Ağ ev gələcəkdə ABŞ-nin nüvə arsenalını artırmaq qərarına gələcəyini istisna etməyib. Bunu cümə günü ABŞ prezidentinin xüsusi köməkçisi Pranay Vaddi bəyan edib. O bildirib ki, Vaşinqton Rusiyanın, Çinin və Şimali Koreyanın hazırkı trayektoriyasını dəyişməsə belə bir addım atacaq. Eyni zamanda, o, ABŞ-nin Rusiya və Çinlə silahlara nəzarət tədbirləri ilə bağlı danışıqlara hazır olduğunu vurğulayıb, lakin bunu açıq şəkildə ifadə edib ki, Co Bayden administrasiyasına görə, müzakirələr güclü mövqedən aparılmalıdır.

ABŞ Prezidentinin xüsusi köməkçisi və Ağ evin Milli təhlükəsizlik şurasının silahlara nəzarət, silahsızlanma və yayılmama üzrə baş direktoru Pranay Vaddi cümə günü Vaşinqtonda Silahlara Nəzarət Assosiasiyasının illik toplantısında çıxışının əhəmiyyətli hissəsini ABŞ-nin Rusiya, Çin və Şimali Koreya, eləcə də İran arasındakı qarşıdurmasına həsr edib. “Rusiya, Çin və KXDR sürətlə nüvə arsenallarını genişləndirir və şaxələndirir, silahlara nəzarətdə praktiki olaraq heç bir maraq göstərmirlər. Bu üç ölkə İranla birlikdə getdikcə daha çox əməkdaşlıq edir və hərəkətlərini koordinasiya edir, ABŞ-i, müttəfiqlərimizi və tərəfdaşlarımızı hədələyir”, – deyə Pranay Vaddi bildirib. 

Onun sözlərinə görə, Ağ ev belə qənaətə gəlib ki, “yeni rəqabət erası gəlib” və ABŞ-nin “yeni strategiyalara və həll yollarına” ehtiyacı var. ABŞ rəsminin çıxışından göründüyü kimi, Vaşinqton eyni vaxtda Rusiya, Çin və Şimali Koreyanı cilovlaya bilməlidir. Bundan başqa, Pranay Vaddi çıxışında ABŞ-nin silahlara nəzarət, kütləvi qırğın silahlarının yayılmaması və dinc nüvə enerjisinin təhlükəsiz inkişafı sahəsində digər nüvə dövlətləri ilə əməkdaşlığa sadiq olduğunu da vurğulayıb. 

Cənab Vaddi bildirib ki, əgər ABŞ hakimiyyət orqanları uzun illərdir imtina etdikləri nüvə arsenalını artırmaq qərarına gəlsələr, o zaman bunun günahkarı Rusiya, Çin və Şimali Koreya olacaq. “Rəqiblərimizin nüvə arsenallarının trayektoriyasını dəyişmədən, yaxın illərdə nüvə silahlarının sayını artırmalı olduğumuz bir nöqtəyə gələ bilərik. Birləşmiş Ştatların prezidenti qərar verərsə, biz bunu həyata keçirməyə tam hazır olmalıyıq. Əgər o gün gəlsə, bu o demək olacaq ki, bizim rəqiblərimizin qarşısını almaq və amerikalıları, eləcə də tərəfdaşlarımızı və müttəfiqlərimizi qorumaq üçün daha çox nüvə silahına ehtiyacımız olacaq”.

Amerika Alimləri Federasiyasının hesablamalarına görə, hazırda ABŞ-da 5044 nüvə başlığı var. Rusiyada 5580, Çində 500, Şimali Koreyada isə 50 nüvə başlığının olduğu iddia edilir. Bununla belə, Pentaqon hesab edir ki, Çin arsenalı 2035-ci ilə qədər 1,5 min ədədə qədər arta bilər.

Eyni zamanda, cənab Vaddinin sözlərinə görə, hazırkı administrasiyanın fikrincə, ABŞ-nin nüvə potensialını artırmağa hazır olması Moskva və Pekini silahlara nəzarət danışıqlarının məqsədəuyğunluğuna inandıra bilər: “Reallıq budur ki, silahlarımızın və döyüş hazırlığımızın daha da genişləndirilməsi strateji silahlara nəzarəti canlandırmaq üçün olduqca vacibdir. Bu, Rusiya və ÇXR-i silah nəzarətində iştirak etməyə təşviq edəcək, çünki rəqabətin idarə olunmalı olduğunu başa düşəcəklər”. Onun sözlərinə görə, ABŞ 2026-cı ilin əvvəlində başa çatacaq Rusiya–Amerika Strateji Hücum Silahları Müqaviləsini (DSNV) əvəz edəcək yeni razılaşmaların hazırlanmasında maraqlıdırlar.

Eyni zamanda, Ağ ev nümayəndəsi açıq şəkildə bildirib ki, Birləşmiş Ştatlar bu yolla “rəqibin nüvə qüvvələrini məhdudlaşdırmağa və onlara təsir etməyə” ümid edir: “Şübhəsiz ki, Rusiya ilə danışıqlar apara biləcəyimiz məhdudiyyətlərin növü Çinin nüvə silahının həcmi və miqyasından və ABŞ-nin Pekinə qarşı çəkindirmə ehtiyaclarından asılı olacaq”. P.Vaddinin sözlərinə görə, DSNV-nin müddəti bitənə qədər ABŞ bu müqavilədə nəzərdə tutulan kəmiyyət hədlərinə riayət edəcək. Bir şərtlə ki, Rusiya da bu həddə əməl etməlidir. Bununla belə, ABŞ rəsmisi diqqətə çatdırıb ki, Birləşmiş Ştatlar DSNV-nin müddətinin uzadılmamasına da  hazırlaşır. Cənab Vaddi diqqətə çatdırıb ki, Moskva və Pekin Vaşinqtonla silahlara nəzarət ilə bağlı danışıqlar aparmaq istəmir və bu, Birləşmiş Ştatları və onun müttəfiqlərini “nüvə rəqabətinin kəmiyyət məhdudiyyətlərinin olmayacağı bir dünyaya hazırlaşmağa” məcbur edir.

Xatırladaq ki, Rusiya ABŞ-nin onun təhlükəsizliyinə xələl gətirmək kursundan əl çəkəcəyi təqdirdə, strateji sabitlik və silahlara nəzarət üzrə Vaşinqtonla danışıqlara hazır olacağını bildirib. Eyni mövqeyi Pekin də bölüşür və çinlilər bildirirlər ki, ABŞ-nin Çinə qarşı qarşıdurma siyasəti səbəbindən hazırda nüvə silahlarına nəzarət üzrə Vaşinqtonla danışıqlar prosesinə girməyin mənasını görmür. İyunun 8-də Çinin Vaşinqtondakı səfirliyi ABŞ-ni nüvə tərksilahı rejimini pozmaqda ittiham edərək bildirib ki, Birləşmiş Ştatlar nüvə tərksilahı rejiminə zərbə vurmağı dayandırmalıdır. Eyni zamanda, Pekin qeyd edib ki, onun nüvə arsenalı minimum tələb olunan səviyyədədir və nüvə silahından ilk istifadə etmək və silahlanma yarışı keçirmək niyyətində deyil. Onun sözlərinə görə, “heç bir ölkə Çinə qarşı nüvə silahından istifadə etmədikcə, Çinin nüvə silahı ilə təhlükə hiss etməyəcək”.

S.ELAY 
XQ