarada və nüvə arsenalına nəzarət iti­rilə bilər.

İkinci variant isə budur ki, Ukrayna­nın əks-hücumu nəticəsində Rusiya az itki verir və Kremldəki hazırkı iqtidarın mövqeləri yalnız müəyyən qədər zəif­ləmiş olur. 

Ukrayna və Qərb üçün ən ağır hesab olunan ssenari isə budur ki, əks-hücum uğurlu alınmır, hərbi əmə­liyyatlar dalana dirənir və Rusiya zəbt etdiyi torpaqları özündə saxlayır. Bu, variant Qərbin Ukraynanın uğuruna olan inamını sarsıda və Putinin haki­miyyətini gücləndirə bilər. 

Siyasi təhlilçilər vurğulayırlar ki, Rusiya hakimiyyəti hələ də Ukraynanı özünə tabe etmək, Kiyevdə əldəqa­yırma rejim qurmaq planlarından əl çəkməyib. Bunun üçün Kreml mü­naqişənin uzun aylar və hətta illər boyu uzanmasında maraqlıdır. 

“Ekonomist” nəşri həmçinin yazır ki, müharibənin uzanmasının qarşısını almaq üçün Ukrayna ordusu cəbhədə mütləq nəzərəçarpan uğurlar əldə et­məli, eyni zamanda Qərb Ukraynaya hərtərəfli yardımları artırmalıdır: “Əgər Qərb Ukraynanın müdafiəsinə və bu ölkənin dağıdılmış infrastrukturunun bərpasına uzunmüddətli və hüquqi əsaslandırılmış zəmanətlər verərsə, Kremlin Qərbin “bezməsi” ilə bağlı ümidləri yoxa çıxa bilər.

Hazırda oxucuları ən çox cəbhədə yaranmış real vəziyyət maraqlandırır. Son məlumatlara əsasən, Ukrayna qoşunları şərqdə Baxmut, cənubda isə Zaporojye yaxınlığında az da olsa irəliləyirlər və Rusiyanın müdafiə isteh­kamlarına uzaq məsafədən hücumlar təşkil edirlər.

Ukrayna iddia edir ki, bu ölkənin hərbi birləşmələri uğurlu əks-hücum əməliyyatları zamanı Donetsk vilayəti­nin Neskuçne, Blaqodatnı və Makarov­ka yaşayış məntəqələrini Rusiya hərb­çilərindən azad edib.

Ukraynanın müdafiə nazirinin müa­vini Anna Malyar “Teleqram” kanalında hücumun həyata keçirildiyi əsas is­tiqamətlər barədə danışaraq, Ukrayna qoşunlarının Baxmut bölgəsində hü­cum əməliyyatlarını davam etdirdiyini qeyd edib. “Berxovsk su anbarı ərazi­sində uğur var. Biz 250 metr irəliləmi­şik” – deyə o bildirib. Bundan əlavə, Malyarın sözlərinə görə, “iki istiqamət­də 300 metrdən 1 500 metrə qədər irə­liləyiş var”. 

Təzad bundadır ki, Ukrayna irəlilə­diyini, Rusiya isə hücumları dəf etdiyini iddia edir. Belə bir şəraitdə isə cəbhə­dəki real vəziyyəti dəyərləndirmək çə­tindir. 

Aydın İBRAHİMOV, 
BDU-nun Xarici ölkələrin iqtisadi-siyasi coğrafiyası və
turizm kafedrasının müdiri, professor

Rusiya-Ukrayna müharibəsi geriyə dönüşün mümkün olma­dığı bir mərhələyə qədəm qoyub. Kaxovka SES-in dağıdılması hər iki tərəf üçün qırmızı xəttin keçil­məsi demək idi. 

Ukrayna müharibəsi son 100 ildə baş vermiş digər mühari­bələrdən fərqlənir. Məsələnin mürəkkəbliyi bundadır ki, burada təkcə keçmiş SSRİ-nin iki aparıcı respublikası deyi, həm də dil, mə­dəniyyət, tarix, coğrafiya və men­talitet baxımından bir-birlərinə çox yaxın olan xalqlar qarşı-qar­şıya gəliblər. 

Fikrimcə, bu münaqişə XVIII-XIX əsrlərdə dövlətlər arasında torpaq üstündə aparılan amansız müharibələrə bənzəyir.

Faciə həm də bundadır ki, hazırda istifadə olunan silahlar həmin dönəmdəki silahlardan onqat-yüzqat güclüdür. 

Təəssüf ki, tərəflərin döyüş­kən ritorikası yaxın gələcəkdə sülh danışıqlarına başlamaq im­kanlarını heçə endirir. Qərb bə­yan edir ki, nə qədər ki, Ukrayna döyüş meydanında qələbə qa­zanmayıb, sülh mümkünsüzdür. Ukraynanın cəbhədə nəzərəçar­pan uğuru olacaqmı, bunu demək çətindir. 

Rusiyanın ağır məğlubiyyəti nəyə gətirib çıxara bilər? Bunu da heç kim bilmir. Bu, ölkənin dağıl­masına, orada yaşayan xalqların yeni faciələrinə yol açarmı? Suala birmənalı cavab vermək çətindir.

Başqa bir problem isə budur ki. Rusiyanı qlobal geosiyasət­də kim əvəz edə bilər? Bundan başqa, Rusiya ilə Çinin yaxınlaş­ması baş verə bilərmi? Bu zaman Çin geniş Asiya coğrafiyasında tam dominantlıq əldə edəcəkmi? 

Göründüyü kimi, suallar çox­dur, konkret cavablar isə hələlik yoxdur.

Bu müharibənin sonu görün­mür, Ukrayna Qərbdən yeni si­lahlar alacağına, Rusiya isə yeni silahlar istehsal edəcəyinə ümid bəsləyir.

Məsaim ABDULLAYEV, “Xalq qəzeti”