Alman “maşını”nı çökdürdülər

Bir çox idman növlərində olduğu kimi, futbolda da işlədilən “erkən final” ifadəsi, əslində, çox mübahisəli bir formuladır. Av­ro-2004-ün azarkeşlərinə bu barədə bir çox misallar çəkmək olar. Portuqaliya – İngiltərə, sonra Portuqaliya – Hollandiya və sonda Av­ropa çempionatının qızıl medallarına Yuna­nıstan millisi sahib olur. Ona görə də oyun zamanı hər iki məşqçi bu mövzudan ustalıqla yayındı. Yulian Nagelsmann alman pedantlığı ilə açıqlama verdi: “Bu, final deyil, dörddəbir finaldır və biz yarımfinalın iştirakçılarından biri olmaq istəyirik”. Lakin alman mütəxəs­sis nizam-intizamı gücləndirdi və agentlərin ardınca futbolçuların yaxınlarının da bazaya girişini bağladı. Məşq zamanı isə yüksək səs­lə musiqi ifa edirdilər ki, oyunçuların göstəriş və iradlarını heç kim eşitməsin.

Öz növbəsində, Luis de la Fuente də gər­ginliyi aradan qaldırmağa və futbolçularını lazımsız təzyiqdən azad etməyə çalışıb. Tur­nirin ən parlaq iki komandası arasında oyu­na təsadüfən belə ad vermədilər: finala layiq matç. Bu, Avropa çempionatında ispanların həmişə gecikdiyi mətbuat konfransında baş məşqçi zarafat etməyi də unutmadı. Məsələn, ötürmə almaq və topu asanlıqla qəbul etmək imkanlarının məhdudlaşdırılması lazım olan Kroosla bağlı sual verəndə, de la Fuente za­rafatla deyib: “Almanın ayaqlarını bağlamaq mümkündür, lakin UEFA, çətin ki, bu fikri bəyənsin”. 

Beləliklə, gözlənilənlər baş verdi: rəqib­lər İspaniya və Almaniya matçının erkən final olacağını gözləyənləri məyus etmədilər və Avropa çempionatının, bəlkə ən gözəl futbol tamaşasını nümayiş etdirdilər. Bəlli oldu ki, 1/4 finala belə bir səs-küylü adın verilməsi təkcə gurultulu ifadə və çılğın başlıq seçmək xətrinə olmayıb. Müxtəlif analitik saytlar tərəfindən turnirin iki əsas favoriti kimi təq­dim edənlərin proqnozları təsdiqləndi. 

Nəhayət, bu turnirdə istədiyimiz və göz­lədiyimiz futbolu görə bildik. Bu oyunda hər şey var idi: intriqa və gərginlik, sürət və kom­binasiyalar, süjet və dramatik vəziyyətlər. Hətta ispanların çoxsaylı qayda pozuntuları­na görə Kroosu meydandan qovmamaqdan, almanların isə Kukurellanın əlinə dəyən topa görə təyin olunmamış penaltidən şikayətlən­mələri və qalmaqallı hakim qərarları da bu matçın ”menyusuna” daxil edilmişdi. 

Almaniya sakinlərinin komandalarının son üç böyük turnirdəki çıxışından narazı qalmaları və sıxıntı yaşamaları bəlli idi. O səbəbdən evlərində keçirilən bu Avropa çem­bionatından gözləntiləri böyük idi. Üstəlik, yüksəlişdə olan ulduzlar Musiala və Virtz böyümüşdülər, Kroos qayıtmışdı, Nagels­mann isə komandada həddən çox çətinləşən atmosferi yaxşılaşdırmışdı.

Komandanın uğursuz olduğunu demək də doğru olmazdı. Bəlkə də hazırki Almaniya üçün bu maksimum idi. İndiki İspaniyanın səviyyəsinə çatmaq isə son dərəcə çətindir, çünki onlar, demək olar ki, idealdırlar. 

Texniki ustalarla nə etmək olar? San­ki çarəsi məlumdur: sərt oyun, fədakarlıq, xarakter. Almanlar bunu çox gözəl başa dü­şürdülər. Kroosun ilk dəqiqələrdə nə etdiyini gördünüzmü? Əlbəttə, o, Pedrini zədələmək fikrində deyildi. Ancaq Pedrini əzəli rəqiblər olan Real və “Barselona” qarşılaşmalarından yaxşı tanıyan Toni açıq-aydın rəqibini bir az qorxutmaq istəyirdi. Sanki bu işə yaradı – Almaniya rəqibin ilkin hücum impulsunu darmadağın etdi. Sonra klassik qaydaya ke­çid başladı – bir tərəf sırf texniki sənətkarlığı ilə digər tərəfin ciddi intizamına qarşı oynadı. "Qırmızı Furiya" indiki vəziyyətdə o qədər yaxşıdır ki, hətta nizam-intizamı ilə də diqqət çəkir. Komandanın ehtiyat oyunçular skam­yasının dərinliyi elə təmin edilib ki, zədəli Pedrinin yerinə alman intizamına qarşı möh­təşəm oyunu ilə tanınan Olmo çıxır və prob­lemləri həll edir: əvvəlcə özü qol vurur, sonra Merinoya möhtəşəm qol ötürməsi verir.

Nagelsmannın komandası hesabı bəra­bərləşdirmək üçün titanic səy göstərdi. Heç Virtz 89-cü dəqiqədə qol vurmasaydı belə, yenə də matçın finala bərabər keçdiyini dan­maq olmazdı. Stadionlarının tribunalarından yayılan emosiyalar, Füllkruqun zərbəsindən sonra topun dirəkdən dönməsi, Havertsin qapıçının üzərindən aşırma zərbəsi, aramsız təzyiq bunu açıq nümayiş etdirirdi. Amma Almaniya təzyiqi artırmalı idi. Axı eşitdiyi­miz bütün əfsanələr alman xarakteri haqqın­da yaradılıb. Nəhayət, onlar bunu 89-cu dəqiqədə bacardılar. Elə görünürdü ki, dün­yada bundan ədalətli heç nə ola bilməz.

Amma bu dəfə də “Bundestim”in əf­sanələri davam etdirməyə gücü yetmədi. Doğrudur, xarakter onları dişlərinizi sıxıb şərəfli və iradəli yolla qaçmağa məcbur edir­di. Lakin yürüş məsafəsinə görə rəqiblərini xeyli üstələsələr də, imkanlardan kənara belə sıçrayışlardan sonra yorğunluq özünü göstə­rir. Ayaqlarının yorğunluğundan Kroos matçı başa vurdu, Rüdigerin çətinliklə hərəkət etdi­yi, 119-cu dəqiqədə Merinonun onun arxası­na çevik qaçmasından artıq bəlli oldu...

Yəqin ki, İsveçrə ilə qrup matçının əsas vaxtında Füllkruqun qolunu indi çoxları xa­tırlayır. O olmasaydı, Almaniya ikinci yerdə pley-offa yüksələrdi və İtaliya ilə 1/8 finalda oynayacaqdı. Bu oyunda da uğur qazansa, İngiltərə ilə qarşılaşacaqdı. Bu “marşrut” İspaniya ilə qarşılaşmaqdan daha sadə gö­rünürdü. Bəs nə etməli, Füllkruq qol vurma­malı idimi? Qorxaqlıq göstərməli idimi? Bu, Almaniyanın nüfuzuna yaraşmazdı. Bir də, bu cür hiylələr adətən əks nəticə də verir.

Bəli, almanlar yenə titulsuz qaldılar. 2026-cı il Dünya çempionatında biz yəqin ki, fərqli “Bundestim” görəcəyik. Orda təqaüdə çıxan Kroos olmayacaq. Şübhəsiz ki, artıq 38 yaşı olan Noyeri də görməyəcəyik. Hətta belə bir hiss var ki, demək olar ki, 34 yaşlı kapitan Gündoğan ən yüksək səviyyədə daha iki il oynaya bilməyəcək.

“Kicker” nəşri yazır: Necə əzmkar mü­barizə idi. Ancaq Almaniyanın öz evində Avropa Çempionatını qazanmaq xəyalları­nın faciəli sonu çatdı! Enişli-yoxuşlu 120 dəqiqədən sonra “Bundestim”– komandanın son həftələrdəki çıxışını layiqincə mükafat­landıran tamaşaçıların həvəsləndirici alqış­ları altında turnirlə vidalaşdı. Cümə axşamı Ştutqartda əvvəlcə İspaniya uzun müddət ən yaxşı komanda, sonra isə əlavə vaxtda daha şanslı oldu – onlar turnirin favoriti kimi ya­rımfinala çıxdılar”. 

Heç bir komanda turnirdə bu iki koman­dadan daha yaxşı çıxış etmədi. Ardıcıl on üçüncü rəsmi oyununda qalib gələn ispan­lar ümumilikdə matçın ən yaxşı komandası oldular. Amma Almaniya bu turnirdə məğ­lubiyyətə görə xəcalət çəkməməlidir. Çünki, İspaniya həqiqətən çox möhtəşəm idi.

Qollara müharibə elan edən Fransa və Portuqaliya

İspaniya və Almaniya 1/4 finalın qalan iştirakçıları üçün səviyyə və intensivlik baxı­mından yüksək hədd qoydular. Ona görə də qalib “Qırmızı furya” ilə qarşılaşacaq Fran­sa–Portuqaliya cütündən gözləntilər bəlli idi. Təkcə meydanda qarşılaşan oyunçuların adlarını oxumaq kifayət edirdi ki, bu oyunun necə gərgin və maraqlı keçəcəyini təsəvvür edəsən. Axı, Kriştiano Ronaldo və Kilian Mbappe kimi ulduzların bol olduğuı matç necə fərqli ola bilərdi?

Amma hər iki komandanın hücumunda qalaktik seçim olmasına baxmayaraq, ko­mandaların konkret olaraq oyunları ilə bağlı kifayət qədər suallar yarandı. Fransızlar bu Avropa çempionatında heç vaxt təkbaşına oyundan qol vurmayıblar. Onların bombar­diri avtoqollardır. Didie Deşam daim hü­cumçularını qarışdırır və yenə də bunu etdi – Kolo Muani Mbappe ilə mərkəzə çıxdı, Qrizmann onların arxasında. Qalan heyətdə elə sürprizlər olmadı.

Portuqaliyalı baş məşqçi Roberto Mar­tinesə isə hamının verdiyi bir sual var idi, amma çox ciddi sual idi: Sloveniya ilə oyunda uğursuz çıxış edən Ronaldonu ehti­yat oyunçular skamyasında oturtmağa qərar verəcəkmi? Cəsarət etmədi – həm Kriştiano, həm də 41 yaşlı Pepe yenidən start heyətində idilər. Bəziləri bunu qorxaqlıq, digərləri isə sağlam ardıcıllıq adlandıracaq. Hər halda, portuqaliyalı kapitan təcili olaraq öz reputasi­yasını bərpa etməli və komanda üçün ballast olması ilə bağlı söhbəti kəsməli idi.

Ümumiyyətlə, fransız və Portuqaliya hücumu bu turnirdə artıq meme çevrilməyə yaxındırlar. Amma görünən o idi ki, bu fakt futbolçuların özlərini və onların məşqçilərini elə də narahat etmirdi. Ən azından ilk yarı­da belə görünürdü. Hər iki komanda hücuma keçməyə tələsmir, topu ehtiyatla meydanın mərkəzində irəli-geri qovmağa və yalnız eks­tremal hallarda ağırlaşma ilə riskə getməyə üstünlük verirdi.

Fransızlar ilk dəqiqələrdən daha fəal ol­mağa başladılar, lakin 15-ci dəqiqədə sürəti azaltdılar və fasiləyə qədər sürət tamamilə yoxa çıxdı. Onların performansında yad­daqalan təkcə Teo Hernandesin cərimə mey­dançasına yaxınlaşmadan güclü zərbə endir­məsi, bir də Mbappenin əsas göstəricisi olan sürətlə irəli şığıması oldu.

Portuqaliyalılar əsasən sol cinahdan hücuma keçməyə çalışırdılar, burada Nuno Mendeş və Rafael Leau sürətlə cərimə mey­dançasına doğru şığımaqla oyunda partla­yış etmək istəyirdilər. Ancaq təhlükəli bir vəziyyət yarada bilmədilər. Kriştianu isə daim komandadan kənarda qaldı və Bruno Fernandes isə yalnız uzaq məsafədən zər­bələr endirməyə müvəffəq oldu. Hər iki komandanın birinci hissədə hədəfə cəmi bir zərbə endirməsi azarkeşlərin gözlədikləri oyun deyildi. Amma hər iki komandanın meydanın mərkəzində qala qurmaları aydın görünürdü, elə ekspertlər də təxminən bunu gözləyirdilər.

Fasilədən sonra oyun nəhayət ki, qızışdı. Portuqaliya sürəti artıran ilk tərəf oldu – Ka­mavinqa demək olar ki, yalnız taktiki follar­la, hətta öz qapısı qarşısında bu təhlükəli hərəkətləri etməklə, Leaunun keçidinə mane olmağı bacarırdı. Bir məqamda Kanselo əla fintlərlə topu cərimə meydançasına daxil olan Bernardo Silvaya ötürdü. Onun zərbəsi­ni fransalı qapıçı Maignan gözəl seyv ilə dəf etdi. Daha bir dəqiqə sonra yenə də fransız qapıçı xilaskara çevrildi – bu məqamda iki dəfə dalbadal-əvvəlcə Vitinyanın zərbəsini, sonra arxadan Ronaldonun iti bucaqdan vur­duğu zərbəni dəf etdi.

Didye Deşam Qrizmannı daha sürətli və çevik Dembele ilə əvəzlədi. Osman dərhal fransızların hücumuna sürət və kəskinlik əlavə etdi, sağ cinahda rəqibləri gərginlik­də saxlamağa başladı. Hətta özü təhlükəli zərbə endirdi, Mbappeyə ötürmə etdi. Lakin fransızların bütün zərbələri ya qapıdan yan keçdi, ya da düz Dieqo Kostaya “ünvanlan­dı”. Sonda Turam demək olar ki, Pepedən qaçmağı bacardı, lakin 41 yaşlı veteran 90-cı dəqiqədə oyuna yeni daxil olmuş gənc rəqibini iki dəfə qabaqlayaraq çeviklik mö­cüzəsi göstərdi. Ümumiyyətlə, ikinci qırx beş dəqiqə hər iki komandanın çıxışında xeyli canlı alındı, lakin bu, hesabı açmaq üçün kifayət etmədi.

Əlavə vaxt gözlənildiyi kimi, sakit templə keçdi, sanki komandalar penaltilər seriyasına getmək üçün əvvəlcədən razılaş­mışdılar. Leaunun hər şeyi bitirmək imkanı var idi, lakin Rafa həmin axşam qol vurmağa qabil olmadığını nümayiş etdirdi. Ümumiy­yətlə, portuqaliyalılar, demək olar ki, vəziy­yət gərginləşmədən ötürmə verir, fransızlar isə müdafiəyə otururdular. Hər iki komanda bu mənzərədən razı görünürdü.

Fasilə zamanı maraqlı hadisə baş verdi – Mbappe əvəz olunmasını istədi və ye­rini Barkola verdi. 

Portuqaliya da dəyişiklik etdi – Joao Fe­liks Leaonun yerinə meydana çıxdı və dərhal Fransisko Konseysaonun hava ötürməsinə sıçradı, lakin əla mövqedən başla zərbə­si hədəfdən qaçdı. Amma son 15 dəqiqədə fransızlar cəld cinah hücumlarına görə bir az daha fəal idilər. Düzdür, Barkol və Dembele­nin zərbələri yaxşı alınmadı. Ən sonda Nuno Mendes əla zərbə mövqeyinə keçdi və hər şeyi həll edə bilərdi, amma Maignan sakitcə topu götürdü – bu matçda oyun ərzində qol görmək qismətimiz olmadı. Rəqiblər sanki qollara müharibə elan etmişdilər.

Amma oyun sonrası penaltilər seriyasın­da bunu ilk edən Dembele oldu. Ondan son­ra isə topu küncə dəqiq vuran Ronaldo oldu. Ümumiyyətlə, bu “lotoreya”da, demək olar ki, bütün ifaçılar öz cəhdlərini çox inamla həyata keçirdilər. Portuqaliya futbolunun qı­zıl oğlanı, heç vaxt istedadını nümayiş etdirə bilməyən, indi isə gecənin anti-qəhrəmanına çevrilən Joao Feliksdən başqa. Onun zərbə­sindən sonra top dirəyə uçdu. Fransızlar bu­rada səhv etmədilər və Teo Hernandes dəqiq zərbə ilə Fransanı yarımfinala çıxardı. Bun­dan sonra bizi Fransa ilə İspaniya millisinin növbəti Avropa klassikası gözləyir.

“The Guardian” bu oyunla bağlı şərhinə belə başlıq verib: “Bir insanın böyük eqosu üzündən qalaktik döyüşdə məğlubiyyət”.

Hətta onun yoxluğu (Kriştiano Ronaldo – R.İ.) bir növ varlıq kimi hiss olunur. Kame­ralar onu axtarmağa davam edir. Tribunadakı azarkeşlər ona nəsə qışqırırlar. Nə qədər az etsə, bir o qədər vacib olur. O, oyunda nə qə­dər itirsə, bir o qədər çətinləşir. O, qara dəliyə bənzəyir, hər şeyi burulğanına çəkir. Və nə­ticədə, ən istedadlı komandalardan biri olan Portuqaliya da eyni qara dəlikdə yox olur.

Baxmaq dəhşətli idi. Dörddəbir final heç vaxt qəbul edilməyəcək bir hökm kimi başa çatdı, amma hər kəs bunun nə demək olduğu­nu dəqiq bilir. Qonsalo Ramos və Dioqo Jota ehtiyat oyunçular skamyasındadır. Pis oyun deyildi. Meydanda çoxlu heyranedici dərə­cədə parlaq oyunçularla heç bir oyun yorucu ola bilməz. Doğrudan da, istedad müəyyən dərəcədə özlüyündə əsas xarakterdir. Bu, hər bir hərəkət və qərarın ani fəlakətin kənarın­da rəqs etdiyi final kimi hiss edilən bir matç idi. Maksimum kontekstli futbol: hər ötür­mə məna və niyyətlə yüklənir, qapıya hər zərbə ölümün xəbərçisidir”. Amma bu, baş vermir…

“3 şir”in hücumları xoş təsir bağışlamır

Dünən 1/4 finalın son iki cütünün oyun­ları ilə bu tur başa çatdı. İlk qarşılaşmada İngiltərə, bu turnirin sensasiyalarından birinə imza atan İsveçrə millisini imtahana çəkirdi. Qarşılaşma Düsseldorfda “Merkur Şpil-Are­na”da keçirilirdi. 

İngiltərə – İsveçrə millilərinin şəxsi sta­tistikasından görünən budur ki, komandalar 19-u yoldaşlıq oyunu da daxil olmaqla 31 dəfə üz-üzə gəlib. 12 rəsmi görüşdə İngiltərə 7, İsveçrə 1 dəfə güclü olub. Komandalar dörd dəfə heç-heçə ilə ayrılıblar. Son oyun 2022-ci ildə baş tutub – ingilislər Uemblidəkı qarşılaşmada 2:1 hesabı ilə qalib olublar.

Matça proqnoz verən mütəxəssislər qeyd edirdilər ki, ingilislər 12 rəsmi oyunda uduz­masalar da, son beş matçda əsas vaxtda bir­dən çox qol vurmayıblar. İsveçrə də son 14 oyunun 13-də əsas vaxtda meydandan məğ­lubiyyətsiz ayrılıb, 12 oyunda ilk qolu vura­raq ardıcıl güclü nəticələr əldə edib. Qırmızı xaçlılar daha yaxşı səfərbər olan komanda kimi görünürlər. Oyundan belə güman etmək olurdu ki, onlar əsas vaxtda ingilislərə boyun əyməzlər.

İsveçrə Avropa çempionu İtaliyanı bu turnirdən təsadüfdən uzaqlaşdırmadığını göstərdi. İngiltərə qapısında qol görməyənə qədər bu oyunda əsla fovarit kimi oynama­dı. Elə ona görə də oyunun 75-ci dəqiqəsində isveçrəli hücumçu Bril Embolo hesabı açıb komandasını 0-1 irəli çıxardı. 

Yalnız bundan sonra İngiltərə millisi heyətindəki ulduzların səviyyəsinə uyğun oyun nümayiş etdirməyə başladı və 80-ci dəqiqədə yarımmüdafiəçi Bukayo Sakanın qolu ilə hesabı bərabərləşdirdi. Əlavə 15 dəqiqəlik iki hissədə də qalibi müəyyənləş­dirmək mükün olmadı. Oyundan sonrakı 11 metrlik penalti seriaysında ingilislər daha dəqiq oldular. Beləliklə, İngiltərə yarımfinala vəsiqəni təmin etdi. 

Səhifəni hazırladı:
İlqar RÜSTƏMOV
XQ