Qurumdan ayrılmaqla bağlı növbəti anons

Rəsmi İrəvan özünün anti-Rusiya təbliğa­tının vacib seqmentini gündəmdə saxla­maqda israrlıdır. Söhbət Ermənistanın üzv olduğu Kollektiv Təhlükəsizlik Müqaviləsi Təşkilatına qarşı çıxmasından gedir. Bu barədə söz açacağıq. Mövzuya toxun­mağımıza səbəb isə Ermənistanın xarici işlər naziri Ararat Mirzoyanın “Əl-Cəzirə” telekanalına müsahibəsində bildirdikləri­dir. A.Mirzoyan deyib ki, KTMT-nin mexa­nizmləri işləməlidir. Onun mövcud xü­susda daha nələri dilə gətirdiyinə diqqət yetirəcəyik. Hələlik bəzi digər məqamlara nəzər salaq. 

Başlayaq Ermənistan–KTMT münasibət­lərinin pozulmasının tarixçəsindən. Məlum olduğu kimi, 2022-ci ilin sentyabrında Azər­baycan – Ermənistan şərti sərhədində hərbi toqquşma yaşanmışdı. O zaman ölkəmizin silahlı qüvvələri erməni təxribatını önləmək üçün bəzi yüksəklikləri ələ keçirmişdilər. Bu, rəsmi İrəvan tərəfindən suveren Ermənistana qəsb kimi qiymətləndirilmişdi. Məsələ, hətta, KTMT-nin həmin ilin noyabrında İrəvanda keçirilmiş yüksək səviyyəli zirvə toplantısın­da da müzakirəyə çıxarılmışdı. O toplantıda ki, orada Rusiya Prezidenti Vladimir Putin və quruma üzv ölkələrin rəhbərləri iştirak edir­dilər. 

Ermənistan baş naziri Nikol Paşinyan zirvə görüşündə KTMT-nin Azərbaycanla bağlı siyasi qərar verməsinə nail olmağa səy göstərdi. O, çox çalışdı ki, sentyabr eskala­siyası ölkəsinin ərazilərinin işğalı faktı kimi təsdiqlənsin. Lakin istəyinə çata bilmədi. Əlbəttə, İrəvan zirvəsinin bəzi pərdəarxası məqamları da var idi ki, bu barədə təfərrüat­lar indilərdə açıqlanır. Məsələn, Rusiyanın xarici işlər naziri Sergey Lavrov ötən ay bil­dirmişdi ki, KTMT-nin Ermənistana missiya, habelə silah-sursat göndərməsi ilə bağlı XİN rəhbərləri səviyyəsində razılıq əldə edilsə da, sonda Paşinyan çıxış edərək məsələdə kon­sensusun olmadığını dilə gətirdi. Sonrakı proseslər isə sübut etdi ki, Ermənistan qu­rumun missiyasına deyil, Avropa İttifaqının müşahidəçilərinə üstünlük verir. 

Ümumən, rəsmi İrəvan 2022-ci ildən başlayaraq anti-KTMT xəttini rəhbər tutub. Daha doğrusu, bu xətti özünün anti-Rusiya təbliğatının mühüm elementi kimi dəyərlən­dirib. Mövcud xüsusda, bir qayda olaraq, ənənəvi şablonları dilə gətirib. Bildirib ki, KTMT Ermənistan qarşısındakı öhdəliklərini yerinə yetirmək potensialından uzaqdır, təh­lükəsizlik təminatı baxımından dişsizdir və sair. Hətta, N.Paşinyan bu ilin martında yerli televiziyaya müsahibəsində Ermənistanın qurumdan tamamilə uzaqlaşması məsələsi ilə bağlı da anons vermişdi. Belə bir durumda A.Mirzoyanın “Əl-Cəzirə”nin efirindən söy­lədikləri tam yenilik kimi qarşılanmaya da bilər. Hərçənd, prinsipcə rəsmi İrəvan üçün önəmli olan KTMT ilə bağlı mənfi yönümlü təbliğat xəttinin aktiv tutulması, Ermənista­nın təşkilatdan çıxmasına dair fikirlərin yeni­dən gündəmə gətirilməsidir. 

Beləliklə, A.Mirzoyan KTMT-dən, belə demək mümkünsə, köhnə üslubda şikayət­lənib. “Bilirsiniz ki, son bir neçə ildə Ermə­nistan Respublikasının suveren ərazisinə bir neçə dəfə müdaxilə edilib və biz KTMT-nin üzvüyük. Kollektiv Təhlükəsizlik Müqavilə­si Təşkilatını üzv dövlətlərin, o cümlədən Ermənistanın suveren ərazilərini və sərhədlə­rini qorumalıdır. Lakin biz təşkilatdan lazımi tədbirlər görmədik”, – deyən erməni XİN rəhbəri əlavə edib ki, ölkəsinin çağırışlarına düzgün reaksiya verilməməsi cəmiyyətdə KTMT ilə bağlı bir sıra suallar doğurub. Ən əsası isə Mirzoyan vurğulayıb ki, Ermənistan “işləməyən mexanizmin bir hissəsi olmaq istəmir”.

Əlbəttə, XİN rəhbəri, öz aləmində, dip­lomatikliyini də qoruyub. Məsələn, o, ölkə­sinin KTMT-yə üzvlüyünün davam etdiyini diqqətə çatdırarkən, qurumun işləməyən kimi qələmə verdiyi mexanimzlərinin işlək hala salınması istiqamətində çalışmaqdan dəm vurub. Məsələ burasındadır ki, Mirzo­yan yanız gəlişigözəl ifadələr işlədir. Çünki rəsmi İrəvan hazırda açıqdan-açığa KTMT-ni boykot yolunu tutub. Ermənistan nümayən­dələri qurumun son vaxtlar keçirilmiş yüksək səviyyəli toplantılarına nəinki qatılmır, eyni zamanda, qərarını son dərəcə nümayişkəranə şəkildə mövzuya çevirir. Bu, azmış kimi, Ermənistan təşkilatın hətta nisbətən aşağı səviyyəli tədbirlərində iştirakdan da boyun qaçırır. 

Bəli, Mirzoyanın da tərkibində təmsil olunduğu hakim erməni siyasi komandası­nın nəyə çalışdığı aşkardır. Erməni XİN rəh­bəri “Əl-Cəzirə”yə müsahibəsində KTMT ilə bağlı ziddiyyətləri gündəmə gətirməklə, ölkəsinin qurumdan tamamilə uzaqlaşması istiqamətində götürdüyü xəttə əlavə dividend qazandırır. Bu, Qərbə İrəvanın anti-Rusiya ritorikasını diri tutduğunu göstərmək üçün lazımdır. Belə nəticəyə gəlmək mümkündür ki, qarşıdakı müddətdə Ermənistan rəhbərliyi KTMT ilə yollarını tamamilə ayrımaq qəra­rını verəcək. Əgər Paşinyanın martda bildir­dikləri sözügedən qərarın anonsu idisə, Mir­zoyanın dilə gətirdikləri qeyd edilən məqsədə doğru əməli fəaliyyətə start verilməsinin təs­diqidir. 

Sonda Ermənistanın anti-KTMT xəttinin aktivliyi məsələsində bir məqamın da üzərin­də dayanaq. Əgər əvvəllər Rusiya rəsmiləri İrəvanın ritorikasına dözümlü yanaşırdılarsa, artıq Moskva məsələyə münasibətdə təmkin­li davranmamağa üstünlük verir. Lavrovun bir müddət əvvəl bildirdikləri də fikrimizin təsdiqidir. O, Ermənistan üçün KTMT-dən uzaqlaşmağın Rusiyanın hakim rol oynadığı digər qurumdakı perspektivini şübhələndir­mişdi. Digər qurum dedikdə, söhbət Avrasiya İqtisadi İttifaqından gedir. Məsələ ondadır ki, hazırda Ermənistanın iqtisadi inkişafında başlıca yeri bu ittifaq müstəvisindəki əlaqələr tutur. Deməli, ölkə KTMT-dən uzaqlaşacaq­sa, müvafiq olaraq Aİİ ilə bağlı imtiyazlar­dan da məhrum duruma düşə bilər. Həmin imtiyazlardan gələn mənfəətin təzminatı baxımından isə rəsmi İrəvanın heç bir real mexanizmi yoxdur. Yəni, Qərbdən gələn yar­dımlar hazırkı iqtisadi inkişaf dinamikasını təmin etmək gücündən uzaqdır. Belə olan halda, həm Mirzoyanın, həm də Ermənista­nın digər rəsmilərinin düşünmələri lazımdır. Nəinki düşünmələri, hətta, hadisə və proses­lərə proqmatik yanaşmaları gərəkdir. Belə yanaşma isə yoxdur. 

R.ƏVƏZ
XQ