Aramızda çox fəal siyasi dialoq var və biz cənab Prezidentlə telefonla əlaqə saxlayırıq. İndi isə, əlbəttə ki, rəsmi səfər zamanı bizim ikitərəfli gündəliyimizdə duran önəmli məsələləri müzakirə etmək üçün daha çox imkanımız var. Bu il İsraildə Azərbaycan səfirliyinin açılması, əlbəttə ki, əlaqələri daha yüksək səviyyəyə qaldıracaq və eyni zamanda, daha sıx qarşılıqlı əməkdaşlıq üçün geniş imkanlar yaradacaq.
İlham ƏLİYEV,
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti
Bakı, 30 may 2023-cü il
Azərbaycana səfər etmək mənim üçün və millətim üçün həyata keçən arzudur. Bu səfər İsrail xalqı üçün və Azərbaycan xalqı ilə İsrail xalqı arasında birgə əlaqələr baxımından böyük əhəmiyyət kəsb edir... Bizim əlaqələrimizin dərin kökləri var. Yəhudilərin bu ölkədəki irsinin kökləri, yeri gəlmişkən, özlüyündə nümunə olan nadir irsi və yəhudi icmalarının 120-130 il əvvəl meydana gəlməsi ilə Azərbaycanın dünyada yazdığı hekayəsinə öz böyük töhfəsini verib.
İshaq HERSOQ,
İsrail Prezidenti
Bakı, 30 may 2023-cü il
Bəlkə də nə zamansa, hansısa başqa dövlət başçısı da dost ölkəyə reallaşdırdığı səfərini belə qiymətləndirib. Ancaq mən ilk dəfə idi ki, güclü bir dövlətin prezidentinin başqa ölkəyə səfərini özü və xalqı üçün həyata keçən bir arzu adlandırdığına şahidlik edirdim. Bu addımı İsrail Prezidenti İshaq Hersoq Bakıdakı görüşlərinin nəticəsi olaraq, Azərbaycan Prezidenti ilə mətbuata verdiyi bəyanatın girişində səsləndirdi.
Qonaq prezident həmin bəyanatdan, təxminən bir saat əvvəl – geniştərkibli görüşdəki çıxışında da maraqlı məqamlara toxunmuşdu: “İsraillə Azərbaycan arasında tərəfdaşlıq... bizim müzakirə etdiyimiz bir çox sahələrin də təməl nöqtəsidir. Düşünürəm ki, bu, bir çox səviyyələrdə xalqlarımıza mesaj göndərir. İlk növbədə, hesab edirəm ki, bu, elə bir mesaj göndərir ki, yəhudilər və müsəlmanlar birlikdə sülhə doğru addımlasalar, birgə açıq dialoq aparsalar, birlikdə dünyanın xeyrinə çalışsalar birlikdə möhtəşəm işlər görə bilərlər. İkincisi, bu, strateji münasibətdir, çünki biz sülh, rifah və inkişaf istiqamətlərində bütün regiona öz təsirimizi göstəririk”.
Hər halda, dialoqla bağlı son zamanlar eşitdiyimiz ən dəyərli fikirlərdəndir. Doğrudur, Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev də “Bakı prosesi” çərçivəsində keçirilən beynəlxalq tədbirlərdə millətlər və dini konfessiyalar arasındakı dialoq məsələsini dəfələrlə qabartmışdır. Ancaq Azərbaycan Prezidentinin qaldırdığı dialoq məsələsi bütün dünya xalqlarını və konfessiyaları əhatə edirdi. Cənab İshaq Hersoq isə məsələni kifayət qədər lokallaşdırır: “... yəhudilər və müsəlmanlar birlikdə sülhə doğru addımlasalar, birgə açıq dialoq aparsalar, birlikdə dünyanın xeyrinə çalışsalar birlikdə möhtəşəm işlər görə bilərlər”.
Bu məqamda xatırladım ki, bu il aprelin 19-da “Xalq qəzeti”ndə Azərbaycan–İsrail əməkdaşlığının genişləndirilməsi barədə verdiyimiz yazının sonunda belə bir cümlə var idi: “Biz inanırıq ki, Təl-Əvivdən gələn növbəti rəsmi nümayəndənin səfəri əməkdaşlığımızın daha da dərinləşdirilməsinə öz töhfəsini verəcəkdir”. Nəticə göz qabağındadır.
Həm Bakıda, həm də Təl-Əvivdə belə düşünürlər ki, əməkdaşlığın genişləndirilməsinə iqtisadi sferadakı əlaqələr daha böyük töhfələr verir. Üstəlik, İsrail şirkətləri işğaldan azad olunmuş ərazilərimizdə aparılan bərpa və yenidənqurma işlərində fəal iştirak edirlər və bu bizdə məmnunluq yaradır. Elə hərbi-texniki sahədə də ölkələrimiz arasında uzun illərdir uğurlu əməkdaşlıq davam etdirilir. Bu əməkdaşlığın inkişafında həm Azərbaycanda, həm də İsraildə fəaliyyət göstərən diaspor təşkilatlarının rolu böyükdür.
Yeri gəlmişkən, cənab İshaq Hersoqun Bakı səfəri çərçivəsində keçirilən tədbirlərdən birində Azərbaycan Prezidenti vurğuladı ki, İsrailin Azərbaycandakı diasporu funksiyasını əsrlər boyu burada yaşayan yəhudilər yerinə yetirirlər. Maraqlıdır ki, bizim İsraildəki diasporumuz da məhz vaxtilə Azərbaycanda yaşamış yəhudilərdən ibarətdir. Bu fakt onu sübut edir ki, xalqlarımızın nümayəndələri əsrlər boyu birgə dostluq şəraitində yaşamışlar. Yəhudi icması üzvlərinin birinci və ikinci Ermənistan–Azərbaycan müharibələrində iştirak etmələri, şücaət göstərmələri ölkəmizdə ehtiramla qeyd olunur.
Ölkələrarası diplomatik münasibətlərin tarixinə gəlincə, deyə bilərik ki, Azərbaycanla İsrail dövləti arasında ikitərəfli münasibətlər 1991-ci il dekabrın 25-də yaranıb. Həmin tarixdə İsrail Azərbaycan Respublikasının dövlət müstəqilliyini tanımışdır. İki ölkə arasındakı diplomatik münasibətlər isə 1992-ci il aprelin 7-də qurulmuşdur. Dövlət başçımızın 2016-cı il yanvarın 21-də İsveçrədə keçirilən Davos İqtisadi Forumu çərçivəsində İsrail Dövlətinin Baş naziri cənab Benyamin Netanyahu ilə keçirdiyi görüş əməkdaşlığın genişləndirilməsinə stimul olmuşdur. Həmin il dekabrın 13-də isə İsrail Dövlətinin Baş naziri Benyamin Netanyahu Azərbaycan Respublikasında işgüzar səfərdə olmuşdur.
Zamanın çağırışlarına daha operativ reaksiya verən Azərbaycan və İsrail dövlətləri təmasları sonrakı dövrdə daha da intensivləşdirmiş və əlaqələr tərəflərin arzuladığı səviyyəyə qaldırılmışdır. Nəticədə ölkəmizdə yəhudilərin iyirmiyə yaxın ictimai-mədəni və xeyriyyə təşkilatı fəaliyyət göstərir.
Ekspertlərin fikrincə, Azərbaycanın İsraillə olan yaxın münasibəti yalnız Azərbaycan–İsrail arasında yox, regiondakı digər ölkələrlə də siyasi-iqtisadi əlaqələrin genişləndirilməsinə və inkişaf etdirilməsinə rəvac verəcək. Azərbaycanla İsrail arasında münasibətlərin genişləndirilməsi məsələsində isə Təl-Əvivdə açılan səfirliyimizin xüsusi rolu olacaq.
Beynəlxalq əməkdaşlıq mütəxəssisləri yazırlar ki, tərəflərin hər ikisi bu əməkdaşlığın qorunmasında və inkişaf etdirilməsində maraqlıdır. Təbii ki, münasibətlərin bu səviyyəyə çatması təkcə Azərbaycanın cəhdləri nəticəsində mümkün olmazdı. Necə ki, regiondakı bəzi dövlətlərlə səmimi əməkdaşlıq və dostluq etmək səylərimiz cavabsız qalır. İsrail rəhbərliyi isə öz xalqının və dövlətinin maraqlarına cavab verən heç bir təklifi cavabsız qoymur.
İnanırıq ki, Prezident İshaq Hersoqun Bakı səfəri əməkdaşlığımızın yeni üfüqlərini müəyyən edəcəkdir.
İttifaq MİRZƏBƏYLİ, “Xalq qəzeti”
