Nikol Paşinyanın “məxməri inqilab”la hakimiyyətə gəlişindən sonra Rusiya-Ermənistan münasibətlərində əsən şimal küləyi səngimək bilmir. Halbuki, bu vaxtadək Ermənistan Rusiyanın Cənubi Qafqazda əsas müttəfiqi hesab olunur, beynəlxalq məsələlərin əksəriyyətində Rusiya və Ermənistanın mövqeləri üst-üstə düşür və ya yaxın idi.
Son vaxtlara qədər hər şey tərəflərin maraqlarına uyğun şəkildə davam edirdi. Ermənistan Rusiyanın Avrasiya İqtisadi İttifaqının möhkəmlənməsinə yönəlmiş yanaşmalarını bölüşürdü. İrəvanın KTMT formatında əməkdaşlığı, Ermənistan tərəfinin fikrincə, onun milli təhlükəsizliyinin vacib elementi hesab olunurdu. Dövlətlərarası münasibətləri müəyyən edən müqavilə və sazişlər arasında 29 avqust 1997-ci il tarixli “Dostluq, əməkdaşlıq və qarşılıqlı yardım Müqaviləsi” və Ermənistan ərazisində Rusiya hərbi kontingentinin olmasını tənzimləyən bir sıra sənədlər var. Buna baxmayaraq qərbyönümlü Paşinyan iqtidarı dövründə Ermənistanda Rusiya əleyhinə addımların atıldığını görürdük.
* * *
Bu istiqamətdə sonuncu hadisə Ermənistan Konstitusiya Məhkəməsinin Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsinin Rusiya Prezidenti Vladimir Putinin həbsi barədə qərarını konstitusiyaya uyğun hesab etməsi olub. Bu məsələ Rusiyada etirazla qarşılanıb. Kremlin sözçüsü Dmitri Peskov təfərrüata varmadan Ermənistan hakimiyyətinin məlum qərarının rəsmi İrəvanla müzakirə ediləcəyini açıqlasa da, ekspertlər Ermənistanın bu addımını Rusiya üçün təhqiredici və xəyanət hesab edirlər. Bu hadisə Rusiyanın siyasi dairələrində təhqiredici hal kimi qəbul olunub. Məsələn, Rusiya Siyasi Tədqiqatlar İnstitutunun direktoru, politoloq Sergey Markov deyib: “Bu, o anlama gəlir ki, Ermənistan artıq Rusiyadan uzaqlaşmaqda çox dərinə gedib. Daha dəqiq desək, bu, Ermənistanın Rusiyaya xəyanətinin göstəricisidir. Rusiya dəfələrlə Ermənistanı və erməni xalqını müxtəlif vəziyyətlərdə və müxtəlif dövrlərdə xilas edib. Ona görə də, Ermənistanın Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsinin qərarlarını tanıması birbaşa xəyanətdir”.
Cənab Markov öz qənaətində haqlıdır. Rusiya Ermənistanı dəfələrlə ən çətin dövrlərdə himayə edib. Necə deyərlər, onun üzünə bütün bağlı qapıları açıb. Elə indiki Ermənistan dövlətinin mövcudluğu, sovet dövründə ərazilərinin genişlənməsi də birbaşa Moskvanın xidmətidir. Haylar isə Rusiyanın onlara etdiyi yaxşılıqları çox tez unudaraq, fürsət yaranan kimi şimallı müttəfiqlərinə arxadan zərbə vurmağa çalışıblar. Onların əsas narazılığı Rusiyanın guya 44 günlük Vətən müharibəsi dövründə Azərbaycanı dayandırmaması (?) ilə bağlıdır. Ancaq haylar nədənsə unudurlar ki, İrəvana silah dolu təyyarələr məhz Rusiyadan daşınırdı.
* * *
Bundan əlavə bu addım rəsmi İrəvanın Rusiya rəhbərliyinə, şəxsən Vladimir Putinə qarşı siyasi avantürası kimi qəbul olunmalıdır.
Onu da qeyd edək ki, Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsi 1998-ci il Roma Nizamnaməsinə əsasən təşkil olunub və 123 ölkə tərəfindən imzalanıb. Avropa İttifaqının 27 üzvünün hamısı nizamnaməni qəbul edib. Fəqət məhkəmənin yurisdiksiyası Rusiya, eləcə də ABŞ və Çin tərəfindən tanınmayıb. Roma Statutunun 63-cü maddəsinə əsasən, qiyabi məhkəmə prosesi mümkün deyil. Orderlərin icrası Roma Statutunun üzvü olan dövlətlərin üzərinə düşür. Ermənistan 1999-cu ildə Roma Statutunu imzalayıb, lakin BCM-nin nizamnamə sazişlərini son günlərədək ratifikasiya etməmişdi.
Səxavət HƏMİD, “Xalq qəzeti”