Kiyev Əqli Mülkiyyət və Hüquq Milli Universitetinin professoru, Ukraynanın Əməkdar təhsil işçisi, Ukrayna Azərbaycanlıları Alimlər Şurası İctimai təşkilatının rəhbəri, Ukrayna Ali Təhsil Milli Elmlər Akademiyasının akademiki Arif Cəmil oğlu Quliyevdir.
O, 5 monoqrafiya, 2 dərslik, 2 tədris vəsaiti, 150-dən çox elmi və publisistik məqalə müəllifidir. Xarici əlaqələr hüququ, beynəlxalq humanitar hüququ, beynəlxalq təşkilatlar hüququ, diplomatik və konsulluq xidməti, diplomatik protokol və etiketi və s. fənnləri tədris edir.
Arif müəllim Bakıya gəlişinin səbəbini Xaricdə Yaşayan Azərbaycanlı Alimlərin Forumuna dəvət alması ilə əlaqələndirdi. Bu forum sentyabrın 9–11-i tarixlərində Bakıda Gülüstan sarayında keçirilib və Arif Quliyev də orada yaxından iştirak edib. Qonağımız əminliklə bildirdi ki, bu forum Azərbaycan elminin inkişafına töhfə verəcək, xaricdə yaşayan alimlər arasında körpü yaradacaq.
Müsahibim Bərdə rayonunun Böyük Qacar kəndində dünyaya göz açıb. Bakı Dövlət Universitetinin tarix fakültəsini bitirib. Gürcüstanda və Naxçıvanda həqiqi hərbi xidmət keçib. Sonra Bərdədə Komsomol Komitəsinin katibi olub, partiya komitəsində məsul vəzifələrdə çalışıb.
Arif müəllimin ölkəmizin dünyada tanıdılmasına, dünya ölkələrinin Azərbaycana necə həsəd aparmasına dair fikirləri də maraqlıdır:
– Mən xaricdə olsam da, ömrüm boyu ölkəmin təbliği ilə məşğul olmuş, imkanlarım daxilində bir sıra işlər görmüşəm. Məsələn, Kiyevdə hərbi kursda olarkən otaq yoldaşlarımdan biri qondarma Sumqayıt hadisələrini nəzərdə tutaraq, Azərbaycan əleyhinə xoşagəlməz söz dedi. Mən əsl həqiqəti ona və digərlərinə izah etdim. Hamısı təkzibedilməz faktlarım qarşısında susdular. O isə doğruları bildikdən sonra üzr istədi. Sonradan həmin ukraynalı ilə hətta ailəvi dostluğumuz yarandı, get-gəlimiz oldu. 1997-ci ildə o, Ukrayna Prezident Administrasiyasının rəhbəri təyin edildi. Onun dəstəyi ilə Ukrayna Prezidenti yanında Dövlət İdarəçilik Akademiyasınında təhsil aldım. Hətta bir ara – 1998–2001-ci illərdə Bakıda nəşr edilən “Xalq qəzeti”nin Ukrayna üzrə müxbiri işlədim. Bu qəzetdə Ukraynada Azərbaycana olan münasibət, iki ölkə başçılarının əlaqələri, dostluq-qardaşlıq dəyərləri mövzularında yazılarım çap olunurdu. Ukraynalı oxucular məqalələrimi oxuyur, təqdir edirdilər.
Ukrayna Prezidenti yanında Dövlət İdarəçilik Akademiyasınında oxuyanda da Prezident Administrasiyasında departament rəhbəri işləyən bir professor Arif müəllimə irad bildirir, Sumqayıt hadisələrinə görə Azərbaycanı pisləyir. Arif müəllim dedi ki, o dövrlər erməni yalanları dünyanı elə ağuşuna almışdı ki, təmizləmək çətin idi. Amma o professor da həqiqi faktlar qarşısında aciz qoya bilir.
Arif müəllim elmi dərəcələrini asan əldə etməyib. O, 2012-ci ildə terrorizmlə bağlı doktorluq dissertasiyası yazıb. Elmi rəhbəri ona deyib ki, Bakıdakı erməni terroruna dair faktları yerindəcə görməsə, rəy verə bilməz. Onun Azərbaycana gətirib. Şəhidlər Xiyabanından tutmuş erməni vəhşiliyinin nəticələri ilə bağlı olan digər yerlərə aparıb. Faktlarla yerindəcə tanış edib. Bundan sonra müsbət rəy alıb və dissertasiyasını uğurla müdafiə edib.
Professor Ukraynada Azərbaycan naminə gördükləri digər işlərindən də söz açdı.
– Kiyev səfirliyinin yanında Ulu öndər Heydər Əliyevin heykəlinin salınması, diplomat olduğum müddətdə – 2003-cü ildə Ukraynadakı 26 Bakı Komissarı küçəsinin Azərbaycan, Şaumyan küçəsinin isə Bakinski olaraq dəyişdirilməsində müəyyən rolum olub. Qürurla onu da bildirim ki, illərdir ailəmlə məhz Kiyevdəki həmin Azərbaycan küçəsində yaşayıram.
Azərbaycanlı alim Ukrayna Milli Aviasiya Universitetinin Beynəlxalq Əlaqələr İnstitutunda mühazirələr oxuyub. Dost ölkənin təhsilinə verdiyi töhfələrinə görə, Rada tərəfindən 2013-cü ildə ona Əməkdar təhsil işçisi adı verilib. Doktorluq işini müdafiə etdikdən sonra professor adı alıb – bütün bu sənədləri ona şəxsən Ukraynanın təhsil naziri verib.
Ukraynada diplomat kimi fəaliyyət göstərən Arif Quliyev həmişə Heydər Əliyev ideyalarına sadiq qaldığını diqqətimizə çatdırdı:
– Dəfələrlə ulu öndər Heydər Əliyevin qarşısında çıxış etmişəm. Mən Heydər Əliyev ideyalarını və bu ideyaların daşıyıcısı olan Prezident İlham Əliyev siyasətini həmişə dəstəkləmişəm. 2023-cü ilin martında “Politika i kultura” jurnalında “İlham Əliyev sabah Azərbaycanının lideri – niyə də yox?” başlıqlı məqaləm çap olunmuşdu. Bir diplomat kimi mən də yaxşı anlayırdım ki, Heydər Əliyevdən sonra Azərbaycanı ayaq üstə saxlaya biləcək lider İlham Əliyevdir.
Ukrayna Milli Akademiyasının akademiki olan Arif müəllim qeyd etdi ki, orada 70-ə yaxın azərbaycanlı alimi bir araya toplayaraq Ukrayna Azərbaycanlıları Alimlər Şurası İctimai təşkilatı yaradıblar və ona rəhbərlik edir.
Dediyinə görə, elmi əlaqələr müxtəlif sahələrdə özünü göstərir. “Gənclərimiz təhsilləri ilə dünyanın bütün ölkələrində Azərbaycana nüfuz qazandırırlar”, – deyən Arif müəllim xatırlatdı ki, bu, Ukraynada da belədir: “Biz Ukraynada təhsil alan azərbaycanlılara həmişə dəstək göstəririk. Bu himayə olmalıdır ki, onlar inkişaf etsin, ölkəmizin adını ucalara qaldırsın”.
Sonda 105 ilini tamamlamış “Xalq qəzeti”ni xoş ovqatla xatırlayan Arif müəllim əlavə etdi ki, bu qəzet bizə ata ocağını xatırladır: “Bu qəzet dəyərdir, ensiklopediyadır, çoxillik yaddaşdır”.
Rizvan FİKRƏTOĞLU
XQ