“İranın Açıq Məlumat Bazası” araşdırma mərkəzi bu yaxınlarda dərc etdiyi hesabatda ölkədə cari ilin qışından bəri orta göstərici ilə müqayisədə edamların keçən 15 ilə görə 24 faiz artdığını və 2023-cü ildə “hər 14 saatda bir nəfərin edam edildiyini” açıqlayıb.

Bu hesabatda İslam Respublikasın­da 2008-2022-ci illər arasında hər 17 saatda bir edam olduğu bildirilib: “Bu ilin ilk 65 günündə İranda 113 nəfər edam edilib və bu, son 8 ildə ən yüksək göstəricidir”.

Bu hesabatda dərc olunan qrafiklər göstərir ki, ən çox edamlar müvafiq ola­raq Tehran, Əlborz, Batı Azərbaycan, Rəzəvi Xorasan və Sistan-Bəluçistan­da olub.

İnsan haqları təşkilatları, o cümlə­dən “Amnesty International” bildirir ki, İran edam statistikasına görə, Çindən sonra dünyada ikinci ölkədir.

İran İnsan Haqları Təşkilatı ayrıca 2023-cü ildə edamların sayını 137 nəfər olaraq açıqlayıb. İran “qətl”, “narkotik”, “silahlı soyğunçuluq” kimi cinayətlərə görə, adi məhbuslara, ayrıca bəzi siya­si məhbuslara “müharibə”, “yer üzündə fəsad” kimi ittihamlarla hələ də edam hökmü verən azsaylı ölkələrdən biridir. 

Ötən illərdə İran hökumətinin təh­lükəsizlik qurumları bir sıra siyasi fəal­ları və rejimin əleyhdarlarını, o cümlə­dən Ruhullah Zəm, Cəmşid Şarmehed və Həbib Osivədi qonşu ölkələrdən oğurlayaraq ölkəyə gətirib. İran–İs­veç ikili vətəndaşı Həbib Osivədin və İran–Almaniya ikili vətəndaşı Cəmşid Şarməhedin edam hökmləri son günlər ədliyyə tərəfindən açıqlanıb.

İslam Respublikasının məhkəmə orqanları tələsik mühakimələrin ardınca 2022–2023-cü il ümumi etiraz aksiya­larında məhbuslardan dördünü edam edib və ədalətsiz prosesdə mühakimə olunan 6 ərəb də daxil olmaqla, onlar­la siyasi məhbus hələ də edam riski ilə üz-üzədir.

Rəhman GƏNCƏLİ