Paşinyana yaxın “Baqramyan 26” teleqram kanalının iddialarına sözardı

Əslində, bir müddətdir ki, bununla bağlı söz-söhbətlər gedirdi. Ermənistanın hökumətyönümlü “Baqramyan 26” teleqram kanalı isə, sanki, nöqtəni qoydu. Kanal iddia etdi ki, Rusiyanın “Vaqner” özəl hərbi şirkəti Ermənistanda çevriliş həyata keçirmək istəyir. Bu istəyin nə dərəcədə mümkünlüyünə diqqət yetirəcəyik. Amma başqa məqamlar da var. Əvvəlcə “Baqramyan 26”nın xəbərindəki bəzi təfərrüatları gözdən keçirək.

Kanal bildirir ki, “Vaqner”in sabiq rəh­bəri Yevgeni Priqojinin ölümündən əvvəl Ermənistanda 3 minə qədər “vaqnerçi” olub. Sonradan onlara, əsasən, Ros­tovdan 2 minə yaxın müqaviləli əsgər qoşulub. Bu əsgərlərin əksəriyyəti etnik ermənilərdir. Məlumata əsasən, hazır­da Ermənistanda “vaqnerçi”lərin ümumi sayı 12 min nəfərə çatır və sentyabrın 6-da onlara hərəkətə keçmək əmri ve­rilib. 

“Baqramyan 26” onu da bildirir ki, çevrilişə hazırlaşan Rusiyanın Ermə­nistan ordusunda, həmçinin kəşfiyyat xidmətlərində və polisinin yüksək rəh­bərliyində agentləri var. Orta və aşağı səviyyələrdə Moskvaya simpatiyası olanlar azdır. Maraqlıdır ki, teleqram ka­nalı başqa detallardan söz açmır. Yəni, “Vaqner” Ermənistandadırsa, necə və nə cür hərəkət edəcək, hansı planı ger­çəkləşdirəcək ki, çevriliş baş tutsun, – bunlar müəmmadır. Elə əsas məsələ də budur...

***

“Baqramyan 26” gücü yalnız siyasi ritorikaya verir. Teleqram kanalının yaz­dığına görə, Ermənistanın baş naziri Ni­kol Paşinyanın ölkəsinin Rusiyanı stra­teji tərəfdaş seçməsinin səhv olduğunu bildirməsi və Kremli Qarabağ məsələ­sindəki razılaşmalara xilaf çıxmaqda gü­nahlandırması dövlət çevrilişi ssenarisi üçün əsas yaradıb. Sual olunur: Nikol Rusiyanı nə vaxt tənqid etməyib ki? Mə­gər erməni baş nazirin indiki tənqidləri əvvəlkilərdən daha sərtdir? Əlbəttə yox. Bəs, belə söz-söhbətlər, yəni, Kremlin, guya, “Vaqner” döyüşçülərindən yararla­naraq Paşinyanı və onun komandasını hakimiyyətdən uzaqlaşdırması xəbəri nə üçün məhz indi yayılır? Doğrudanmı, Rusiya Prezidenti Vladimir Putinin səb­rini daşdıran “son damla” erməni-ameri­kan hərbçilərinin birgə təlimləri olub?

Yeri gəlmişkən, Ermənistanın müda­fiə naziri Suren Papikyan bir neçə gün əvvəl özünün sosial şəbəkə hesabında həmin təlimlərdən fotolar paylaşmışdı. Təsəvvür edin, Paşinyan Ermənistanın üzvü olduğu və Rusiyanın hakim rol oy­nadığı Kollektiv Təhlükəsizlik Müqaviləsi Təşkilatının ölkəsində hərbi təliminin ke­çirilməsindən boyun qaçırır, ancaq ABŞ hərbçiləri ilə əlbirdir. Anlamaq olmur ki, Papikyan fotoları bölüşməklə nəyi nü­mayiş etdirdi, nə demək istədi? Bilmirdi ki, belə hərəkət qıcıq doğuracaq? Hər halda bilməmiş olmazdı. İlk baxışdan, nəticəyə gələk ki, Papikyan “vaqner­çi”lərin mümkün həmlələrinə qarşı ha­zırlığı göstərib və erməni hökumətinin arxasında Birləşmiş Ştatların dayandığı mesajını verib. Ancaq bu, kiçik ehtimal­dır. Yazımızdakı başqa təfərrüatlar kon­tekstində bilmək mümkün olacaq ki, bu ehtimal niyə böyük deyil...

Növbəti məqama keçid alaq. Er­mənistanda İrəvan meriyasına seçkilər öncəsi təşviş yaşanır. Nəzərə alaq ki, seçkilər Paşinyanın komandası üçün mühüm əhəmiyyət daşıyır. Paytaxtda hakimiyyəti itirmək iqtidarı əldən ver­məkdir. Başqa sözlə desək, prosesdə məğlubiyyət hakimiyyətə alternativ ya­radılması reallığını doğurur. Bu isə pers­pektiv üçün iflas ssenarisinin başlanğı­cıdır. Ona görə də Paşinyan komandası seçkini mütləq qaydada udmağa məh­kumdur. 

Rusiyanın seçkiyə təsir etməsi müm­kündürmü? Bəli, mümkündür. Kreml istəyər ki, İrəvan meriyasında rəhbərliyə özünə yaxın adamlar gəlsin. Lakin Ru­siya hazırkı əlverişsiz durumda istəyini çevrilişlə gerçəkləşdirmək fikrinə düşər­mi? Özü də bilə-bilə ki, Ermənistanın ic­timai rəyində ona münasibət bir o qədər müsbət deyil. Hər halda belə bir çevriliş reallaşdırmaq baxımından, tamamilə əlverişsiz vəziyyətin mövcudluğu şü­bhəsizdir. Baxmayaraq ki, Paşinyandan narazılar da az deyil. 

***

Həm seçkidə qalib gəlməyin müt­ləqliyini, həm də özünün anti-Rusiya ovqatını nəzərə alaraq deyə bilərik ki, “Vaqner”in çevriliş məsələsi Ermənistan hakimiyyətinin öz uydurmasıdır. Məqsəd Rusiya təsirini neytrallaşdırmaq, əha­lini Moskvanın özbaşınalığı məntiqinə kökləməklə mümkün təhlükələrdən qurtulmaq, bu istiqamətdə immunitet formalaşdırmaqdır. Digər tərəfdən, bu uydurma Nikola seçki uğursuzluğu za­manı sərt addımlara əl atmaq imkanı da verə bilər. Onun çevriliş bəhanəsi ilə güc tətbiqinə getməsi və neqativ durumu öz xeyrinə çevirmək istəməsi ağlabatandır. 

Neqativ duruma gəldikdə isə, “Baq­ramyan 26” ondan da bəhs edir. Ancaq teleqram kanalı nisbətən yan ritorikaya söykənərək onu da bildirir ki, hazırda Rusiyanın Paşinyanı əvəz etmək üçün layiqli namizədləri yoxdur, eyni zaman­da, İrəvan və ətrafında çoxsaylı hərbi birləşmələrin yerləşdirilməsi Nikolu ha­kimiyyətdən salmaq məsələsində uğur ehtimalını xeyli dərəcədə azaldır. 

Maraqlı məqamlardan biri də budur ki, “Baqramyan 26” əsas diqqətin Azər­baycan və Ermənistan Silahlı Qüvvələ­rinin Qarabağdakı təmas xəttində və iki ölkənin sərhədində sabitliyin pozulma­sına yönəldiyini vurğulayır. Əslində, bu mesaj ümumi mənzərəyə uyuşmuş kimi görünmür. Yazının sonunda fikrimizə ət­raflı aydınlıq gətirəcəyik. Hələlik isə...

“Baqramyan 26” İrəvan şəhərinin meri vəzifəsinə rusiyayönlü şəxslərin – Mane Tandilyanın (Ruben Vardanyanın namizədi – red.), Ayk Marutyanın (Ru­siya Federasiyası Təhlükəsizlik Şurası­nın katibi Nikolay Patruşevin namizədi – red.), Andranik Tevanyanın (ikinci Pre­zident, "Ermənistan” fraksiyasının lideri Robert Köçəryanın namizədi) namizəd­liyinin irəli sürülməsi üzərində dayanır. Bu, həqiqətən də belədir. Çünki siyasi qısırlıq dövrünü yaşayan ölkənin ictimai rəyində Nikolun komandasına alternativ çıxaracaq başqa lider yoxdur. Əslində, adları çəkilənlər də liderlik baxımından xeyli axsaqdırlar. Erməni xalqının onla­ra etimad göstərəcəyi inandırıcılıqdan uzaqdır. Deməli, Paşinyanın bu adam­lardan qorxduğu, yaxud çəkindiyi bir o qədər real görünmür. 

***

Bütün bu söylədiklərimizin fonun­da ortaya əvvəlki mülahizələrdən irəli gələnləri tamamilə alt-üst edən daha böyük sual çıxır: “Baqramyan 26” iz azdırmır ki? Hər halda toplam 12 min “vaqnerçi” kiçik rəqəm deyil. Bu adam­lar Ermənistana daxil oldular və ölkənin hüquq-mühafizə orqanları məsələnin fərqinə varmadı? Onların silah-sursatı yoxdurmu? Silahı ölkəyə necə keçirib­lər? Yaxşı, bəs “Baqramyan 26” məsələ­dən hansı yolla xəbər tutub? 

İki versiya var. Birincisi, əgər “Vaq­ner”, həqiqətən, Ermənistandadırsa və çevriliş etmək istəyirsə, o zaman İrəvan onları tələyə salmağı düşünüb. Buna görə əvvəlcədən heç bir maneə törət­məyib, indi hay-küy qoparmağa qalxıb və niyyəti Rusiyanı rüsvay etməkdir. Ancaq bu versiya bir o qədər ağlabatan deyil. Onda ikincinin üzərində dayanaq. Bu zaman ortaya tam yeni suallar çıxır. 

Necə müəyyənləşdirək ki, “Vaq­ner”i Ermənistana çağıran Paşinyanın özü deyil? Və bu sualı ünvanlayarkən, Ermənistandakı seçki fonunda Qara­bağ cəbhəsini cənginə almış gərginlik barədə düşünək. Necə deyərlər, bıçaq sümüyə dirənib, havadan barıt qoxusu gəlir. Azərbaycan Prezidentinin kömək­çisi, Prezident Administrasiyasının Xa­rici siyasət məsələləri şöbəsinin müdiri Hikmət Hacıyevin fikirləri də sözümüzün təsdiqidir. O bildirir ki, Ermənistan sər­hədə qoşun cəmləşdirib, Qarabağdakı erməni hərbçiləri kazarmaları tərk edib və ön cəbhəyə keçiriliblər. 

Təsəvvür edin, Ermənistanda çevri­liş təhlükəsi var və hərbçilər ön cəbhəyə göndərilirlər? Bu mümkündür? Nəticəyə gəlinir ki, 12 min “Vaqner” döyüşçü­sünün hədəfi heç də Paşinyan iqtidarı deyil, elə Azərbaycandır. Daha doğru­su, məqsəd Qarabağdır. Hər halda in­diki durumda canlı qüvvə baxımından İrəvana nə Fransa, nə də digər dünya ermənipərəstləri dəstək göstərəcək. Bu, gün kimi aydındır. Digər tərəfdən, nəzəri baxımdan yanaşsaq, “Vaqner”in Qara­bağ cəbhəsində uğursuzluğu heç nədir. Yəni, Rusiyanın bu hərbi birləşmədən imtina təcrübəsi var. Moskvada, sadəcə, onu deyə bilərlər ki, “vaqnerçilər” onlar­lıq deyil və bununla da Azərbaycanla münasibətlərin əvvəlki axarını saxlama­ğın mümkünlüyünə ümid bəsləyərlər... 

Şansı çox az olan uğur müqabilin­də isə “qəhrəman Artsax xalqı” obrazı canlandırılacaq. Necə ki, ötən əsrin 90-cı illərinin əvvəllərindən başlayaraq canlandırılırdı. Bu yerdə bir məqamı da vurğulayaq ki, uğursuzluq yaşansa, Er­mənistanda 10 noyabr 2020-ci il üçtərəf­li Bəyanatından sonrakı duruma bənzər gərgin ab-havanın formalaşması labüd­dür. Məhz bu fonda “Vaqner”in hədəfinin Paşinyan olacağı qaçılmazdır. Nəzərə alaq ki, hər bir halda Qarabağ avantüra­sına tam son qoyulmasını xəstə erməni cəmiyyəti heç bir hakimiyyətə, o cümlə­dən Nikol və komandasına bağışlayan deyil. Belədə Rusiyanın Qarabağı itir­məklə də olsa, Ermənistanı yenidən qa­zanmağa ümid bəsləməsi mümkündür. 

***

Sonda ümumiləşdirmə aparsaq belə nəticəyə gələ bilərik ki, “Vaqner” və Er­mənistanda çevriliş məntiqi “Qarabağ kartı” ilə birbaşa bağlıdır. Bu bağlılıq, ümumən, Cənubi Qafqaz siyasi akva­toriyasındakı gərginliyin hazırkı akkord­larını müəyyənləşdirməkdədir. Mövcud durumda Azərbaycanın hansı addımlar atacağı çox maraqlıdır. 

Heç şübhəsiz, ölkəmiz həm hərbi, həm də diplomatik müstəvidə, necə deyərlər, tam ayıq-sayıqdır. Rəsmi açıq­lamamız da var: Ordumuz yeni tədris ili ilə bağlı hərbi təlimlərə start verib. Yəni, ümumən, Ermənistan və Qarabağdakı separatçılıq bizim üçün dərsdir. Oxu­yub-bitirmək üzrə olduğumuz, sonuncu səhifələrini varaqladığımız dərs. 

Ə.RÜSTƏMOV
XQ