Azərbaycan ərazilərində 33 il qanunsuz şəkildə mövcud olmuş separatçı xunta rejiminin varlığına son qoyulması, onun başçılarının həbs edilərək ədalət mühakiməsinə çıxarılmaları xaricdəki erməni diaspor və lobbisinin, necə deyərlər, yuxusuna haram qatıb. Onlar hər vəchlə məhkəmə prosesini nüfuzdan salmağa, onun obyektivliyinə xələl gətirməyə çalışırlar.
Erməni lobbisi bu istiqamətdə əsas gücünü xarici media orqanlarında prosesi qaralayan məqalələrin dərc etdirilməsinə yönəldib. Vaxtaşırı bununla bağlı qərəzli məqalələr dərc olunur. Belə yazılardan biri aprelin 2-də “The Insider” internet nəşrində dərc olunub. Məqalənin müəllifi isveçli antropoloq və keçmiş Qarabağ münaqişəsi üzrə mütəxəssis Rasmus Kanbekdir. O, diqqəti qondarma rejimin sabiq “dövlət naziri” Ruben Vardanyanın, guya, aclıq aksiyası keçirməsinə yönəldir. Sən demə, Vardanyan 2025-ci il fevralın 18-də aclıq aksiyasına başlayıbmış və bu aksiya 23 gün – martın 12-dək davam edib.
Bildirir ki, Ruben aclıq aksiyasına görə həddindən artıq arıqlayıb və onun görüntüləri Ermənistanı şoka salıb. Qeyd edib ki, Vardanyan Qarabağdakı keçmiş rejimin digər nümayəndələri ilə birlikdə mühakimə olunur. R.Kanbek qeyd edib ki, məhkəmə prosesi, eyni zamanda, Ermənistan daxilində sabitliyi pozur və Azərbaycan daxilində anti-erməni əhval-ruhiyyəsini (?) artırır.
Məqalədə qondarma rejimin sabiq ombudsmanı Geqam Stepanyanın “X” səhifəsində yazdığı fikirlərə istinad olunub. İddia olunub ki, “Artsaxın hərbi-siyasi rəhbərliyi”nin bir çoxu, guya, işgəncəyə və alçaldılmaya məruz qalır, aclıqdan və məhrumiyyətlərdən (?) əziyyət çəkirlər. Eyni zamanda, erməni qrupları, o cümlədən hökumət Avropa Parlamentində Azərbaycanı tənqid edən təcili qətnamənin qəbul olunmasını istəyir.
Materiallarını rus və ingilis dillərində təqdim edən, özünü “araşdırma jurnalistikası, saxta xəbərlərin ifşası və faktların yoxlanması sahəsində ixtisaslaşmış onlayn nəşr” adlandıran “The Insider”in bu məqaləsi bəyan etdiyi prinsiplərə tamamilə ziddir. Mühakimə olunan şəxslərin, guya, yuxarıda qeyd olunan hallarla üzləşməsinə gəldikdə isə qeyd etmək lazımdır ki, bu istiqamətdə Ermənistan baş naziri Nikol Paşinyan da bir müddət öncə cəfəng fikirlər irəli sürmüşdü. Demişdi ki, Bakıda saxlanılan “erməni məhbuslar”dan (?) ifadələr almaq üçün onlara qadağan olunmuş psixotrop maddələr (?) verilir. Paşinyan iddia etmişdi ki, Azərbaycan tərəfi bunu, guya, regionda eskalasiyaya rəvac vermək məqsədilə edir: “Bizdə belə bir məlumat var ki, regionda gərginliyin artmasına səbəb olacaq bəyanatları qızışdırmaq məqsədilə Bakıda saxlanılan “erməni məhbuslar”a qadağan olunmuş psixotrop maddələr verilir”. Ancaq onun bu cəfəng fikri elə qondarma rejimin başçılarından olmuş Arayik Arutyunyan tərəfinən təkzib edilmişdi. O bildirmişdi ki, sağlamlıqla bağlı problemi yarandıqda təcridxanada həll olunur. Arutyunyan səhhəti ilə bağlı şikayətinin olmadığını qeyd etmişdi. Bildirmişdi ki, ümumiyyətlə, digər təqsirləndirilən şəxslərdən sağlamlıqları ilə bağlı şikayət eşitməyib. Bu məqam “The Insider”in yazısının qərəzli olmasının daha bir sübutudur.
Bildirilib ki, Azərbaycan separatçıların nümayəndələrini son üç onillikdə hərbi cinayətlərdə və terrorizmi dəstəkləməkdə ittiham edir. Burada yalanın dozasını artıran müəllif məhkəmə prosesinin Avropa institutları və insan haqları qrupları tərəfindən tənqid olunduğunu, mümkün insan hüquqları pozuntuları və müttəhimlərin həbsdə işgəncələrə məruz qala biləcəyi barədə xəbərdarlıq edildiyini iddia edir. Zənnimizcə, bu məqamda BMT-nin İnsan Hüquqları Şurasının Əsassız Həbslər üzrə İşçi Qrupunun 2025-ci il martın 13-də dərc etdiyi rəyini xatırlatmaq yerinə düşər. İşçi qrup öz rəyində Ermənistan tərəfinin Vardanyanın ifadə azadlığı və siyasi fəaliyyətinə görə həbs olunduğu barədə iddialarını açıq şəkildə rədd etmişdi.
Sözügedən rəydə xüsusilə vurğulanırdı ki, Vardanyan Azərbaycan Respublikası tərəfindən bir sıra şəxslərin ölümündə və genişmiqyaslı dağıntılar törədilməsində, terrorçuluğun maliyyələşdirilməsində, qeyri-qanuni silahlı birləşmələr yaradılmasında və sair cinayətlərdə ittiham olunur və məhz bu ittihamlar əsasında həbs olunub. Bununla yanaşı, onun öz hüquqlarını müdafiə etməsi və bu çərçivədə bəyanatlar verməsi səbəbindən həbs olunduğu barədə Ermənistan tərəfinin iddiaları əsassız sayılıb. İşçi qrupunun rəyində qeyd olunub ki, ifadə və birləşmək azadlıqları mütləq hüquqlar deyil və onlar xüsusilə milli təhlükəsizlik və ictimai asayişlə bağlı səbəblərə görə məhdudiyyətlərə məruz qala bilər.
Rəyə əsasən, R.Vardanyana qarşı ittihamların onun hərəkətlərinin milli təhlükəsizliyə təhdid törətdiyi qənaətinə gəlməyə imkan verir. Ümumilikdə, Rubenin əsassız həbs olunduğu ilə bağlı Ermənistan tərəfinin İşçi qrup qarşısında qaldırdığı iddialara baxmayaraq, qurumun bu iddialara qarşı rəyi onun həbsi ilə bağlı və məhkəmə prosesinə qarşı Azərbaycan əleyhinə qarayaxma kampaniyasının tamamilə əsassız olduğunu bir daha sübut edib. Bununla da Ermənistan tərəfinin beynəlxalq hüquq normalarını manipulyasiya etmək cəhdi növbəti dəfə uğursuzluğa düçar olub.
Məqalədə bir sıra köhnə bayatılar da özünə yer tapıb. Bildirilib ki, 2023-cü il sentyabrın 19–20-də baş tutan lokal xarakterli antiterror tədbirlərindən sonra 100 mindən çox (?) erməni Qarabağı tərk etməyə məcbur olub. Ermənilərin Qarabağa Yaxın Şərqin müxtəlif yerlərindən köçürülməsindən iki əsrə yaxın vaxt keçməsinə baxmayaraq, bildirilib ki, bu kütləvi köç ermənilərin regionda nəinki min illərlə (?) davam edən mövcudluğuna, həm də üç onillik əvvəl başlayan münaqişəyə dramatik son qoyub. “Azərbaycanda Qələbə bayramlar, dövlət bayraqları ilə yürüşlər və gurultulu nitqlərlə qarşılanırdısa, Ermənistana doğru məcburi köçkün dinc əhali sonsuz axını görünürdü” yazan müəllifin materialı erməni təəssübkeşliyinə dair cümlələrlə doludur.
Yazıda əksini tapan digər məqamları da ümumiləşdirərək bu qənaətə gəlmək olar ki, irəli sürülən iddiaların heç bir əsası yoxdur və tamamilə gülüncdür. Bakıda mühakimə edilən təqsirləndirilən şəxslərin bütün hüquq və vəzifələri lazımi qaydada təmin olunub və izah edilib. Bütün məhkəmə prosesi və ifadələri qeydə alınır. Azərbaycanda saxlanılan şəxslərə qarşı qəddar rəftarla bağlı iddialar müstəqil şəkildə, o cümlədən bir müddət öncə Beynəlxalq Qırmızı Xaç Komitəsi tərəfindən araşdırılıb və bu iddiaların yalan olduğu təsbit edilib.
İlqar VƏLİZADƏ,
“Cənubi Qafqaz” politoloqlar klubunun rəhbəri, siyasi şərhçi:
– Təəssüflər olsun ki, bu cür hərəkətlər son vaxtlar ardıcıl siyasi xarakter almağa başlayıb. Baxmayaraq ki, Ermənistan İkinci Qarabağ müharibəsində sarsıdıcı məğlubiyyətə uğrayıb, Azərbaycan beynəlxalq hüquqla tanınan tarixi torpaqları üzərində suverenliyini bərpa edib. İndi isə ölkəmizə qarşı cinayət əməlləri törətməkdə təqsirləndirilən şəxslərin məhkəməsi keçirilir.
Regionda geosiyasi vəziyyət köklü şəkildə dəyişilib. O dərəcədə dəyişilib ki, bunu hətta Ermənistan rəhbərliyi də qəbul edir. Təbii ki, bu, könüllü deyil, məcburi qəbuletmədir. Rəsmi İrəvan əvvəlcə nala-mıxa vursa da, sonda Azərbaycanın irəli sürdüyü sülh və dövlətlərarası münasibətlərin qurulması haqqında saziş layihəsinin mətnini qəbul etməyə məcbur olub. Yəni, bütün bunlar reallıqdır. Amma bu reallıqla barışmayan qüvvələr də var. Bunlar uzun illərdir, haradasa 35 ildən çoxdur fəaliyyət göstərən erməni lobbisi, bu lobbiyə tabe olan infrastruktur, korrupsiyaya bulaşmış müxtəlif siyasətçilər, media mənsubları, şəbəkə qismində fəaliyyət göstərən mütəşəkkil mafioz dəstələrdir. Qeyd etdiyimiz kimi, regionda yeni reallıqların yaranmasına baxmayaraq, bu struktur hələ də qalıb. Ona görə qalıb ki, onlar bizim regiondan kənarda – əsasən Qərb ölkələrində yerləşirlər. Bu struktur bir növ avtonom şəkildə, belə deyək, mafiya qanunlarına tabe olaraq işləməkdə davam edir. Onun işləməsi üçün maliyyə, maliyyənin ayrılması üçün mövzu lazımdır. Mövzu qismində separatçılarla bağlı keçirilən məhkəmə prosesi əsas götürülüb.
Yeri gəlmişkən, burada təkcə qərəzli məqalələrdən söhbət getmir. İsveçrə, Belçika parlamentlərindəki absurd, məsələyə dəxli olmayan dinləmələrin keçirilməsi də bunun bir elementidir. Sanki İsveçrədə, Belçikada, Avropa İttifaqının digər ölkələrində başqa problemlər yoxdur. Guya, bütün problemlər bitdiyi üçün onlar indi bizim bölgəmizlə bağlı məsələləri müzakirə etmək qərarına gəliblər. Bütün bunlar göstərir ki, burada siyasi sifariş var. Bu addımların atılması da siyasi sifarişin nəticəsidir. Bir daha qeyd etmək istəyirəm ki, yazılan bu qərəzli məqalələrin, qəbul edilən əsassız qətnamələrin regionda cərəyan edən proseslərə heç bir təsiri olmayacaq.
Onu da nəzərə almaq lazımdır ki, vaxtilə Türkiyəyə qarşı kampaniyalar aparılırdı. Hətta, Qərb ölkələrinin bəzilərinin parlamentləri “erməni soyqırımı”nı tanımışdılar. Yaxşı, bunun axırıi nə oldu? Türkiyə hansı təsiri göstərdi? Real vəziyyəti dəyişdirdimi? Yalnız Ermənistanla Türkiyənin münasibətləri daha da korlandı və mürəkkəbləşdi. Təəssüf ki, bəzi şəxslər hazırda bu hadisələri yaddan çıxarıblar. Halbuki belə hadisələr nə Türkiyədə, nə də Azərbaycanda yaddan çıxmamalıdır. Buna baxmayaraq, biz sülh, əmin-amanlıq, müxtəlif ölkələrlə normal münasibətlər qurmaq istəyirik. Digər ölkələrin də bizimlə münasibətlərdə absurd məqamların olmasını istəmirik.
Onu da demək lazımdır ki, bu cür kampaniyalar, ucuz şoular davam edəcək. Amma heç vaxt nəticə verməyib və verməyəcək. Baxın, Avropa İttifaqı hazırda Mərkəzi Asiya ölkələri ilə sıx münasibətlər qurur, müxtəlif layihələrdən bəhs edirlər. Avropanı Mərkəzi Asiya ilə birləşdirən isə Cənubi Qafqazdır. Burada açar rolunu Azərbaycan oynayır. Avropa İttifaqı Azərbaycanla münasibətlərin gərginləşməsini istəyərmi? Təbii ki, yox. O cümlədən ayrı-ayrı Avropa ölkələri də istəmirlər. Almaniya Prezidentinin Bakıya ölkəmizə səfəri də bunu parlaq şəkildə nümayiş etdirdi. Amma şəxsi mənfəətlərini dövlətlərin, yaxud siyasi qrupların maraqlarından üstün tutan şəxslər dünən olub, bu gün var, təəssüf ki, sabah da olacaqlar. Əslində, onlara fikir vermək lazım deyil. Sadəcə olaraq, ölçü götürmək və Ermənistana göstərmək lazımdır ki, belə hallar İrəvanın vəziyyətini yaxşılaşdırmır. Əksinə, daha da pisləşdirir. Ermənistan özü onlara təsir göstərməsə, yaxud bunu istəməsə, onsuz da acınacaqlı olan vəziyyətini daha da pisləşdirəcək.
Səxavət HƏMİD
XQ
