Əlcəzair Milli Xalq Assambleyasının (APN) prezidenti Brahim Buqali Fransa müstəmləkəçiliyini cinayət hesab edən qanun layihəsi hazırlamaq üçün parlament komissiyasını yaradıb.
AZƏRTAC xəbər verir ki, Əlcəzair parlamenti Fransa müstəmləkəçiliyini cinayət məsuliyyətinə cəlb edən qanun layihəsinin hazırlanması prosesinə rəsmən yenidən başlayıb. Əlcəzair parlamentinin aşağı palatası olan Milli Xalq Assambleyasının (APN) sədri Brahim Buqali bu layihənin hazırlanmasına cavabdeh olacaq komissiyanın yaradıldığını elan edib. Bu qurum müxtəlif parlament qruplarının və Assambleyanın daimi komissiyalarının nümayəndələrindən ibarətdir.
"Biz həqiqətə göz yumulmasına icazə verə bilmərik: müstəmləkəçiliyin kriminallaşdırılması bir seçim deyil, şəhidlərimizə və tariximizə qarşı milli və mənəvi borcumuzdur", - deyə Brahim Buqali deyib.
Əlcəzair Assambleyası vəkil Əli Bumencelin işgəncə altında öldürülməsi də daxil olmaqla, rəsmi Fransa tərəfindən gec etiraf edilən bir sıra müstəmləkə cinayətlərini xatırladıb. Bildirilib ki, vəkilin ölümünün ona verilən işgəncənin nəticəsi olduğunu 2021-ci ilin martın 2-də Fransa prezidenti Emmanuel Makron da etiraf edib. Bu cinayətə əlavə olaraq, Əlcəzair Parlamentinin aşağı palatası yüzlərlə əlcəzairlinin mağaralarda diri-diri yandırıldığı Dahradakı tüstülü hücumları (1845), bioloji silahların tətbiqi ilə Laghuat cinayətlərini (1852), "8 May 1945-ci il qırğınlarını, 45 mindən çox şəhidi, eləcə də Qərbdə Mərakeş və Şərqdə Tunislə olan sərhədlər boyunca milyonlarla piyada əleyhinə mina yerləşdirildiyini xatırladıb.
Əlcəzair Parlamenti Afrika İttifaqı tərəfindən qəbul edilmiş “müstəmləkəçilik və köləliyi insanlığa qarşı cinayətlər” kimi qələmə verilən son qətnaməni xatırladaraq, Fransa müstəmləkəçiliyinin kriminallaşdırılmasının zəruri olduğunu hesab edib.
"Müstəmləkəçiliyin kriminallaşdırılmasına doğru getmək xalqların hüquqlarını qorumaq və gələcəkdə belə cinayətlərin təkrarlanmamasını təmin etmək məqsədi daşıyan kollektiv məsuliyyətdir", - deyə Brahim Buqali vurğulayıb.
Bu komitə qanun layihəsini yekunlaşdırdıqdan sonra o, təsdiq üçün hökumətə təqdim edilməzdən əvvəl Assambleyanın bürosuna, daha sonra Hüquq Məsələləri Komitəsinə təqdim olunacaq. Fransız müstəmləkəçiliyini cinayət məsuliyyətinə cəlb edən qanun layihəsinin hazırlanması ideyası 2005-ci ilə təsadüf edir. Əlcəzair Parlamenti 2005-ci il 23 fevral tarixli Fransa qanununa cavab olaraq bu mətni hazırlamaq niyyətini açıqlamışdı və müstəmləkəçiliyin “müsbət” rolunu vurğulamışdı.
Əlcəzair parlamentariləri o vaxtdan bu ideyanı bir neçə dəfə yenidən gündəmə gətiriblər. Bu layihənin yenidən irəli sürülməsi Əlcəzair və Paris arasında ciddi böhranla əlamətdar olan kontekstdə baş verir. Xatırladaq ki, Əlcəzair və Fransa arasında tarixi mübahisələr çox dərindir. Əlcəzair arxiv məsələsi və müsadirə edilmiş Əlcəzair əmlakının geri qaytarılması ilə yanaşı, Fransanın Əlcəzairdəki nüvə sınaqlarına və şəhidlərə təzminat tələb edir.
Əlcəzair həmçinin müstəmləkə cinayətlərinin Fransa tərəfindən rəsmi şəkildə tanınmasını tələb edir. İki ölkə arasındakı münasibətlər 2024-cü ilin yayından Parisin Mərakeşin Qərbi Sahara üzərində suverenliyini tanıması fonunda daha da pisləşib.
Buna cavab olaraq, Əlcəzair Parisdəki səfirini geri çağırıb və prezident Abdelmacid Tebbun ilkin olaraq 2024-cü ilin sentyabrında Fransaya planlaşdırılan səfərini ləğv edib.
Əlcəzair tərəfində Abdelmacid Tebbun fransız siyasətçilərinin hər gün səsləndirdiyi düşmənçilik ifadələrinə işarə edərək, Makronla dialoqu vaxt itkisi adlandırıb.
Milli Xalq Assambleyasının (APN) sədri Brahim Buqali iki ölkə arasında siyasi dialoqun faktiki olaraq kəsildiyini bildirib.
