Prezident İlham Əliyevin sədrliyi ilə cari ilin birinci yarısının sosial-iqtisadi yekunlarına həsr olunan müşavirədə dövlət başçısı hesabat dövründə ölkəmizdə həyata keçirilən tədbirlərdən bəhs edərkən Naxçıvan Muxtar Respublikasının gələcək inkişafı ilə bağlı məsələyə də toxunaraq bildirib ki, bu yaxınlarda muxtar respublikanın gələcək inkişafı ilə bağlı Dövlət Proqramı qəbul olunub.
Bu, Naxçıvanın uğurlu sosial-iqtisadi potensialını qısa müddət ərzində reallaşdıra biləcək proqramdır. Ölkə rəhbəri həmin proqramın tam icra ediləcəyinə əminliyini vurğulayaraq sənədin öz resurslarımıza əsaslanaraq qəbul edildiyini diqqətə çatdırıb.
Xatırladaq ki, Prezident İlham Əliyevin sərəncamı ilə “Naxçıvan Muxtar Respublikasının 2023-2027-ci illər üçün sosial-iqtisadi inkişafı haqqında Dövlət Proqramı” bu il iyunun 5-də təsdiqlənib. Bu sənəd indiyədək muxtar respublikada həyata keçirilən dövlət proqramları içərisində daha mükəmməl hazırlanma mexanizmi və əhatəliliyi ilə seçilir. Belə ki, proqramın hazırlanması üçün cari ilin əvvəllərindən muxtar respublikada bir çox sahələr ciddi təhlil olunub, mövcud vəziyyət yerində araşdırılaraq qiymətləndirilib və bütün bunların əsasında məqsədyönlü qərarlar verilərək qarşıdakı hədəflər müəyyənləşdirilib.
Bununla bərabər, proqramın hazırlanmasında mühüm amillərdən biri gələcək hədəflərin müəyyənləşdirilməsində GZİT (Güclü və zəif tərəflər, İmkanlar və təhlükələr) təhlilindən istifadə olunub. Bu təhlil proqramda qarşıya qoyulan tapşırıqların icrasında ayrı-ayrı sahələrin mövcud vəziyyəti nəzərə alınaraq müvafiq addımlar atılmasına imkan verib. Ümumilikdə isə bəhs olunan Dövlət Proqramında 11 istiqamət prioritet olaraq seçilib. Bunlar əlverişli biznes mühitinin yaradılması, ticarətin, ixracyönümlü sənayenin, kənd təsərrüfatı məhsulları istehsalının və emalının, turizmin inkişafı, elektrik enerjisi istehsalının və ixracının artırılması, infrastruktur təminatının, sosial sektorun, insan kapitalının inkişafı, institusional inkişaf və ətraf mühitin mühafizəsinin gücləndirilməsidir.
Ölkə başçısının müşavirədə səsləndirdiyi mühüm fikirlərdən biri də bu idi ki, Naxçıvanın da Qarabağ və Şərqi Zəngəzur kimi “yaşıl enerji” zonasına çevrilməsi qarşıya mühüm məqsəd kimi qoyulub: “Naxçıvanın da Qarabağ və Şərqi Zəngəzur kimi “yaşıl enerji” zonasına çevrilməsi məsələsi mənim tərəfimdən qoyulmuşdur. Naxçıvan Muxtar Respublikasında elektrik enerjisinin böyük hissəsi indi su elektrik stansiyaları vasitəsilə istehsal olunur. Orada günəş və külək elektrik stansiyalarının inşası nəzərdə tutulur – ola bilər 1000 meqavat, ola bilər 1500 meqavat. Biz həm muxtar respublikanın bütün tələbatını “yaşıl enerji” ilə təmin edəcəyik, həm də qonşu ölkələrə “yaşıl enerji”ni ixrac edəcəyik”.
Hesablamalara görə, Naxçıvanın, eləcə də Qarabağ və Şərqi Zəngəzurun bərpa olunan enerji mənbələri üzrə ümumi texniki potensialı 15 qiqavat təşkil edir. Bunu da vurğulayaq ki, əgər Qarabağ və Şərqi Zəngəzurun “yaşıl enerji” zonasına çevrilməsi layihəsi Vətən müharibəsindən sonra qəbul olunsa da, Naxçıvanın energetika sisteminin, xüsusilə bərpaolunan enerji mənbələri hesabına qurulması konsepsiyası dövlət başçımızın prezidentlik fəaliyyətinin ilk illərindən qarşıya əsas məqsəd kimi qoyulub. Hələ 2004-cü ildə qəbul olunan “Azərbaycan Respublikasında alternativ və bərpa olunan enerji mənbələrindən istifadə olunması üzrə Dövlət Proqramı”na əsasən, enerji təminatı sahəsində resursəvəzləyici potensial əldə olunması strategiyası həyata keçirilir. Həmin proqramda qeyd edilir ki, Naxçıvan Muxtar Respublikasının enerji sisteminin ölkənin əsas enerji sistemi ilə əlaqəsinin olmadığını nəzərə alaraq, ilk növbədə, muxtar respublikada orta, kiçik, mikro su elektrik stansiyalarının tikilməsi daha məqsədəuyğundur. Bu işin təşviqi olaraq bərpa olunan enerji mənbələrinin hasilatı üçün texnoloji avadanlıqların istehsalı muxtar respublikada qurulmalıdır.
Ötən dövrdə bu sahədə ciddi addımlar atılıb, müxtəlif həcmli enerji istehsal edən obyektlər istifadəyə verilib. Xüsusilə, 2006-cı ildə Şahbuz rayonunda Heydər Əliyev Su Anbarı üzərində 4,5 meqavat gücündə su elektrik stansiyası, 2010-cu ildə Ordubad rayonunda Gilançay üzərində 22 meqavat gücündə Biləv Su Elektrik Stansiyası, 2014-cü ildə Şərur rayonunda 20,5 meqavat gücündə “Arpaçay-1” və 1,4 meqavat gücündə “Arpaçay-2” su elektrik stansiyaları istifadəyə verilməsi muxtar respublikanın energetika sisteminin yaxşılaşdırılmasına öz töhfəsini verib. Növbəti illərdə isə bu işlərin davamı olaraq Babək, Kəngərli və Şərur rayonlarında müxtəlif gücə malik Günəş, Culfa rayonunda isə külək elektrik stansiyalarının istismara verilməsi muxtar respublikada bərpaolunan enerji mənbələrində enerji istehsalının həcmini xeyli yüksəldib.
Bu il fevralın 3-də Bakıda Cənub Qaz Dəhlizi Məşvərət Şurası çərçivəsində keçirilən nazirlərin 9-cu və Yaşıl Enerji Məşvərət Şurası çərçivəsində nazirlərin 1-ci iclasında çıxışı zamanı Prezident İlham Əliyevin Naxçıvanın “yaşıl eneji” potensialına xüsusi olaraq toxunması və muxtar respublikada ən azı 500 meqavatlıq günəş elektrik stansiyasının tikintisi ilə bağlı fikirləri isə bu qədim Azərbaycan diyarının mövcud enerji potensialından istifadəni daha da aktuallaşdırıb. Ötən dövrdə bununla bağlı yaradılan işçi qrupunun qiymətləndirmələrinə görə, muxtar respublikada təxminən 8 min hektardan çox ərazinin bərpaolunan enerji mənbələri stansiyalarının tikilməsi üçün tam şəkildə yararlı olması görüləcək işlərin həcmini təsəvvür etməyə imkan verir. Bu sahədə işlərin davamı kimi ötən ay Bakı Enerji Həftəsi çərçivəsində Naxçıvan şəhərində xüsusi sessiyanın keçirilməsi də təsadüfi deyildi. Sessiyanın gedişində “Total Energies” və “Nobel Energy Management” şirkətləri ilə ümumi gücü 900 meqavat olan günəş və külək enerjisi layihələri üzrə əməkdaşlıq sənədlərinin imzalanması, həmin gücün 650 meqavatının məhz Naxçıvanda yaradılmasının nəzərdə tutulması yaxın gələcəkdə Naxçıvanın “yaşıl enerji” şəbəkəsini xeyli genişləndirəcək.
Həyata keçirilən tədbirlərin mahiyyətində həm də bu durur ki, Naxçıvan Azərbaycanın energetika sisteminə inteqrasiya etməklə, ölkəmizin digər bölgələrində, xüsusilə Qarabağ və Şərqi Zəngəzurda istehsal olunan “yaşıl enerji”nin də ixracat qovşağına çevrilir. Təsadüfi deyil ki, “Cəbrayıl” enerji qovşağının yaradılması elektrik enerjisinin Zəngəzur dəhlizi vasitəsilə Naxçıvana, oradan Türkiyəyə, sonra isə Avropaya ötürülməsinə imkan yaradacaq. Bununla da, Naxçıvan “yaşıl enerji”nin istehsalı və istehlakı ilə bərabər, həm də ixracında əsas marşruta çevriləcək. Bütün bunlar isə muxtar respublikanın hərtərəfli inkişafında mühüm rol oynayacaq.
Səbuhi HƏSƏNOV,
“Xalq qəzeti”nin müxbiri
Naxçıvan
