Bu çəmənlərdə 300 min arı ailəsi saxlamaq olar

Azərbaycanın ərazisi təbii-iqlim şəraiti baxımından arıçı­lığın inkişafı üçün əlverişlidir. Zəngin bitki örtüyü bal is­tehsalı üçün geniş imkan yaradır. Arıçılıq iqtisadi cəhətdən yüksək rentabelli fəaliyyət sahəsi, əhalinin sağlamlığını qo­ruyan qida mənbəyidir. 

Mütəxəssislər göstərirlər ki, arıçılıq həm də kənd təsərrüfa­tının digər sahələrində məhsul­darlığı artıran ekoloji amildir. Bu sahənin genişləndirilməsi ətraf mühitin heç bir resursunu azalt­mır. Əksinə, arı ailələrinin çoxlu­ğu biomüxtəlifliyin qorunmasına, kənd təsərrüfatı bitkilərinin toz­landırılmasına səbəb olur. Bu­nunla keyfiyyət və məhsuldarlıq yüksəldilir. 

İşğaldan azad edilən ərazilər­də də arıçılığın inkişafı üçün bu amillər qədərincədir. Bu torpaq­larda, təxminən, 300 min arı ailə­si saxlamaq olar. Daha çox Kəl­bəcər və Laçın ərazisi, tarixən, arıçılıq rayonları hesab edilir. Vətən müharibəsindən sonra bu rayonların təhlükəsiz zonaları­na pilot layihə çərçivəsində arı ailələrinin köçürülməsi həyata keçirilib. Əgər 2022-ci ildə Şərqi Zəngəzur və Qarabağ iqtisadi zonalarındakı yaylaqlara 1101 arıçı 61 min arı ailəsi aparmış­dırsa, bu il həmin göstərici 125 minə çatdırılıb. Mövsüm ərzində Kəlbəcər rayonunda 1603, La­çında 808, Qubadlıda 55, Füzuli­də 19, Xocavənddə 10, Cəbrayıl­da 18, Zəngilanda 8 arıçı fermer fəaliyyət göstərib. Kəlbəcər yay­laqlarında 77 min, Laçın yaylaq­larında 43 min, digər 5 rayonun yaylaqlarında isə 5 minə yaxın arı ailəsi saxlanılıb.

Təcrübəli arıçı fermer, Ağ­cabədi şəhərində yaşayan La­çın rayonunun Mişni kəndindən məcburi köçkün Nicad Abbasov 2 ildir ki, yay mövsümündə pilot layihə çərçivəsində doğma kən­dində arı saxlayır. Təsərrüfatında 68 arı ailəsi var. Məhsul keyfiy­yətli olduğu üçün əldə qalmır, daimi müştəriləri olur. Təəssüf ki, bu il davamlı yağışlar səbəbin­dən məhsul keçən ilə nisbətən az olub. 

Müsahibimiz arı ailələrinin sayını artırmaq istəyir: 

– Daha məhsuldar arı ailələri almaq, genefondu dəyişmək istə­yirəm. Bir arı ailəsi yeşiyi pətəyi ilə birlikdə 300 manata başa gəlir. Odur ki, arıçılığa kredit ay­rılmasına böyük ehtiyac var. Bu işlə məşğul olan məcburi köç­künlərə dəstək verilməsi vacibdir.

Hazırda qışa hazırlıq göv­rürəm. Arıların yuvasının təmiz­lənməsi, yeşiklərin çıxarılması, onların mumlarını əritmək və s. hamısı əziyyətdir. Amma bu peşəni çox sevdiyim üçün həm zövq alıram, həm də qazancımı artırıram.

Yeni arıçıların isə təcrübəsi azdır. Onlar üçün təlimlər keçiril­sə, lazımi dərmanları rahat tap­salar arıçılığın inkişafı sürətlənər. 

Mişni kəndindən olan daha bir arıçı Bəxtiyar Abbaslı isə dedi: 

– Bizim regionun bitki örtüyü çox zəngindir. İnanıram ki, bu imkan arıçılığın inkişafına təsir edəcək, yarmarkalara daha çox bal çıxarılacaq. Mən əldə etdiyim balın keyfiyyətinə cavabdehəm. Alıcı istədiyi laboratoriyada onun keyfiyyətini yoxlada bilər. Digər tərəfdən, arıçılıq məhsullarının keyfiyyətinə nəzarət sisteminin təkmilləşdirilməsi saxta məhsu­lun satışının qarşısını alır.

Qeyd edək ki, builki yarmar­kada Qarabağ və Şərqi Zəngə­zur geniş təmsil olunub. Bu barə­də məlumat verən Azərbaycan Arıçılar Assosiasiyasının sədri Bədrəddin Həsrətov dedi:

– Builki yarmarkada işğaldan azad edilmiş rayonlardan gəti­rilən ballar digər illərə nisbətən artıb. Bunu uğur və yenilik hesab edirik. Həmin torpaqlardan gəti­rilən bal, əsasən, Kəlbəcər, La­çın, Hadrut, Xocavənd, Qubadlı və Zəngilandakı arıçılıq təsərrü­fatlarının məhsullarıdır. 2020-ci ildən etibarən arıçılar təsərrü­fatlarını işğaldan azad olunan ərazilərə köçürməyə başlayıblar. Qarabağ bölgəsinə köçən ilk təsərrüfatçılar da arıçılar idi.

Bədrəddin Həsrətov daha sonra bildirir ki, balın qiymətlə­rində nəzərəçarpacaq dərəcədə olmasa da, artım müşahidə olu­nur. Əvvəllər, təxminən, balın bir kiloqramının orta qiyməti 20–25 manat idisə, hazırda alıcılara 30–35 manata təklif olunur. Bu da balın məhsuldarlığının aşa­ğı olması ilə əlaqədardır. Eyni zamanda, son illərdə baş verən qiymət artımı da buna təsir göstərir. 

Beləliklə, damazlıq arıçılıq təcrübəsinin genişləndirilmə­si, genofond arıxanaların yara­dılması, arıçılıq məhsullarının keyfiyyətinə nəzarət sisteminin təkmilləşdirilməsi, sərgi-satış yarmarkalarının təşkili və s. is­tiqamətlərdə məqsədyönlü təd­birlər əhalinin sağlamlığına xid­mət edir. Bu tədbirlərin nəticəsi olaraq, arı ailələrinin sayında, bal və digər arıçılıq məhsullarının is­tehsalında, həmçinin bal ixracın­da əhəmiyyətli artım müşahidə ediləcək. Məhsul istehsalı artdıq­ca qiymətlər də aşağı düşəcək. 

P.ƏFƏNDİYEV
XQ