Cənubi Qafqazdan min kilometrlərlə uzaqda yerləşib bölgəmizi qarışdırmaq istəyən ölkələlərin sırasına biri də əlavə olunmaqdadır. Söhbət Cənubi Ameri­kada yerləşən Argentinadan gedir.

Bugünlərdə Argentina Prezidenti Alberto Fernandes Ermənistanla Azər­baycan arasındakı vəziyyəti təhrif edən və daha da gərginləşdirəcək açıqlama ilə çıxış edib. O, sentyabrın 9-da Hin­distanın paytaxtı Yeni Dehlidə keçirilən “Böyük İyirmilik” (G20) ölkələrinin döv­lət və hökumət başçılarının XVIII sam­mitinin plenar iclasında çıxışı zamanı Azərbaycanın guya Qarabağın dağlıq hissəsini blokadada saxladığını iddia edib. “Şərqi Avropada müharibənin getdiyi bir vaxtda beynəlxalq ictimaiy­yətin diqqətini daha az cəlb edən zora­kı münaqişələr çoxalır. Lakin onlar da “humanitar böhran”a səbəb olan Azər­baycanın Laçın dəhlizinin blokadası (?) kimi ağrılıdır. Argentina beynəlxalq qar­şılıqlı anlaşmanın ən yüksək metodu kimi çoxtərəfliliyə sadiqliyini təsdiqlə­yir”, – deyə A.Fernandes qeyd edib.

Argentina Prezidentinin səslən­dirdiyi fikirlərə Azərbaycanın reaksi­yası özünü çox gözlətməyib. Belə ki, sentyabrın 11-də Argentinanın Azər­baycandakı səfiri Marianxeles Belluşi Xarici İşlər Nazirliyinə çağırılıb. Gö­rüş zamanı, Argentina Prezidentinin “Böyük İyirmilik” ölkələrinin dövlət və hökumət başçılarının sammiti zamanı ölkəmizə qarşı qərəzli fikirlər səslən­dirməsi ilə bağlı XİN-in etiraz notası səfirə təqdim edilib.

Görüş zamanı Ermənistan tərəfin­dən Azərbaycana qarşı aparılan qara­yaxma kampaniyasına əsaslanaraq, bölgədəki reallıqları təhrif edən, su­verenliyimiz və ərazi bütövlüyümüzə qarşı əsassız fikirlərin səsləndirilməsi­nin təəssüf doğurduğu bildirilib. Azər­baycan tərəfindən erməni sakinlərin ehtiyaclarının qarşılanması məqsə­dilə alternativ yollardan, o cümlədən Ağdam–Xankəndi yolundan istifadə təkliflərinin, göndərilən ərzaq məhsul­larının hələ də qəbul edilməməsinin vəziyyətin Ermənistanın iddia etdiyi kimi humanitar deyil, siyasi xarakter daşıdığını nümayiş etdirdiyi qeyd olu­nub. Bu xüsusda, Azərbaycanın ərazi bütövlüyü və suverenliyinə qarşı olan bəyanatlardan çəkinilməsinin vacib olduğu Argentina tərəfinin diqqətinə çatdırılıb.

Bundan əlavə, Qərbi Azərbaycan İcması da bəyanat yayıb. İcma Ar­gentina Prezidentinin qərəzli fikirlərini kəskin şəkildə pislədiyini bildirib: “Hiss olunur ki, Argentina Prezidenti ya məsələnin mahiyyətindən xəbərsizdir, ya da erməni diasporunun və ya Luis Moreno Okampo, Xuan Mendez kimi son vaxtlar “parlamaqda” olan azər­baycanofob həmvətənlərinin təsiri al­tında dini təəssübkeşlikdən çıxış edir. Qərbi Azərbaycan İcması Argentinanı beynəlxalq hüquqa hörmət etməyə, dövlətlərin suverenliyi və ərazi bütöv­lüyünə ikili standartlar prizmasından yanaşmamağa çağırır. Hesab edirik ki, Argentina Prezidenti başqa ölkə­nin daxili işlərinə kobud müdaxilə et­məkdənsə, diqqəti öz ölkəsinin ağır sosial-iqtisadi problemlərinin həllinə yönəltməlidir”.

***

Qeyd edək ki, Argentina hər za­man ermənipərəst siyasət yürütməsi ilə seçilib. Argentinadakı erməni di­asporu Latın Amerikasındakı ən bö­yük diaspordur və sayı təxminən 120 min nəfərdir. İkitətərəfli əlaqələrin yüz ildən artıq yaşı var. Belə ki, 1892-ci ildə Argentinaya, əsasən, Misir və Su­riyadan erməni miqrantların ilk qrupu gəlib. Argentina Rusiya imperiyasının dağılması ilə müstəqillik əldə etmiş Ermənistan Respublikasını 1920-ci ildə tanıyıb və ölkələr arasında dip­lomatik əlaqələr qurulub. 1962-ci ildə Buenos-Ayres əyalətinin erməni icma­sının futbol klubu yaradılıb.

1987-ci ilin sentyabrında Argentina Prezidenti Raul Alfonsin ölkənin er­məni icması qarşısında çıxış edərək “erməni soyqırımı”nı tanıdığını bəyan edib. Sovet İttifaqının dağılmasından sonra müstəqilliyini bərpa edən Ermə­nistanla Argentina arasında diploma­tik əlaqələr 1992-ci il yanvarın 17-də qurulub. 1992-ci ilin iyununda Ermə­nistan prezidenti Levon Ter-Petrosyan Argentinaya rəsmi səfər edib. 1993-cü ildə Ermənistan Buenos-Ayresdə səfirlik açıb. 1995-ci ildə Argentina Prezidenti Karlos Menem qondarma soyqırımını tanıyan qanuna veto qo­yub. Ancaq o, sonradan mövqeyindən geri çəkilib, hətta 1998-ci ildə İrəvana rəsmi səfər edib. 2007-ci il yanvarın 11-də Argentina Prezidenti Nestor Kir­şner isə “erməni soyqırımı”nı rəsmən tanıyan qanunu imzalayıb. 2009-cu ildə Argentina Ermənistanda səfirlik açıb.

Bununla belə, Buenos-Ayresin er­mənipərəstliyi indiyədək özünü daha aşağı səviyyələrdə nümayiş etdirirdi. İndi isə ölkənin prezidenti səviyyə­sində ermənilərin könlünü xoş edən fikirlər səsləndirilir. Bu fikirlərin yük­sək tribunadan, beynəlxalq səviyyəli platformadan, yəni, “Böyük İyirmilik” ölkələrinin dövlət başçılarının sam­mitindən səsləndirilməsi də diqqət­dən yayınmır. Sanki həmin platforma qəsdən seçilib. Bu isə Ermənistanın və dünya ermənilərinin maraqlarına tam cavab verir. Məsələ ondadır ki, rəsmi İrəvan ayrı-ayrı dövlətlərdən və beynəlxalq təşkilatlardan sui-istifadə edir. Haylar mövcud bütün imkanların istifadəsi ilə bölgədə, guya, “bloka­da” və “humanitar böhran”ın olması haqqında yalan və əsassız iddialarla Azərbaycana qarşı bütün dünyada qarayaxma kampaniyası aparmaqla məşğuldurlar. Argentina Prezidentinin belə fikirlər səsləndirməsi isə onlar üçün lap göydəndüşmə olub. Halbu­ki, Ermənistanın beynəlxalq birliyə “humanitar böhran”, “blokada” kimi təqdim etməyə çalışdığı məsələnin, əslində, Azərbaycanın suverenliyinə və ərazi bütövlüyünə qarşı yönəlmiş siyasi kampaniya olduğu hamıya, elə Argentina Prezidentinə də tam aydın­dır və bu, heç bir şübhə doğurmama­lıdır. Ona görə də Azərbaycan tərəfi haqlı olaraq Argentina Prezidentinin bu yanlış və ziyanlı bəyanatına rəsmi cavab verdi. Yaxşı olardı ki, A.Fernan­des erməni lobbisinin və diasporunun gücünü bu gün bölgəmizdə sülhə yaranmış təhlükənin aradan qaldırıl­masına yönəldəydi. Həmçinin yaxşı olardı ki, Argentina dövlətinin başçısı bölgədə sülhün taleyinə prioritet kimi yanaşaydı. Bu çərçivədə Ermənista­nın, eləcə də Qarabağdakı separatçı rejimin tör-töküntüsünün hərəkətləri­nin nə qədər dağıdıcı olduğu məsələ­sinə toxunaydı.

Onu da bildirək ki, Xankəndidəki separatçı rejimin oynadığı oyunlar, keçirdiyi seçki şouları bugünlərdə beynəlxalq ictimaiyyət tərəfindən bir­mənalı şəkildə pislənilib. Argentina isə beynəlxalq birliyin yanaşmasına zidd mövqe ortaya qoyur. Cənab Fer­nandesin mövqeyindəki bağışlanmaz nüanslardan biri də bundan ibarətdir. Onun mövqeyi perspektivsiz olmaqla yanaşı, bölgədə gedən proseslərə hər hansı təsir göstərmək gücündə də de­yil. Əslində, Cənubi Qafqazla heç bir coğrafi bağlılığı olmayan bir dövlətin başçısının Ermənistan–Azərbaycan münasibətləri barədə fikir yürütməsi, özü də yanlış mövqedə olması bağış­lanmaz və ziyanlıdır.

Argentina Prezidentinin bu cür baxışlarla “Böyük İyirmilik” konsepsi­yasına hansı töhfəni verə biləcəyi də artıq şübhə altındadır. Çünki Alber­to Fernandesin yaranmış fürsətdən dünyanın müxtəlif regionlarında, o cümlədən Cənubi Qafqazda sülhün perspektivləri üçün daha geniş im­kanlar yaratmağa çalışmaq əvəzinə, vəziyyəti daha da gərginləşdirən mövqedən çıxış etməsi “Böyük İyirmi­lik” platformasının özü üçün başucalı­ğı gətirən hal sayıla bilməz. Əslində, “Böyük İyirmilik” ölkələri strategiya­ları baxımından son dərəcə müxtəlif ölkələrdir. Lakin onların heç də ha­mısı beynəlxalq hüquq normalarına, dövlətlərin suveren hüquqlarına bu cür açıq-aşkar haqsız yanaşma sər­giləmir. Argentina Prezidentinin yanlış və qərəzli bəyanatı isə “Böyük İyirmi­lik” platformasının özünün nüfuzuna da zərbə vurur. Onun mövqeyi təkcə Azərbaycanın suveren hüquqlarına qəsd etmək deyil, “Böyük İyirmilik” platformasının strateji xəttinə ziyan vurmaq nöqteyi-nəzərindən də diqqəti cəlb edir. Zənnimizcə, “Böyük İyirmi­lik” ölkələri bu məqamı nəzərə alma­lıdırlar.

Aydın QULİYEV,
siyasi şərhçi

– Argentina Prezidentinin “Bö­yük İyirmilik” ölkələrinin dövlət və hökumət başçılarının sammitin­də Laçın yolu ilə bağlı məsələyə toxunması müasir dünyaya, onun təhlükəsizlik problemlərinə müna­sibətdə olduqca ziyanlı, dağıdıcı və yanlış mövqedir. Eyni zaman­da, onun Laçın yolu barədə səs­ləndirdiyi fikirlər regiondan çox-çox uzaqda yerləşən bir dövlətin başçısının Cənubi Qafqazda baş verən proseslərin əsl mahiyyətin­dən xəbərsizliyinin əlamətidir. Aş­kar şəkildə görünür ki, Argentina Prezidenti ya Laçın yolunda baş verən proseslərin həqiqi mahiy­yətini bilmir, ya da bilmək istəmir. Bu məsələ ilə bağlı öz siyasətini birbaşa erməni lobbisinin təsiri al­tında formalaşdırır.

Sirr deyil ki, Argentina dünya­da erməni lobbisinin təsirlərinin nisbətən üstün olduğu ölkələrdən biridir. Argentina Prezidentinin də belə yanlış, ziyanlı mövqedən çıxış etməsi onun erməni diaspo­runun və lobbisinin təsiri altında olduğunu göstərən əlamətdir. Xüsusilə Fernandesin çıxışında Şərqi Avropada gedən bəlli mü­haribə ilə yanaşı, Laçın yolunda “blokada”nın olduğunu iddia et­məsi xüsusilə bağışlanılmaz və anlaşılmaz bir yanaşmadır. Şərqi Avropada gedən müharibə hara, Laçın yolundakı vəziyyəti bu kontekstdə nəzərdən keçirmək hara? Laçın yolu ilə bağlı Azər­baycanın siyasəti hansısa bloka­da yaratmaqdan ibarət deyil. Bu, Azərbaycanın suveren hüquqla­rı çərçivəsində həyata keçirdiyi beynəlxalq normalara uyğun si­yasətdir.

Səxavət HƏMİD
XQ