Sığorta ödənişi ötən il 55 dəfə, 6 ayda isə 4,5 dəfə artıb

Bu ilin yay aylarında ölkəmizdə hava şəraitinin qeyri-sabit keçməsi, xüsusən də bölgələrdə normadan artıq yağıntıların düşməsi aqrar sektorda bir sıra çətinliklərə səbəb olub. Təbiətin şıltaqlığı əksər bölgələrdə vətəndaşların əmlakına, həyətyanı və əkin sahələrinə, təsərrüfatlara, xüsusilə də heyvandarlıq və arıçılıq təsərrüfatlarına ciddi ziyan vurub.

Bütövlükdə isə, 2023-cü ilin ötən döv­rü ölkəmiz üçün qeyri-sabit hava şəraiti ilə xarakterizə olunub. Təbiət hadisələrin­dən ən çox Gədəbəy, Daşkəsən, Tovuz, Göygöl, Naftalan, Yevlax, Qusar, Quba, İsmayıllı, Goranboy, Şabran, Şəki, Qax və Cəlilabad rayonlarının fermerləri ziyan gö­rüblər. Bu səbəbdən ötən müddətdə kənd təsərrüfatı sahəsində baş vermiş sığorta hadisələri ilə bağlı müraciətlərin sayı xeyli artıb. Ümumilikdə isə ilin əvvəlindən bəri əkin sahələrinə dəyən zərərlərlə bağlı Aq­rar Sığorta Fonduna 7 minədək müraciət daxil olub. 

Yeri gəlmişkən, Azərbaycanda aqrar sığortanın tətbiqi Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə ölkədə həyata keçirilən iqtisa­di islahatların tərkib hissəsidir. Xatırladaq Prezident İlham Əliyev 2019-cu il avqus­tun 19-da ölkəmizdə “Aqrar Sığorta Fon­dunun yaradılması barədə” fərman imza­layıb. Dövlət başçısının 27 iyun 2019-cu il tarixində imzaladığı “Aqrar sığorta haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu isə 2020-ci il yanvarın 1-dən qüvvəyə minib. Həmin sənədlər kənd təsər­rüfatında risklərin sığortalanması ilə bağlı münasibətləri tənzimləyir, aqrar sığorta­nın hüquqi, iqtisadi və təşkilati əsaslarını müəyyən edir. 

Dövlət başçısının imzaladığı məlum fərmana əsasən, ölkəmizdə aqrar sığorta sisteminin təşkilini, inkişafını və dayanıqlı­lığını, eləcə də idarəedici qurumun forma­laşdırılmasını təmin edən və onun fəaliyyə­tinə nəzarəti həyata keçirən Aqrar Sığorta Fondu qeyri-kommersiya hüquqi şəxs ya­radılıb. Ölkəmizdə aqrar sığorta mexaniz­minin tətbiqindən isə 3 ilə yaxın vaxt keçir. Bu mexanizmin işə düşməsi ötən müddət­də Azərbaycanda dövlət-özəl sektor tərəf­daşlığına mühüm töhfələr verib.

Dövlət Statistika Komitəsinin məlu­matına görə, 2023-cü ilin 6 ayı ərzində Azərbaycanda cari ilin məhsulu üçün 350 min 47 hektar sahədə yazlıq bitkilərin əkini aparılıb. Artıq əkin sahələrinin böyük his­səsi sığrta sistemi ilə əhatə olunub. Bu da ölkədə sığorta sisteminə olan inamın ba­riz nümunəsidir. Aqrar Sığorta Fondunun İdarə Heyətinin sədri Fuad Sadıqovun da qeyd etdiyi kimi, Azərbaycanda aqrar sı­ğorta sisteminin tətbiqinin əsas məqsədi təsərrüfat sahiblərini və fermerləri gözlə­nilməz təbiət hadisələrindən müdafiə et­mək üçün işlək bir mexanizmin yaradılma­sından ibarətdir. Son aylar ölkə ərazisində baş verən leysan yağışları, sel-subasma da daxil olmaqla, demək olar ki, bütün təbii fəlakət riskləri–fırtına, sel, qasırğa, tufan, dolu və digər hadisələrin sığorta tə­minatına daxil olduğunu bildirən F.Sadıqo­vun sözlərinə görə, bütün bunlar aqrar sığorta tərəfindən qarşılanır. O, həmçinin qeyd edib ki, son iki ayda havaların qey­ri-sabit keçməsi nəticəsində zərər görən­lər arasında sığortalı təsərrüfatlar da var və onlara dəymiş ziyan Aqrar Sığorta Fon­du tərəfindən ödəniləcək. 

Bu arada, Aqrar Sığorta Fondu 2023-cü ilin yanvar-iyun ayları ərzində sığortala­nan təsərrüfatları və toplanan sığorta haq­larının həcmini açıqlayıb. Fonddan verilən məlumata görə, cari ilin ilk 6 ayı ərzində 326 min hektar əkin sahələrinin sığorta­lanması barədə müqavilələr imzalanıb. Bu isə ölkənin əkinə yararlı ərazilərinin dörd­də biri deməkdir. Həmin müqavilələr üzrə fermer və təsərrüfat sahiblərinə 437 mil­yon manatlıq sığorta təminatı verilib. Ən çox sığortalanan əkinlər – buğda, arpa, pambıq, qarğıdalı, fındıq, şəkər çuğun­duru, çəltik və üzüm sahələri, eləcə də meyvə bağlarıdır. Bütövlükdə isə, ölkə­mizdə sığortalanan bitkilərin sayı 14-dən 41-ə çatdırılıb. 2021-ci ildə müxtəlif bitki növləri üzrə 27 min müqavilə bağlandığı halda, ötən il bu rəqəm 46 min təşkil edib. Bir məqamı da diqqətə çatdıraq ki, 2022-ci ildə bitkiçilik üzrə 2,6 milyon manat sığorta ödənişi edilib. Müqayisə üçün qeyd edək ki, 2021-ci ildə bu məbləğ cəmi 151 min manat olub. Bu da 55 dəfədən çox artım deməkdir. 

Cari ilin 6 ayında isə bu sahədə rekord göstərici qeydə alınıb. Belə ki, hesabat dövründə bitkiçilik, əkin sahələrinin sığor­tası üzrə 11 milyon manat həcmində sı­ğorta haqqı ödənilib. Məlum olduğu kimi, qanunvericiliyə əsasən, fermerlərə döv­lət dəstəyi məqsədilə sığorta haqlarının 50 faizi dövlət tərəfindən ödənilir. Buna uyğun olaraq əkin sahələri üzrə sığorta haqlarının 5,5 milyon manatı fermerlər tərəfindən, digər 5,5 milyon manatı isə fermerlərə dəstək üçün dövlət tərəfindən ödənilib.

2023-cü ilin yanvar-iyun aylarında Aq­rar Sığorta Fondu tərəfindən 4506 kənd təsərrüfatı heyvanı sığortalanıb. Sığor­talanan heyvanlardan 4010-u iri buynuz­lu (inək və camışlar) və 496-sı isə xırda buynuzlu (qoyunlar) heyvanlardır. İlin ilk yarısında heyvan sığortaları üzrə verilmiş sığorta təminatı 20,6 milyon manat təşkil edib. Heyvandarlıq sığortası üzrə 2 milyon 154 min manat sığorta haqqı toplanıb. Hə­min vəsaitin yarısı, yəni 1 milyon 77 min manatı fermerlər tərəfindən, digər yarısı isə fermerlərə dəstək məqsədilə dövlət tərəfindən ödənilib. 

Yeri gəlmişkən, ölkəmizdə Aqrar Sı­ğorta Fondunun yaradılmasından sonra aqrar sığorta xidmətlərinin əlçatanlığı xey­li artıb. Müqayisə üçün deyək ki, 2020-ci ildə bitkiçilik sığortası üzrə toplanan və­sait cəmi 1700 manat təşkil etdiyi halda, 2021-ci ildə bu rəqəm 6 milyon manata, ötən il isə 9 milyon manata çatıb. Bu da fermerlərin və təsərrüfat sahiblərinin Aqrar Sığorta Fonduna olan inamından irəli gə­lir. Fonddan verilən məlumata görə, ötən il 2 milyon 400 min manatdan çox sığorta ödənişi həyata keçirilib. Bununla yanaşı, il ərzində bağlanmış müqavilələr üçün 1 mil­yon manatlıq ehtiyat yaradılıb. 

Azərbaycanda aqrar sığortanın bir istiqaməti də quraqlıqla bağlıdır. Qeyd edək ki, cari ilin ötən dövründə müşahidə olunan yağıntılı hava şəraitinə baxmaya­raq, ayrı-ayrı günlərdə həddindən artıq isti və quraq hava şəraitininin də şahidi oluruq. Qarşıdan isə yayın ən isti döv­rü olan avqust ayı gəlir. Necə deyərlər, “qora bişən” günlər hələ qabaqdadır. Artıq yaxın gələcəkdə ölkəmizdə bu riskin də sığorta xidmətlərinə daxil edilməsi gözlə­nilir. Bununla bağlı Aqrar Sığorta Fondu 2023-2025-ci illərdə Azərbaycanda pilot lahiyə olaraq quraqlıq sığortasına başla­maq niyyətindədir. Bu məqsədlə hazırda İsveçrə və Türkiyə ilə təcrübə mübadiləsi aparılır. Eyni zamanda, ölkədə yağıntıla­rın qeyri-bərabər paylanması ilə əlaqədar indeks əsaslı quraqlıq sığortasının tətbiqi istiqamətində araşdırmalar davam etdirilir.

Göründüyü kimi, Azərbaycan dövləti həmişə çətinliyə düşən fermer və təsər­rüfat sahiblərinin yanındadır, dar gündə onların köməyinə çatır. Bu da ölkəmizdə həyata keçirilən uğurlu sosial siyasətin məntiqi nəticəsidir.

Mirbağır YAQUBZADƏ, “Xalq qəzeti”